Chodzi tu o wszystkich organizatorów publicznych instytucji kultury, tworzących instytucje zarówno na szczeblu samorządowym, jak i centralnym. Nowelizacja ustawy, która wchodzi w życie 1 stycznia 2012 r. wprowadziła do problematyki podziału i łączenia instytucji kultury pewne zmiany.

Zgodnie z przepisem art. 18 ustawy organizator może dokonać połączenia lub podziału instytucji kultury, w tym instytucji prowadzących działalność w różnych formach. Oznacza to, że wedle nowych zasad, w znaczenie bardziej elastyczny sposób można kształtować charakter prowadzonej działalności instytucji kultury. Łączenie instytucji prowadzących działalność w różnych formach dotyczy także sytuacji, gdy połączenie (lub podział) dotyczy instytucji artystycznej z instytucją, która nie ma takiego statusu (np. teatr i dom kultury, opera i galeria sztuki itd.). W takim przypadku instytucja powstała w wyniku połączenia instytucji artystycznej z inną instytucją kultury, będzie miała status instytucji artystycznej (czyli instytucja artystyczna jest tu wiodąca).

Ustawa wymaga również, aby organizator instytucji kultury na 3 miesiące przed wydaniem aktu o połączeniu lub podziale instytucji kultury podał do publicznej wiadomości informację o zamiarze i przyczynach takiej decyzji.

Niewątpliwie jednak nowa możliwość przyczyni się do lepszego organizowania działalności kulturalnej. Bez wątpienia również znacznie ułatwia zaspokojenie potrzeb społecznych, może mieć szczególne znaczenie dla organizowania gminnych instytucji kultury, które w ten sposób będą mogły realizować różne działania. Jest to krok ku unowocześnieniu sektora kultury. Poza tym może korzystnie wpłynąć na wykorzystanie potencjału osób zatrudnionych w instytucji kultury.

Połączenie instytucji kultury polega na utworzeniu jednej instytucji, w której skład wchodzą załogi i mienie należące do instytucji podlegających połączeniu. Przy tym ustawa nie mówi, że łączeniu polegają np. tylko dwie instytucje, więc teoretycznie możliwe jest połączenie nawet większej ilości instytucji.

Połączenie instytucji kultury następuje w drodze wydanego przez organizatora aktu, który zawiera:

• nazwy łączonych instytucji kultury,
• nazwę, rodzaj, siedzibę i przedmiot działania instytucji kultury, powstałej w wyniku połączenia,
• określenie terminu połączenia instytucji kultury,
• ustalenie zasad przejęcia zobowiązań i wierzytelności przez instytucję powstającą w wyniku połączenia.

Nowej instytucji kultury powstałej w wyniku połączenia organizator nadaje statut. Instytucja zostaje wpisana do rejestru instytucji kultury, a organizator wykreśla z rejestru instytucje, które uległy połączeniu.

Również podział instytucji kultury ma na celu jak najefektywniejsze prowadzenie działalności kulturalnej i wyjście naprzeciw oczekiwaniom społecznym. Ustawa daje tu pewne możliwości, określone w przepisie art. 20. Mianowicie podział instytucji kultury polega na utworzeniu dwóch lub więcej instytucji kultury w oparciu o załogę i mienie należące do instytucji kultury ulegającej podziałowi. Oznacza to, że w wyniku podziału może powstać nawet kilka działających niezależnie od siebie instytucji kultury. Ale podział instytucji może również polegać na wyłączeniu z instytucji kultury wyodrębnionej jednostki lub jednostek organizacyjnych w celu włączenia ich do innej instytucji kultury lub utworzeniu nowej instytucji kultury w oparciu o pracowników i mienie tej jednostki lub jednostek. Organizator w takim przypadku określa zasady przekazania składników majątkowych ujętych w bilansie wyłączonych jednostek. Widać tu wyraźnie, że ustawodawca pozwala na kształtowanie działalności instytucji kultury dające spore możliwości organizatorom do prowadzenie jak najskuteczniejszej polityki kulturalnej.

Podział instytucji kultury wymaga wydania przez organizatora aktu o podziale instytucji kultury, który zawiera:

• nazwę dzielonej instytucji kultury,
• nazwę, rodzaj, siedzibę i przedmiot działania instytucji kultury powstałych w wyniku podziału,
• określenie jednostek organizacyjnych wyłączonych w celu utworzenia nowej instytucji kultury lub włączenia do instytucji tworzonych w wyniku podziału,
• ustalenie zasad przejęcia zobowiązań i wierzytelności przez instytucje powstające w wyniku podziału.

Instytucje powstałe w wyniku podziału instytucji kultury zostają wpisane do rejestru instytucji kultury, zostają im również nadane przez organizatora statuty.

Akty prawne:

• ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2012 r., poz. 406)

Bibliografia:

• Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Warszawa 2009
• Hołda J., Hołda Z., Ostrowska D., Prawne podstawy działalności kulturalnej, Kraków 2005
• Lachiewicz W., Uwłaszczenie komunalnych instytucji kultury, Samorząd Terytorialny, Nr 9/2000
• Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2007, sygn. akt II GSK 397/06

Autorka: dr Joanna Hołda

Doktor nauk prawnych, menadżer kultury, nauczyciel akademicki. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji UMCS w Lublinie i Wydziału Pedagogiki Psychologii UMCS w Lublinie. Ukończyła Studia Podyplomowe z zakresu prawa autorskiego, prasowego i wydawniczego w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej UJ w Krakowie. Pracuje w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury w Lublinie. Od 2010 r. w zarządzie lubelskiej Zachęty. Jest autorką i współautorką publikacji m. in. z zakresu prawa własności intelektualnej, praw człowieka, prawa kultury i sztuki.