„Czy maszyna potrafi myśleć?” – dopytywał w 1950 r. na łamach „Mind” Alan Turing, rozpoczynając tym samym publiczną debatę nad sztuczną inteligencją (AI). Sam termin wymyślił w 1955 r. amerykański informatyk i kognitywista John McCarthy, chcąc opisać „inteligentne maszyny” wyposażone w systemy przekonań. Wraz z rozprzestrzenianiem się zautomatyzowanych maszyn zaprogramowanych do wykonywania określonych zadań i funkcji bez ludzkiego nadzoru ta nowa dziedzina badań zaczęła wpływać na kulturowe wyobrażenia na temat instrumentalnego myślenia, które opiera się na algorytmicznych systemach pozyskiwania, przetwarzania i analizy danych. Od tego czasu możliwości obliczeniowe komputerów przekroczyły kolejne granice, a AI doczekała się wielu konceptualizacji. Kate Crawford twierdzi, że większość z nich podkreśla odcieleśnienie i abstrakcyjność sztucznej inteligencji, podczas gdy ta właściwie nie jest ani sztuczna, ani inteligentna, „jest raczej ucieleśniona i materialna, wytwarzana z zasobów naturalnych, paliwa, pracy ludzkiej, infrastruktury, logistyki, historii, klasyfikacji”. Sam termin „sztuczna inteligencja” służyć miałby dziś raczej za zbiorcze określenie maskujące różnorodne ideologie, oczekiwania i obawy. AI jako fizyczna infrastruktura, jak pisze Crawford, zmienia sposób, w jaki świat jest wysławiany i rozumiany. Ostatnia dekada sukcesów w rozwoju AI zwieńczona popularnością Chatu GPT-4 wymusza przemyślenie dotychczasowych dokonań. Przedstawicieli nauk humanistycznych i społecznych zachęcamy do podjęcia refleksji nad tym, jakie idee, postawy, przypuszczenia wiążą się z AI, jej zastosowaniami i ich konsekwencjami? W jaki sposób rozumienie i korzystanie z niej zmienia nasze pojmowanie rzeczywistości i odnoszących się do niej kategorii: człowieka, maszyny, technologii, inteligencji, kultury? Interesują nas historie dotyczące przeszłości i przyszłości sztucznej inteligencji, kulturowe narracje wytwarzane o niej i wokół niej, a także praktyki dotyczące jej samej, uwarunkowań kulturowo-społecznych i ekonomiczno- politycznych, które odnaleźć chcemy zarówno w wymiarze globalnym, jak i w wymiarze praktyk życia codziennego.

Załączone zdjęcie stworzono z udziałem AI na podstawie słów kluczowych podanych przez autorów koncepcji (sztuczna inteligencja, sztuka AI, estetyka AI, uczenie maszynowe, algorytmy, AI studies).