Obchody zamykające dwudziestolecie istnienia „Kultury Współczesnej” postanowiliśmy zamknąć pierwszym w dziejach pisma numerem dostępnym wyłącznie i w całości w Sieci. Wychodzimy zatem naprzeciw oczekiwaniom tych czytelników, którzy przedkładają lekturę za pomocą nowych mediów ponad obcowanie z wydaniami papierowymi. Proponując specjalny, piąty numer pisma w całości poświęcony refleksji nad współczesnością, chcemy jednocześnie podkreślić, jak bardzo leży nam na sercu problematyka, do której zobowiązuje nas tytuł kwartalnika. W ten sposób pragniemy uczcić tych wszystkich, którzy zakładali pismo (przypomnijmy: kwartalnik powstał w 1993 roku w kierowanym przez profesora Sława Krzemienia-Ojaka – w ostatnim okresie życia także członka naszej Rady Redakcyjnej – Instytucie Kultury w Warszawie), ale i autorów, którzy ofiarowali mu swoje prace.

Dwadzieścia lat dla pisma – to jeszcze może nie jest spory szmat czasu, ale przecież i niemało zarazem. Wymierzając ten okres konkretami: to 77 numerów kwartalnika, w tym 30 od chwili, kiedy w połowie 2006 roku zaczął się on ukazywać pod egidą Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego, i około siedmiuset autorów, tylko w ostatnich latach zaangażowanych w numery o tematyce tak różnorodnej, jak Kulturoznawca w świecie gospodarki, Antropologia rzeczy, Współczesny (post)panoptykon, O designie, Kultury oporu, Jakość w kulturze, Powrót do archiwów, Dźwięk, technologia, środowisko czy Kultura nadmiaru w czasach niedomiaru. To także ciągle nowe działy – „Z warsztatów kulturoznawców”, „Obserwatorium kultury”, „Zapiski antropologiczne”, „Z warsztatu młodych kulturoznawców” – zarówno lepiej służące prezentowaniu samej myśli kulturoznawczej, jak i wzbogacające edytorski profil pisma.

Wśród pomysłodawców problematyki numerów są czołowi reprezentanci środowiska, (między innymi Wojciech Burszta, Ryszard W. Kluszczyński, Marek Krajewski, Sław Krzemień-Ojak, Ewa Rewers, Roch Sulima, Tomasz Szlendak, Anna Wieczorkiewicz). Ale z czasem numery zaczęło podpisywać samodzielnie także grono wybitnych badaczy młodszego pokolenia (między innymi Iwona Kurz czy Mateusz Halawa). Tym samym kwartalnik stał się forum zarówno wymiany, jak i więzi międzypokoleniowej.

Dziś „KW” to już nie tylko kwartalnik będący forum PTK, ale nadto „Mała Kultura Współczesna”, w której od czasu powołania jej do życia (w roku 2010) doktorantki i doktoranci z wielu ośrodków akademickich w Polsce, Anglii i Stanach Zjednoczonych opublikowali ponad 100 artykułów. To także powołana do życia seria Biblioteka „Kultury Współczesnej”, obecna na rynku wydawniczym z czterema prestiżowymi pozycjami: monografią Davida Morleya Przestrzenie domu (2011), pracą zbiorową Emocje w kulturze pod redakcją Małgorzaty Rajtar i Justyny Straczuk (2012) oraz książkami Mieke Bal Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych (2012) oraz W.J.T. Mitchella Czego chcą obrazy? (2013) .

Zostały zakończone prace nad cyfryzacją kwartalnika, co pozwala udostępnić w internecie cały archiwalny dorobek pisma, obejmujący 62 numery sprzed 2010 roku (do pobrania bezpłatnie ze strony „Kultury Współczesnej” w formacie PDF), a także numery archiwalne opublikowane po 2010 roku (poza dwoma najnowszymi).

Nie byłoby tego wszystkiego bez zaangażowania i zrozumienia potrzeby obecności na polskim rynku periodyku kulturoznawczego przez naszego wydawcę – Narodowe Centrum Kultury, a zwłaszcza bez osobistego wsparcia dyrektora Krzysztofa Dudka, któremu winni jesteśmy słowa wdzięczności. Jeszcze jednej osobie należałoby szczególnie gorąco podziękować: dr Zinie Jarmoszuk, dyrektor Departamentu Mecenatu Państwa w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, za to, że pomogła przetrwać chwile trudne, ale i na swoich barkach – dosłownie i w przenośni – przeniosła pismo pod bezpieczne skrzydła.

To fortunny zbieg okoliczności, że jubileusz kwartalnika przypadł na czas II Zjazdu Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego, który pod hasłem „Więcej niż obraz. Współczesna kultura i jej badanie” obradował 19–21 września 2013 roku w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (szczegółowo przebieg Zjazdu omawia na łamach numeru Bartosz Raducha). Tym bardziej nie pragnęliśmy uroczystej fety, ale owocnej debaty na tematy żywo interesujące czytelników pisma. I taka wymiana myśli miała miejsce w pierwszym dniu Zjazdu podczas sesji pod hasłem „Historie współczesności”, którą w gronie gości z wielu ośrodków akademickich poprowadził dr Krzysztof Abriszewski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (jej rezultaty przedstawiamy w postaci obszernego stenogramu dyskusji). Szczególnie gorąco witamy na łamach pisma profesor Erikę Fischer-Lichte z Freie Universität w Berlinie, gościa specjalnego Zjazdu, zarazem członka Rady Naukowej „Kultury Współczesnej”, a także grono wybitnych autorów polskich, którzy próbują zmierzyć się z różnymi obliczami „opowieści współczesności”.

Andrzej Gwóźdź