Opis: Autorzy opracowali studia przypadków pięciu kół gospodyń wiejskich działających na terenie różnych województw (w Tłuchowie, Lesznowoli, Bielinach, Barłożnie, i Dąbrówkach). Przeprowadzili również ankiety w ponad 100 kołach oraz przeanalizowali dane ilościowe dotyczące kół w 300 gminach. W raporcie przedstawiają strukturę i działalność kół, ich genezę i współczesny obraz tradycji, relacje z samorządami, finansowanie, role płciowe, funkcję integracyjną i działania na rzecz społeczności, a także sposoby postrzegania przyszłości i przygotowywania się do niej.

Język: polski

Zasięg: ogólnopolski

Słowa kluczowe: dziedzictwo kulturowe, koła gospodyń wiejskich, tradycje lokalne

O RAPORCIE Z ANNĄ KOZIOŁ, SPECJALISTKĄ DS. ZARZĄDZANIA DZIEDZICTWEM W NARODOWYM INSTYTUCIE DZIEDZICTWA, ROZMAWIAŁ STANISŁAW KRAWCZYK

Stanisław Krawczyk: W opracowaniu nie występuje wyrażenie „dziedzictwo kulturowe”. Mimo to dokument wydaje się istotny dla osób, które – tak jak Pani – zajmują się tą problematyką.

Anna Kozioł: Rzeczywiście termin „dziedzictwo kulturowe” nie jest tu stosowany. Bardzo często jednak pojawia się wyraz „tradycja”, a tradycję można rozumieć jako część dziedzictwa. Być może samo słowo „dziedzictwo” jeszcze nie do końca się przyjęło.

Koła gospodyń wiejskich podejmują bardzo różnorodne działania – często nie są ukierunkowane wyłącznie na dziedzictwo kulturowe, lecz funkcjonują zgodnie z potrzebą chwili (a więc na przykład pomagają dzieciom, wspierają osoby starsze, organizują śpiewanie piosenek). Kultywowanie tradycji jest dla nich ważne, ale mogą je ograniczyć, jeśli sytuacja tego wymaga. Nadal jednak koła gospodyń wiejskich to dla nas – czyli dla Narodowego Instytutu Dziedzictwa i zbliżonych instytucji – bardzo ważni partnerzy, pielęgnujący lokalne tradycje według zasad przekazu międzypokoleniowego. Przy tym zgodnie z koncepcją niematerialnego dziedzictwa ośrodkiem działalności kół są nie tyle same przedmioty bądź zwyczaje, ile raczej człowiek kultywujący tradycję. To pozwala gospodyniom wymieniać się przekazami kulturowymi oraz twórczo je przekształcać. Dzięki temu dziedzictwo pozostaje żywe i ma szansę na przetrwanie.

Czy treść raportu podważa jakieś obiegowe przekonania?

Z pewnością podważa przekonanie, że na wsi nic się nie dzieje. Zarówno z tego opracowania, jak i z zamówionego przez nas w Stowarzyszeniu Klon/Jawor raportu Działania organizacji pozarządowych… wynika, że najwięcej NGO zajmujących się dziedzictwem działa na terenach wiejskich. Są to więc obszary bardzo aktywne, i to pomimo procesów zmiany ludnościowej. Tę energię widzimy również podczas szkoleń, które prowadzimy w terenie.