Opis: Raport przyjmuje perspektywę jednoznacznie krytyczną. Już pierwsze zdanie wstępu mówi o strajku artystów z 24 maja 2012 roku, a cała praca koncentruje się na problematycznych aspektach festiwali kulturalnych – szczególnie dużych, spektakularnych wydarzeń przejmujących znaczną część publicznego dofinansowania sektorów sztuki i kultury, a więc ograniczających możliwości ich codziennego funkcjonowania. Zasadniczym przedmiotem opracowania jest praca w branży festiwalowej, zarówno płatna, jak i darmowa.

Krytyczna perspektywa to tutaj zarówno skupienie na negatywnie postrzeganych zjawiskach, jak i określone inspiracje teoretyczne. Uwidacznia się to w stosowanej terminologii. Autorzy konsekwentnie używają terminów technicznych („neoliberalizacja”, „festiwalizacja”, „utowarowienie”) i niekiedy odwołują się do specjalistycznych znaczeń słów z polszczyzny ogólnej („robotnicy i robotnice”, „wywłaszczanie z tworów naszej pracy”). Również ogólna logika wywodu odpowiada porządkowi badania naukowego, w którym pozyskiwanie i analiza danych empirycznych pozostają w ścisłym związku z założeniami teoretycznymi – w tym wypadku głównie teorią ugruntowaną. Wydaje się więc, że raport jest skierowany do badaczek i badaczy społecznych, a także do innych osób obeznanych z podstawową terminologią lewicowej myśli krytycznej oraz przyzwyczajonych do lektury tekstów naukowych (akademicką formułę dokumentu uwypukla też połączenie dość starannego opracowania edytorskiego z nader oszczędną stroną graficzną). Być może warto byłoby to zadeklarować na początku pracy.

Analizowany w raporcie materiał badawczy pochodzi z 48 wywiadów z osobami pracującymi przy 12 festiwalach zorganizowanych w sześciu polskich miastach. Są to przede wszystkim osoby zatrudnione na umowach cywilnoprawnych lub nieopłacane (na końcu pliku przedstawiono informacje o ich cechach społeczno-demograficznych oraz dyspozycje do przeprowadzonych rozmów, co jest dobrą praktyką). Wnioski z wywiadów zostały obficie zilustrowane cytatami i przedstawione w bardzo przejrzysty sposób, w wyodrębnionych tematycznie rozdziałach i zwięzłych, parostronicowych podrozdziałach. W kilku miejscach – głównie na początku rozdziałów – wywód na krótko odchodzi od danych, aby wzbogacić daną część analizy o odniesienia do publikacji naukowych poświęconych zbliżonym zagadnieniom.

Raport jest spójny, przekonujący i zdecydowanie zasługuje na to, by polecić go osobom zajmującym się badaniem kultury. Gdyby na jego podstawie stworzono odrębne, popularyzatorskie opracowanie z atrakcyjnymi ilustracjami, kolorystyką etc., to dokument taki byłby również świetnym źródłem wiedzy dla szerszego grona czytelników.

Stanisław Krawczyk

Zasięg: Polska

Język: polski

Słowa kluczowe: Polska, festiwal, wolontariat, wydarzenia, praca w kulturze, organizacja pracy