Opis: Już pierwsze wrażenie z kontaktu z raportem jest złe, a to z powodu jego niskiej jakości graficznej, edytorskiej i językowej. To właściwie dokument programu Word zapisany w pliku PDF, bez dodatkowego formatowania lub ilustracji, które urozmaicałyby lekturę tekstu (liczącego niemal 180 stron). Na stronie tytułowej brakuje wiadomości o autorach, a we wprowadzeniu nie ma streszczenia podstawowych wniosków. I wreszcie cały raport pełen jest błędów interpunkcyjnych, zdarzają się też powtórzenia, braki spacji i cudzysłowów.

Jeśli już pokonamy początkowe zniechęcenie, w środku znajdziemy nieco wartościowych informacji. Raport odnosi się do pytania istotnego nie tylko dla naukowców, lecz także dla opinii publicznej: „ile osób w Polsce czyta książki?”, udzielając odpowiedzi bliskiej wynikom sondaży Biblioteki Narodowej (w ciągu ostatnich 12 miesięcy przynajmniej jedną książkę przeczytało bądź przejrzało 37,2% respondentów). Autorzy słusznie zauważają rozbieżność rezultatów polskich badań czytelnictwa i wyjaśniają możliwe przyczyny takiego stanu rzeczy: odmienne cele, różnice metodologiczne, niedopatrzenia. Pieczołowicie analizują inne sondaże poświęcone czytelnictwu (4 przypadki) lub zawierające pojedyncze pytania na jego temat (32 przypadki) oraz szczegółowo przedstawiają metodologię własnego badania ilościowego.

Wątpliwy jest wszakże sposób prezentacji wyników tego badania. Kilkadziesiąt stron długich tabel i suchych opisów danych lepiej sprawdziłoby się w aneksie lub załączniku – może wręcz w formie arkusza kalkulacyjnego – niż w głównym tekście opracowania. Ponadto należało nadać tej części rys problemowy. Nawet zamieszczane niekiedy podsumowania sprowadzają się do powtórzenia wybranych wyników, co rodzi pytanie, czy autorzy podjęli jakikolwiek wysiłek interpretacyjny, czy też ograniczyli się do rejestracji danych.

Osobny fragment dotyczy profilu uczestników Warszawskich Targów Książki, określonego na podstawie własnych i wcześniejszych badań. Pomimo przypadkowego doboru respondentów (któremu towarzyszy myląca deklaracja o uzyskaniu próby reprezentatywnej) są to dość ciekawe dane, pozwalające scharakteryzować pewną grupę zaangażowanych czytelniczek i czytelników. Ponownie jednak otrzymujemy opis, a nie interpretację. Z kolei rekomendacje z końcowej części raportu pozostają w bardzo luźnym związku z danymi przedstawionymi w opracowaniu. Autorzy odnoszą się tylko do pojedynczych wyników i proponują rozwiązania, które równie dobrze mogłyby zostać opracowane bez jakichkolwiek własnych badań.

Być może raport zainteresuje osoby prowadzące badania czytelnictwa, a także innych badaczy społecznych pragnących bliżej poznać metodologię tego rodzaju sondaży. Jednak również dla tych dwu grup lektura tekstu będzie nużąca. Taki dokument mógłby się sprawdzić w roli roboczego opracowania wewnętrznego – pod względem formalnym, redakcyjnym i merytorycznym nie został odpowiednio przygotowany do publikacji. Cenny przegląd dotychczasowych polskich sondaży jest tylko fragmentem nieudanej całości.

Stanisław Krawczyk

Zasięg: Polska

Język: polski

Słowa kluczowe: Polska, czytelnictwo, uczestnictwo w kulturze, rynek książki, wydawnictwo