Lęki

Kultura Współczesna. Teoria, Interpretacje, Praktyka
nr 4(75)/2012
Lęki

Pisanie o lęku stanowi już pewną formą terapeutyczną. Na samym starcie uświadamiamy sobie jednak, że nadzieja na całkowite uleczenie lęku nie może zostać spełniona. Pismo nie jest w stanie lęku oswoić, gdyż doświadczenie strachu, trwogi, niepokoju stale towarzyszy człowiekowi. Powtarzamy to doświadczenie, tak jak powtarzamy pismo, które próbuje lęku dotknąć. Humanista jest dziwnym przypadkiem człowieka, który lęk przepracowuje, nazywa, znajduje dla niego kontekst, mierzy i hierarchizuje, lecz jego wysiłek nie minimalizuje siły rażenia, jaką dysponuje lęk w naszym życiu. Prezentowany tom Lęki to próba ponownego zmierzenia się z doświadczeniem lęku, ale z uwzględnieniem współczesnego horyzontu kultury. Ważne jest tu wydobycie napięcia między filozoficznie rozumianym lękiem a jego rozmaitymi realizacjami kulturowymi. Dlatego istotne stało się nie tylko zebranie doraźnych analiz tego, czego się lękamy w kulturze, lecz wskazanie na obecność fundamentalnych ludzkich pytań, które skrywają się za najbanalniejszymi odsłonami lęków w kulturze współczesnej. Autorzy tekstów wskazują na różne obszary lęków. Wychodząc od kluczowych pytań o lęki uplasowane w tym, co bliskie i swoje, stopniowo przenoszą akcent na Europę i lęki doznawane wobec kruchości domowej wspólnoty. Jednocześnie pojawiają się zasadnicze rozważania o naturze lęku, które prowadzą do pytań o egzystencję, przestrzenie lokalne, postsekularyzm i humanistykę. Dalej rozważania wydobywają profile lęku i niepokoju w kulturowych praktykach przestrzennych i modelach wychowania. Pojawia się także dyskurs sztuki i rozważania na temat manifestacji lęku, obecnych w rozmaitych tekstach kultury wizualnej. Terytorium lęków ogarnia tu muzea, przestrzenie miejskie, film, internet, literaturę i muzykę (ze wstępu prof. Aleksandy Kunce).

Spis treści

Lęki

Lukrecjusz i Defoe. Dwie lekcje lęku - Tadeusz Sławek
Europa lęku - Andrzej Hejmej
Między koniecznym a możliwym - kulturowa banalizacja egzystencjonalnego lęku. Casus śmierci - Dariusz Kulas
Lekcje z niepokoju. Szkic o pedagogice (z) lęku - Krzysztof Maliszewski
O lękach wobec gestu nieprzebaczenia - Aleksandra Kunce
Lęk w wymiarach sztuki - Maria Popczyk
Bojaźń i drżenie. Albo trauma w nowych dekoracjach - Roman Lewandowski
Pragmatyka lęku (próba kroku poza cynizm fizjologiczny) - Łukasz Michalski
Terytoria lęków. Reprezentacja konfliktu afgańskiego w Narodowym Muzeum Armii w Londynie - Olga Topol
Stare lęki nowej klasy. Między rewitalizacją a gentryfikacją - Jadwiga Zimpel
Walczące obrazy. Medialne strategie i społeczeństwo lęku - Tomasz Bielak
Trwoga bez Boga? O możliwościach postsekularnej analizy tekstów kultury (casus Larsa von Tiera) - Piotr Bogalecki
Ostrożnie z tą siekierą Eugeniuszu, czyli czego boi się 21st Century Schizoid Man - Jacek Kurek
Lęk przestrzeni, przestrzenie wolności. Topografia "nienormatywnego pożądania" w polskiej literaturze współczesnej - Wojciech Śmieja

Z warsztatów kulturoznawców

Przyszłość (filmu) jest niebieska. Blu-ray jako "ostateczne" doświadczenie post-kinowe - zarys teorii na przykładzie antologii "Obcego" - Tomasz Żaglewski

Recenzje i omówienia

Ciało mima, głowa Meduzy i fantazje Disneya - Barbara Kita
Maraton z przeszkodami - Ariel Łukasz Lisowski

Pamięci Mieczysława Porębskiego

Niepokorny geniusz historii sztuki - Maria Anna Potocka

Pamięci Sława Krzemienia-Ojaka

Drogi Sławku… - Andrzej Gwóźdź
Byłam jeszcze studentką polonistyki UAM… - Anna Zeidler - Janiszewska
Sław Krzemień-Ojak… - Jan Stanisław Wojciechowski