Niniejsza publikacja to program mający na celu przedstawienie wytycznych odnośnie do digitalizowanego dziedzictwa narodowego. Mimo pozornego braku punktów stycznych z tematem dziedzictwa badacze wskazują na ogromną rolę, jaką cyfryzacja treści kultury odgrywa w utrwalaniu i propagowaniu dziedzictwa. Zwiększenie ilości kopii książek i obrazów zwiększa ich dostępność, ale i stwarza niepowtarzalne możliwości edukacyjne. Przede wszystkim jednak digitalizacja zabezpiecza materiał zawarty na delikatnych, przestarzałych lub zagrożonych nośnikach. Publikacja przedstawia także analizę stanu digitalizacji w latach 1998-2008 oraz pewne tendencje, które można zauważyć w tym zakresie. Wszystko po to by w następnych częściach przedstawić misje i cele programu oraz instrumenty jego wdrażania.

O RAPORCIE Z PIOTREM CELIŃSKIM, ZASTĘPCĄ DYREKTORA CENTRUM BADAŃ GIER WIDEO UMCS I ZAŁOŻYCIELEM FUNDACJI "INSTYTUT KULTURY CYFROWEJ", ROZMAWIAŁ STANISŁAW KRAWCZYK

Stanisław Krawczyk: Na czym polega specyfika tego dokumentu?

Piotr Celiński: Zacząłbym od tego, że funkcjonuje on w bardzo przejrzystym kontekście: wiadomo, kto go przygotował i w jakim celu. To nie tekst naukowy, w którym badaną problematykę wyznaczałyby założenia teoretyczne i metodologiczne, lecz raport oparty na dokładnie wyznaczonych regulacjach prawnych. (Czasami może to być pułapką, gdy trzeba zadawać pytania nie najlepiej uzasadnione merytorycznie, ale trudno mieć o to pretensje do autorów opracowania). Publikacja jest przy tym do bólu zwięzła i konkretna, sucha i szorstka.

Przy całej tej uczciwości raport uważam za wartościowy, choć daleki od mojej teoretycznej wrażliwości. Z jednej strony jest to sucha urzędnicza robota, ale z drugiej strony wpisuje się ona w ściśle określony schemat prowadzenia działań i nie próbuje być niczym innym. Dzięki tej spójności i sprofilowaniu możliwa skala oddziaływania raportu wbrew pozorom może być dość duża.

A czy jest tutaj coś, co szczególnie Pana zainteresowało?

W niektórych momentach lektura była dla mnie nawet zabawna. Oczywiście łatwo być cynicznym humanistą, a ktoś musiał wykonać tę pracę, kontrolerzy musieli przyjechać na miejsce. Mimo wszystko jednak te fragmenty nie sprawiają wrażenia, aby dochodziło do wielkich nadużyć: „nierzetelnie weryfikowano faktury za zamówiony sprzęt do digitalizacji”, „Wydawnictwo Miejskie Posnania w Poznaniu nie osiągnęło jednego z 15 wskaźników rezultatów zadania”, „W dokumentach […] nie określono liczby ani powierzchni pracowni niezbędnych do  digitalizacji dóbr kultury”; „Wydawnictwo […] niezgodnie z  art.  32 ust.  1 Pzp określiło szacunkową wartość przedmiotu zamówienia publicznego na wykonanie usługi hostingu, kopii bezpieczeństwa online i aktualizacji portalu internetowego”…

Warto zwrócić uwagę na kontekst, w jakim wszystko to się odbywa. W sektorze pozarządowym często przenosi się środki z jednego zadania do drugiego, aby można było sensownie zrealizować dany projekt. Ponadto muzea i inne instytucje nie są najlepiej przygotowane mentalnie, kulturowo i organizacyjnie do takich zadań, jak digitalizacja. Dlatego część spostrzeżeń zawartych w raporcie uznałbym za przejaw sztywnego przykładania litery przepisów do działań, które mimo wszystko wciąż trzeba prowadzić w sytuacji niejasnej dla wykonawców (choć rozumiem, że z perspektywy Najwyższej Izby Kontroli ważne jest przestrzeganie wszelkich regulacji prawnych). Nie znalazłem tutaj natomiast dowodów na to, że proces digitalizacji jako całość przebiega w sposób nierzetelny czy nieuczciwy. I to jest dobra wiadomość.