Niewątpliwie najbardziej spopularyzowanym przypadkiem pozytywnego wpływu inwestycji w kulturę na rozwój regionu jest historia Muzeum Guggenheima w hiszpańskim Bilbao. W wyniku kompleksowego projektu rewitalizacji tego miasta powstał szereg obiektów, w tym muzeum o niebanalnej aranżacji architektonicznej. Rozwój regionu, który dokonał się dzięki tej inwestycji, został okrzyknięty w literaturze przedmiotu jako efekt Bilbao. Otwarte w 1997 roku Muzeum Guggenheima spowodowało, że prowincjonalne, baskijskie miasteczko zamieniło się w znaną w świecie metropolię kulturalną.

Kluczowymi ekonomiczno-społecznymi wymiarami „Efektu Bilbao” były przede wszystkim:

• Dynamiczny wzrost liczby turystów – przyciągniętych atrakcjami miasta i możliwością przeżyć estetycznych. Szacunkowy wzrost liczby turystów od daty otwarcia obiektu to ponad 8 milionów odwiedzających, spośród których 60% stanowili obcokrajowcy (w 2005 roku liczba turystów wyniosła ponad 965 tys. osób, z czego 59% stanowili turyści zagraniczni).
• Wysoka stopa zwrotu inwestycji – przychody muzeum przewyższyły osiemnastokrotnie nakłady poniesione na jego budowę i zakup/wynajem kolekcji i eksponatów.
• Dywersyfikacja źródeł przychodów muzeum – odejście od finansowania muzeum ze środków publicznych (w 2005 roku, środki publiczne stanowiły już tylko 22% przychodów (specjaliści z zakresu finansowania instytucji kultury potwierdzą, że jest to ewenement na skalę światową, praktycznie nie do powtórzenia, ale w końcu jest tylko jeden efekt Bilbao), pozostałą część instytucja kultury uzyskiwała poprzez: sprzedaż biletów, aktywną współpracę z operatorami turystycznymi w celu pozyskiwania dużej liczby grup turystycznych zwiedzających kolekcje muzeum, szeroką ofertę pamiątek i książek sprzedawanych w sklepach, sponosorowanie).
• Stworzenie i utrzymanie miejsc pracy – średnia stopa bezrobocia w mieście Bilbao spadła w okresie 1995 – 2005 z 14,5% do 9,5%. Od czasu otwarcia instytucja kultury stworzyła 4361 miejsc pracy – zarówno w samej instytucji, jak i w przedsiębiorstwach komplementarnych – hotelach, restauracjach, sklepach.
• Odegranie roli ośrodka stymulującego rozwój przemysłów kultury – przyczyniając się do wzrostu zainteresowania sztuką mieszkańców regionu, zachęciło do przebudowy licznych muzeów w regionie, przyczyniło się do otworzenia licznych galerii oraz sieci przedsiębiorstw o strukturze działalności uzupełniającej działalność kulturalną – hotele (20 hoteli w latach 1991 – 2004), przedsiębiorstwa o charakterze sportowo-kulturalno-rekreacyjnym (37 w powyższym okresie) oraz związane z grafiką i projektowaniem artystycznym (20) .

Obserwacja tego typu efektu i zdiagnozowanie określonych wymiernych rezultatów przyczyniła się znacznie do poprawy wizerunku instytucji kultury, można też powiedzieć, że przełamało stereotypowe postrzeganie tego typu działalności, jako sfery nieproduktywnej, niezwiększającej bogactwa narodowego.

Polecamy:
Strona Muzeum Guggenheim w Bilbao.
Informacje o autorze – Dr Rafał Kasprzak.