Opis: W opracowaniu autorzy dają nam dostęp do zaawansowanej, wcześniej nie prezentowanej, wielowymiarowej refleksji dotyczącej tego jak lepiej zrozumieć różnorodne wartości płynące dla jednostek, wspólnot, społeczności, rynków i ekonomii z aktywności kulturalnej i artystycznej. W badaniach wykorzystano 70 oryginalnych opracowań eksperckich powstałych z funduszy AHRC oraz nowych interpretacji wcześniej istniejących raportów i studiów dotyczących wartości kultury artystycznej. Punktami wyjścia opracowania są fenomeny „wartości kultury”, „wartości” w kulturze oraz wartości przynoszonej poprzez artystyczne aktywności kulturalne. Wnioski te dotyczą całego sektora kultury, nie tylko organizacji artystycznych. Publikacja odnosi się i komentuje także wcześniejsze badania dotyczące wpływu kultury na jednostki i społeczności. Istotna w opracowaniu pozostaje również kwestia wymierności i niewymierności korzyści płynących z wydatkowania pieniędzy na działania artystyczne i obiekty kulturalne.

Zasięg: Wielka Brytania

Język: angielski

Słowa kluczowe: sztuka, kultura, Wielka Brytania, wartość, ekonomia, polityka kulturalna

O RAPORCIE Z DR KAMILĄ LEWANDOWSKĄ, KIEROWNICZKĄ PRACOWNI BADAWCZEJ WARSZAWSKIEJ AKADEMII TEATRALNEJ, ROZMAWIAŁ STANISŁAW KRAWCZYK

Stanisław Krawczyk: W jaki sposób autorzy raportu proponują rozumieć wartość kultury?

Kamila Lewandowska: Jest to bardzo obszerne, dwustustronicowe opracowanie, którego autorzy postawili sobie ambitne zadanie – i wykonali je bardzo dobrze, czego owoc stanowi pogłębiona refleksja nad wartością kultury. Pojęcie „wartość kultury” rozumiane jest bardzo wielowątkowo i różnorodnie: jako wartość wynikająca z pogłębiania refleksyjności u odbiorcy, wartość tego, że staje się on bardziej aktywnym i świadomym obywatelem, wartość dla społeczności, wartość dla zdrowia czy ekonomii. Autorzy zwracają uwagę, że wartość to nie tylko efekty (ekonomiczne, psychologiczne, zdrowotne) działalności kulturalnej, ale również wartość samego doświadczania sztuki.

Ponadto raport zrywa z popularną dychotomią wartości kultury samej w sobie (estetycznej) i wartości instrumentalnej (społecznej). Jak wskazują autorzy, kultura jako przedmiot publicznego finansowania zawsze miała służyć jakimś celom, a poza tym oba rodzaje wartości są ze sobą blisko związane i nie sposób ich rozdzielić. Pojawia się tutaj przykład teatru więziennego grupy Geese Theatre Company; przygotowuje ona bardzo ambitne estetycznie i intelektualnie przedstawienia, które jednocześnie mają znaczenie społeczne.

Dokument pokazuje więc krzyżowanie się różnych pojęć, odchodzi od upraszczania, etykietowania, łatwych podziałów. To główna wartość tego opracowania. Na pewno jest to jeden z najlepszych raportów o tej tematyce, z jakimi miałam do czynienia.

Czego dowiemy się z raportu o sposobach pomiaru wartości kultury?

W ramach projektu przeprowadzono ponad siedemdziesiąt różnych badań, w których zastosowano szereg różnych metodologii. Przykładowo, w badaniu projektu tanecznego wykorzystano wywiady, obserwacje, grupy fokusowe, analizę nagrań wideo i obserwację etnograficzną. W badaniu zjawiska „nowej filantropii” wykorzystano zaś analizę zwrotu z inwestycji – typowe narzędzie ekonomiczne. W innym miejscu autorzy zestawili różne metody mierzenia wartości ekonomicznej: tak metody ekonomiczne (np. analizę efektów ekonomicznych, analizę wydatków na kulturę), jak i ekonometryczne (metody pomiaru społecznej wartości kultury, takie jak metody gotowości do zapłaty, kosztu podróży itp.). Autorzy nie faworyzują żadnej metodologii, podkreślają wręcz, że wbrew obecnej „kulturze audytu” – która uprzywilejowuje podejście ilościowe, uznając je za bardziej wiarygodne – nie można mówić o wyższości jednej metody nad drugą.

Cały raport nie ma być instruktażem tego, jak mierzyć wartość kultury, ale prezentuje niezwykle zróżnicowane podejścia metodologiczne i dzięki temu może być inspiracją dla każdego badacza.