Zgodnie z przepisem art. 5 ustawy podmioty prowadzące działalność kulturalną, tj. osoby prawne, osoby fizyczne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, mogą otrzymywać dotacje celowe na realizację zadań państwowych. Natomiast organizacje pozarządowe prowadzące działalność kulturalną mogą otrzymywać dotacje celowe z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister kultury (minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego), na zadania objęte mecenatem państwa, w tym dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji.
Wyjaśnienia wymagają pojęcia wymienione w powyższym przepisie:

• dotacje celowe – to dotacje przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji, albo dotacje przeznaczone na realizację wskazanych zadań i programów
• osoby prawne – to zgodnie z przepisem art. 33 kodeksu cywilnego - Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Mogą to być podmioty państwowe, komunalne, prywatne (przedsiębiorcy, osoby not non profit, osoby non profit itd.)
• osoba fizyczna – to człowiek (od urodzenia każdy człowiek ma zdolność prawną)
• jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej – inne jednostki występujące w obrocie, które nieposiadając osobowości prawnej, posiadają jednak zdolność prawną.
• organizacje pozarządowe – stowarzyszenia, fundacje, których działalność określają odpowiednie przepisy. Organizacje takie mogą mieć przyznany status organizacji pożytku publicznego.
• zadania państwowe – do zadań takich można zaliczyć np. organizowanie imprez i wydarzeń artystycznych i kulturalnych (festiwali, warsztatów, konferencji, wystaw), wydawanie różnego rodzaju publikacji, edukację kulturalną realizowaną w różnych formach, działania związane z upowszechnianiem, promocją w zakresie kultury i sztuki itd.
• zadania objęte mecenatem państwa – określa rozporządzenie ministra kultury (aktualnie rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 1 września 2005 r., w sprawie zakresu zadań objętych mecenatem państwa, szczegółowego trybu składania wniosków o udzielenie dotacji oraz trybu przekazywania i rozliczania udzielonych dotacji (Dz. U. Nr 177, poz. 1474 ze zm.), można do nich zaliczyć (zgodnie z § 1):

1) podtrzymywanie i rozpowszechnianie tradycji narodowej i państwowej;
2) upowszechnianie i promocję twórczości artystycznej;
3) upowszechnianie i promocję czytelnictwa;
4) promocję kultury polskiej za granicą;
5) zachowanie, waloryzację i ochronę dziedzictwa kulturowego, w tym ochronę polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą;
6) budowę i modernizację infrastruktury kulturalnej;
7) tworzenie warunków do ekspozycji, zakupów i upowszechniania sztuki współczesnej;
8) zachowanie i upowszechnianie tradycji regionalnej i kultury ludowej;
9) tworzenie i wdrażanie systemów informatycznych w sferze kultury;
10) edukację kulturalną społeczeństwa.

Jeśli chodzi o państwowe instytucje kultury, to zgodnie z przepisem art. 28 ust. 1 b mogą otrzymywać dotacje celowe z budżetów jednostek samorządu terytorialnego na zadania ważne z punktu widzenia regionalnej polityki rozwoju w zakresie rozwoju kultury, w tym dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. Szczegółowe warunki i tryb udzielania takich, mając w szczególności na względzie konieczność zapewnienia zgodności udzielanej pomocy z zasadami wydatkowania środków publicznych określa w rozporządzeniu (w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania dotacji państwowym instytucjom kultury przez jednostki samorządu terytorialnego) minister kultury (minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego).

Zgodnie z przepisem art. 28 ust 3 (zob. także art. 9 ust. 3) organizator przekazuje instytucji kultury środki finansowe w formie trzech rodzajów dotacji:

• podmiotowej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów,
• celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji,
• celowej na realizację wskazanych zadań i programów. 

Podmiotami przekazującymi dotacje na działalność kulturalną mogą być więc jednostki samorządu terytorialnego, czy minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Natomiast państwowe instytucje kultury, których organizatorem jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, mogą za jego zgodą udzielać dofinansowania, w tym wydatków inwestycyjnych, podmiotom prowadzącym działalność w dziedzinie kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Akty prawne:

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, ze zm.).
• ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2012 r., poz. 406)
• ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.).
• ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r., Nr 80, poz. 526 ze zm.).
• ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. Nr 31, poz. 206).
• ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1592, ze zm.)
• ustawa z dnia z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz.1591, ze zm.)
• ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz.1590, ze zm.)
• ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.)
• rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 1 września 2005 r., w sprawie zakresu zadań objętych mecenatem państwa, szczegółowego trybu składania wniosków o udzielenie dotacji oraz trybu przekazywania i rozliczania udzielonych dotacji (Dz. U. Nr 177, poz. 1474 ze zm.)
• rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów (Dz. U. Nr 211, poz. 1633 ze zm.)

Bibliografia:

• Brzeziński B., Matuszewski W., Morawski W., Olesińska A., Balasiński A., Prawo finansów publicznych, Toruń 2008
• Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Warszawa 2009
• Hołda J., Hołda Z., Ostrowska D., Prawne podstawy działalności kulturalnej, Kraków 2005
• Kidyba A. (red. ), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, Warszawa 2009 Kociński C., Dofinansowanie przez powiat przedsięwzięcia artystycznego osoby fizycznej, Nowe Zeszyty Samorządowe 2008/6, r. 26 i n.
• Kosikowski C., Finanse publiczne. Komentarz, Warszawa 2008.
• Kosikowski C., Prawo finansowe w Unii Europejskiej i Polsce, Warszawa 2005
• Niewiadomski Z., Cieślak Z., Lipowicz I., Szpor G., Prawo administracyjne, Warszawa 2009
• Owsiak St., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Warszawa 2006
• Przybylska J., Bezpośrednie finansowanie działalności kulturalnej ze środków publicznych, Samorząd Terytorialny Nr 9/2004
• Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2007, sygn. akt II GSK 397/06

Autorka: dr Joanna Hołda

Doktor nauk prawnych, menadżer kultury, nauczyciel akademicki. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji UMCS w Lublinie i Wydziału Pedagogiki Psychologii UMCS w Lublinie. Ukończyła Studia Podyplomowe z zakresu prawa autorskiego, prasowego i wydawniczego w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej UJ w Krakowie. Pracuje w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury w Lublinie. Od 2010 r. w zarządzie lubelskiej Zachęty. Jest autorką i współautorką publikacji m. in. z zakresu prawa własności intelektualnej, praw człowieka, prawa kultury i sztuki.