Nowe wyzwania polityki kulturalnej w Europie

Data publikacji: 17.01.2012
Średni czas czytania 5 minut
drukuj

Platforma internetowa CultureWatch Europie utworzona z inicjatywy Rady Europy, to miejsce prezentacji współczesnego krajobrazu polityki kulturalnej krajów europejskich. Gromadzone informacje, pomagają w zbadaniu makro-trendów, które wpływają na stan kultury na kontynencie. Szczególną uwagę przywiązuje się do dialogu międzykulturowego, praw mniejszości, a także podejściem do zarządzania coraz bardziej zróżnicowanymi społecznościami występującymi w obrębie europejskich społeczeństw.

Z perspektywy Roberta Palmera, dyrektora Democratic Governance, Culture and Diversity w Radzie Europy, współczesna polityka kulturalna Europy stanowi spore wyzwanie. W swoim artykule, opartym na przemówieniu otwierającym Międzynarodowy Kongres „Active Cultural Participation in Europe” w czerwcu 2011 roku, zauważa on trendy, jak również pewne niepokojące oznaki, obecnie rozgrywające się w kulturze europejskiej :

1. Odradzanie się nacjonalizmu w polityce kulturalnej krajów europejskich. W wielu krajach priorytetem staje się rewitalizacja narodowego wymiaru polityki kulturalnej, często odbywająca się kosztem współczesnej twórczości. Tendencje nacjonalistyczne wydają się tym bardziej niepokojące, kiedy polityka kulturalna staje się podstawą budowania polityki tożsamości. Według Roberta Palmera powinniśmy starannie przyglądać się ich oddziaływaniu na kultury mniejszości i społeczności migrantów, przy jednoczesnym wspieraniu procesów dialogu międzykulturowego.

2. Obecnie zaobserwować można następstwa restrukturyzacji gospodarek w Europie oraz konsekwencje, jakie spowodował kryzys finansowy. Mimo toczącej się debaty, wciąż jest jeszcze za wcześnie, by w pełni ocenić ich wpływ na kształtowanie się publicznego finansowania kultury. Dane gromadzone przez Radę Europy okazują się niewystarczające do zobrazowania faktycznego stanu. W praktyce wiele rządów niechętnie odnosi się do dostarczania informacji, które pomogłyby w poznaniu aktualnego położenia i dałyby podstawę do prognozowania przyszłych wpływów. Dalsze działania miałyby się skupić na badaniach i ocenienie zmian pośrednio i  bezpośrednio spowodowanych przez nowe podejście do finansowania kultury przez
państwo.

3. Znaczącym faktem jest też zmiana kształtu polityki kulturalnej pod wpływem nowych procesów produkcji i rozpowszechniania kultury. Granice i bariery między formami i typami kultury zanikają. Dzisiaj najnowsze gry komputerowe mogą stworzyć silniejsze doświadczenia kulturowe od tradycyjnej formy udziału. Sens tracą również schematyczne poglądy na temat różnic między wartością kulturową prac artystów, a amatorów. Rynek muzyki i pozostałych dyscyplin artystycznych, przekształcił się, co oznacza konieczność ponownego badania znaczenia kultury.

4. "Mainstreaming of culture” – integracja kultury – idea ta jest obecnie bardzo popularna w krajach europejskich. Kultura jest łączona z dobrym samopoczuciem i zdrowiem; jest używana do spajania i integracji społecznej; daje impuls do rewitalizacji miast i regionów; jest głęboko związana z procesami rozwojowymi. Ponieważ trend ten łączy się ze społecznościami jako całość, delegować do ich realizacji jedynie artystów, intelektualistów, czy kulturalnych decydentów, byłoby działaniem niestosownym.

5. Ostatni trend związany jest ze znacznymi zmianami, jakie zaszły w modelach zarządzania kulturą. Potrzebujemy wnikliwej oceny roli społeczeństwa obywatelskiego w zakresie zarządzania kulturą. Podzielenie władzy państwowej na wiele sektorów, w praktyce powinno prowadzić do rosnącego udziału podmiotów niepaństwowych. Jest to punkt zwrotny w sposobie zarządzana i kontrolowania kultury, który sprzyja debacie o zmniejszaniu roli państwa w prowadzeniu polityki kulturalnej, a także wpływie mechanizmów regulacji państwa na zarządzanie dobrami i usługami kulturowymi oraz ochroną ich norm i praw.


Tekst w oparciu o artykuł Roberta Palmera zamieszczony na stronach Compendium - Cultural Policies and Trends in Europe.