Opis: Komunikat z badań przeprowadzonych przez CBOS przy okazji 1050 rocznicy chrztu Polski opisuje wiedzę Polek i Polaków na temat tego wydarzenia; ukazuje też przypisywane mu znaczenie. Dowiadujemy się, że bardziej rozpoznawalnymi datami od 966 roku są jedynie lata 1939 i 1410; że 70% badanych uważa chrzest Polski za jedno z przełomowych wydarzeń w dawnych dziejach naszego kraju, a 89% uznaje decyzję Mieszka za właściwą; oraz że zdecydowana większość ankietowanych postrzega historyczną rolę chrztu jako korzystną, zwłaszcza w wymiarze religijnym.

Zarówno pod względem formy, jak i treści tekst utrzymany jest w konwencji typowej dla komunikatów CBOS. Na początku pliku streszczono najważniejsze wnioski, a następnie w informatywny, lecz mało atrakcyjny wizualnie sposób omówiono całokształt wyników. Wiedza i postawy dotyczące chrztu Mieszka zbadane zostały w powiązaniu z cechami społeczno-demograficznymi ankietowanych, ale w oderwaniu od przekonań na temat roli tego wydarzenia we współczesnej Polsce i jej dyskursie publicznym. Interesujące mogłoby być na przykład zestawienie pozyskanych informacji z danymi o postrzeganiu państwowych obchodów tej ważnej rocznicy.

W aspekcie dyskursywnym komunikat wspiera określony sposób mówienia o historii, a otrzymane rezultaty wydają się w pewnym stopniu pochodną tego ukierunkowania. Wyrażenie „chrzest Polski” nie jest neutralnym skrótem myślowym, ale zakłada, że organizm polityczny istniejący w drugiej połowie X wieku był w zasadniczym sensie podobny do dzisiejszego państwa narodowego (co nie jest przecież przesłanką oczywistą). Ciekawe byłoby porównanie wyników uzyskanych przez CBOS choćby z odpowiedziami na pytania zawierające tylko frazę „chrzest Mieszka”. W tekście nie znajdziemy jednak tego rodzaju autorefleksji.

Komunikat przynosi więc pewną wiedzę, ale trzeba mieć świadomość ram, w których mogło się rozgrywać myślenie respondentek i respondentów, a które zostały wyznaczone przez brzmienie pytań i przez charakter zadającej je instytucji. Poza kluczowym sformułowaniem „chrzest Polski” można by wskazać również inne przykłady, takie jak pytanie sugerujące: „[…] Czy […] dobrze się stało, że Mieszko I przyjął chrzest?”. Krytyczna analiza tego i innych doniesień z badań CBOS jest istotna, gdyż stanowią one nie tylko źródło informacji o współczesnej Polsce, lecz także część dominującego symbolicznego ładu.

Stanisław Krawczyk

Zasięg: Polska

Język: polski

Słowa kluczowe: historia, Polska, chrzest, wiedza historyczna, edukacja historyczna