Według Nicolasa Barbieri, w badaniach nad zmianą polityki kulturalnej badacze powinni skłaniać się ku interdyscyplinarności. Autor twierdzi, że polityka kulturalna nie jest zagadnieniem, któremu można przyglądać się tylko z jednej perspektywy – aby spojrzeć na problem z szerszego punktu widzenia należy zaangażować w projekt badawczy nie tylko kulturoznawców czy ekonomistów ale i politologów. Katalończyk ubolewa, że ośrodków politologicznych zajmujących się studiowaniem różnego rodzaju polityk kulturalnych na świecie jest jak na lekarstwo, a przecież nauki polityczne oferują pierwszorzędne narzędzia do tego typu analiz.

Barbieri tworząc nowy model badawczy chce uwzględnić w nim pomijane wcześniej, według niego, kwestie. Autor proponuje, podczas analizy, nie skupiać się tylko na rozpatrywaniu historii, ale na przyczynach zachodzących zmian i ich wielopoziomowym kontekście. Barbierii apeluje też o poświęcenie więcej uwagi rozpoznaniu wewnętrznych i zewnętrznych czynników wpływających na sytuację danej polityki kulturalnej. Najwięcej uwagi autor poświęca jednak osobom mającym siłę sprawczą w tworzeniu polityki kulturalnej, zależnościach pomiędzy nimi i ich interesami.

Katalonia jest specyficznym przypadkiem, jeśli chodzi o rozwój i przemiany polityki kulturalnej. Po śmierci gen. Franco, przy stopniowej demokratyzacji Hiszpanii, Katalończycy odzyskali swoją upragnioną autonomię. Na nowo odrodził się język i kultura katalońska tłamszone podczas dyktatury Franco. Barbierii w swoich badaniach poddaje analizie zmiany zachodzące w polityce kulturalnej Katalonii od 1980 do 2008. Według niego, u progu zmian, czyli w latach 80-tych i 90-tych XX wieku polityka kulturalna torowała drogę przekonaniom, że głównym trzonem tożsamości narodowej Katalończyków jest język i kultura. Następowało jednocześnie odpolitycznianie kultury i polityki kulturalnej, zaczęto traktować kulturę jako sektor, w którym wytwarzane są jakieś dobra i jako budulec tożsamości narodowej. Dlatego też największy nacisk kładziono w tym okresie na inwestycje poświęcone infrastrukturze kultury. Kolejnym etapem zmian w Katalonii były nieporozumienia pomiędzy rządem Hiszpanii a rządem autonomii Katalonii dotyczące podziału kompetencji w sferze kultury. Kultura stała się też polem rozgrywek i jednocześnie narzędziem do walki pomiędzy partiami politycznymi, była niejednokrotnie wykorzystywana ideologicznie. Oddzielenie kultury od polityki powoli stawało się niemożliwe. Do worka, który nazwano „polityka kulturalna”, wrzucano jeszcze inne elementy od tych wymienionych powyżej. Powoli zaczęto doceniać w polityce także rolę przemysłów kultury, sektorów kultury czy lokalnej administracji.

Autor twierdzi, że dyskurs polityczny dotyczący kultury może domagać się oddzielenia polityki i ideologii od polityki kulturalnej, ale według niego samo to stwierdzenie jest już pewną postawą polityczną. Tym samym konstatuje, że rozumiejąc politykę kulturalną (jedynie słusznie według niego)jako sferę transformacji, powinniśmy pojąć, że kultura i polityka idą ze sobą w parze.

W artykule pt. Why does cultural Policy change? Policy discourse and policy subsystem: a case study of the evolution of cultural policy in Katalonia Barbieri próbuje znaleźć cechy polityki kulturalnej charakterystyczne dla wszystkich „nacji bez państwa”, w tym celu robi krótkie porównania sytuacji w Katalonii do sytuacji w Szkocji czy Quebek. Np. w Quebek w latach 70-tych tożsamość narodowa mieszkańców Quebek determinowała politykę kulturalną, a kultura stała się kluczowym argumentem w waśniach o suwerenność prowincji, natomiast w Szkocji ten sam czynnik – tożsamość narodowa pomagała w powstrzymywaniu polityki prowadzonej przez brytyjską państwową instytucję the Arts Council na terenie autonomii Szkocji.

Dokładną analizę przemian w Katalonii w zakresie polityki kulturalnej jak i narzędzia do poszukiwania czynników wpływających na jej stan można znaleźć w artykule zamieszczonym w The International Journal of Cultural Policy – zachęcamy do krytycznej lektury.

Artykuł przygotowała Paulina Kobza

Forografia: Aitor Escauriaza na zasadach licencji CC-BY (2.0)