Moniuszko jest obecny w świadomości zarówno młodych, jak i dorosłych Polaków. Stawia to kompozytora w wąskim gronie uznanych postaci ze świata sztuki, o których podstawowa wiedza jest szeroko obecna w społeczeństwie, niezależnie od gustów muzycznych. 89% dorosłych słyszało o Stanisławie Moniuszko, ale jedynie co czwarty dorosły badany twierdził, że dużo wie o kompozytorze.

Większość deklarowała, że ich wiedza jest na średnim poziomie (41%). Pozostali twierdzili, że mało o nim słyszeli. Jeśli chodzi o młodzież, to 82% nastolatków zadeklarowała, że słyszała o kompozytorze, przy czym zaledwie 60% badanej młodzieży potrafiło prawidłowo wskazać kim był Moniuszko.

Największy odsetek dorosłych rozpoznaje opery Straszny dwór (75%) i Halka (74%) oraz pieśń Prząśniczka (66%). Dwa najpopularniejsze tytuły są najczęściej wystawianymi operami Moniuszki w kraju. Warto wspomnieć, że pieśń Prząśniczka to hejnał miasta Łodzi. Jej rozpoznawalność w tym regionie jest wyższa niż w pozostałych. Zna ją 80% respondentów mieszkających w województwie łódzkim. O pozostałych utworach przedstawionych respondentom słyszało najwyżej 20% badanych.

Poziom rozpoznawalności prezentowanych dzieł kompozytora jest zróżnicowany wśród grup cechujących się odmiennymi charakterystykami społeczno-demograficznymi. Kobiety oraz osoby powyżej 45 roku życia istotnie częściej deklarują znajomość utworów Stanisława Moniuszki. Różnice te są szczególnie widoczne w odniesieniu do najbardziej znanych kompozycji autora. Znaczenie zmiennych społeczno-demograficznych spada w przypadku mniej popularnych utworów.

Rozpoznawalność wybranych dzieł Stanisława Moniuszki w podziale na kohorty wiekowe

W sondażu skierowanym do nastolatków respondentom przedstawiono listę utworów Moniuszki, a następnie zapytano, o których z nich kiedykolwiek słyszeli. Opery  Straszny dwór i Halkę kojarzyła ponad połowa badanych. Pieśń Prząśniczka została rozpoznana przez ponad jedną trzecią badanych. Dla porównania, przedstawiono badanym dwa kanoniczne utwory z gatunku muzyki poważnej. Cztery pory roku Antonio Vivaldiego rozpoznało trzy czwarte badanych, z kolei Dla Elizy Ludwiga van Beethovena - 60% badanych. Jedynie dwa procent mniej badanych rozpoznało Straszny dwór Moniuszki.

Rozpoznawalność wybranych dzieł Stanisława Moniuszki wśród nastolatków

W badaniu Narodowego Centrum Kultury zastosowano triangulację metod ilościowych i jakościowych. Zrealizowano dwa reprezentatywne sondaże: na ogólnopolskiej próbie dorosłych oraz sondaż internetowy wśród młodzieży w wieku 12–17 lat. Dodatkowo przeprowadzono zogniskowane wywiady grupowe i pogłębione wywiady indywidualne. Metody jakościowe posłużyły do poznania poglądów i doświadczeń ekspertów oraz osób, które przejawiały ponadprzeciętne zainteresowanie muzyką. Rolę komplementarną wobec przeprowadzonych sondaży i wywiadów pełni ekspertyza dotycząca obecności Stanisława Moniuszki w programach nauczania i podręcznikach szkolnych. Pięć komponentów, z których składało się badanie, zostało zrealizowanych od sierpnia do grudnia 2018 r.

Zachęcamy do zapoznania się z raportem Stanisław Moniuszko – znany, lecz nieobecny. Opinie Polaków na temat twórczości i postaci kompozytora w jego dwusetną rocznicę urodzin oraz ekspertyzą Obecność postaci i twórczości Stanisława Moniuszki w podstawach programowych, programach nauczania i podręcznikach szkolnych.