Fotogaleria

Finanse, decentralizacja, reforma, uczestnictwo i praca w kulturze – debaty plenarne drugiego dnia współKongresu

Dzień rozpoczęła debata „Jak finansować kulturę?”. O przestarzałych ramach prawnych finansowania organizacji pozarządowych oraz o sytuacji samorządów, których budżety na kulturę ucierpiały w wyniku wprowadzonych w ostatnich latach zmianach podatkowych, dyskutowali: ministra Hanna Wróblewska, Jurand Drop, Aldona Machnowska–Góra i Maria Zięba. Debatę prowadziła Agnieszka Lichnerowicz.

Państwo nie może abdykować z kultury – deklarowała ministra Hanna Wróblewska.

Kultura jest działaniem obligatoryjnym, musi być też wydatkiem obligatoryjnym – dodała Aldona Machnowska–Góra, zastępczyni prezydenta m.st. Warszawy.

W debacie „Decentralizacja: o nowym podziale kompetencji w zarządzaniu kulturą” udział wzięli: Barbara Frydrych, prof. Adam Gendźwiłł, dr hab. Paweł Kubicki, Rafał Koziński, Joanna Orlik. Debatę prowadziła Dominika Kawalerowicz.

Wyzwaniem w wyludniających się gminach może być niedługo zapewnienie usług publicznych, w tym kultury – mówił Adam Gendźwiłł, profesor Uniwersytetu Warszawskiego na Wydziale Socjologii w Katedrze Socjologii Polityki.

Temat przestarzałych zapisów prawnych wrócił w debacie „(re)Forma instytucji kultury – publiczne, społeczne, prywatne”, w której udział wzięli: Alina Gałązka, Aleksandra Matuszczyk, Ewa Pilawska, Piotr Rypson i Maria Seweryn. Debatę poprowadził Artur Jóźwik.

Wpisanie społecznej instytucji kultury, czyli instytucji prowadzonej przez NGO, do ustawy to pomysł zainicjowany przez prof. Hausnera na Kongresie w 2009 roku. Te instytucje powinny mieć wieloletnie finansowanie i misję ustaloną z samorządem. To zapewni ludziom kultury stabilność pracy – mówiła Alina Gałązka, członkini Zespołu Programowego współKongresu Kultury.

Zajmijmy się mecenatem kultury, by zapewnić instytucjom niezależność. Mecenasi muszą mieć wymierne korzyści ze wspierania instytucji – zaapelowała Maria Seweryn.

Roli nowych technologii w odbiorze i dostępie do kultury poświęcona była debata „Jak czytać, oglądać i słuchać w czasach nieuwagi?”, w której rozmawiali: Anna Cieplak, Karol Jachymek, Grzegorz Jankowicz, Katarzyna Janota i Paweł Łysak. Prowadziła: dr Zofia Król.

Musimy uspołecznić technologie, tak, żeby nie były podporządkowane wyłącznie rynkowi i sprzedaży, żeby służyły lokalnym społecznościom – postulowała Anna Cieplak, pisarka i animatorka kultury.

Ostatnia debata plenarna dotyczyła sytuacji pracowniczek i pracowników kultury. Była na niej obecna grupa protestujących artystek i artystów, domagających się zabezpieczeń emerytalnych dla twórczyń i twórców. Protestujący zostali zarejestrowani na współKongres i z transparentami (m.in. „Bez artystów nie ma kultury, bez kultury nie ma przyszłości”) weszli na scenę główną Teatru Dramatycznego, gdzie wyszła do nich ministra Hanna Wróblewska.

W debacie „Pracownice/pracownicy sztuki. Dlaczego wciąż potrzebujemy rozmów o płacach i warunkach pracy” udział wzięli: Katarzyna Górna, Kuba Szreder, Małgorzata Wdowik i Bartosz Pudo. Debatę prowadził Jakub Majmurek.

Potrzebujemy wprowadzenia stopni awansu zawodowego, zabezpieczenia płac freelancerek i freelancerów, współpracujących z instytucjami. Potrzebujemy stworzenia, we współpracy Ministerstwa ze stroną społeczną, dokumentu, zawierającego widełki uczciwych płac. Dokumentu, który byłby uwzględniany przy programach ministerialnych – mówiła Małgorzata Wdowik, reżyserka, przewodnicząca Gildii Polskich Reżyserek i Reżyserów Teatralnych.

Lokalność, ekologia, relacja z władzą, archiwa i czytelnictwo – debaty panelowe drugiego dnia współKongresu

Debaty panelowe drugiego dnia współKongresu poruszały najtrudniejsze tematy, z którymi mierzy się polska kultura. Powrócił temat zabezpieczeń socjalnych artystek i artystów oraz stagnacji zarobków na rynku literackim. Rozmawiano o mobbingu i przemocy w instytucjach kultury, oraz o charakterze relacji pracowników z dyrektorami instytucji z władzami.

Czekamy na trzynastą pensję, większe odprawy emerytalne, dodatki za pracę w trudnych warunkach czy dodatki wiejskie. My, jako pracownicy kultury, nie mamy prawa do wolnej niedzieli, jak pracownicy handlu – mówił Paweł Kamiński podczas debaty „Kultura na marginesie. Dlaczego państwo polskie dyskryminuje instytucje kultury?”.

Zarobki naszej grupy zawodowej stoją w miejscu, choć ogólne zarobki w Polsce rosną. Dlatego potrzebujemy systemowego wsparcia, bo inaczej pisanie będzie już tylko hobby dla tych, którzy mieli szczęście urodzić się w bogatych domach – apelował Grzegorz Piątek, uczestnik debaty „Książka dobrem kultury. Dlaczego mechanizmy wolnorynkowe nie wystarczają?”.

Musimy oddzielić instytucje od osób dyrektorskich. Instytucja jest naszym wspólnym dobrem, a nie własnością dyrektora/dyrektorki. Nad dyrektorem jest prawo – zauważyła Alina Czyżewska w debacie „Jak władze robią nas w... i co z tym zrobić”.

Mobbing, dyskryminacja i molestowanie to trzy pojęcia na innym poziomie prawnym. Z poziomu psychologii – mobbing to usystematyzowana przemoc, która prowadzi do degradacji psychicznej osoby, która tej przemocy ulega. To przemoc, która obciąża winą ofiarę, której zachowania i reakcje odczytywane są na zewnątrz jako stwarzanie problemów i generowanie konfliktów – mówiła Anna Cybulko podczas debaty „Jak zapobiegać nadużyciom władzy w instytucjach kultury?”. 

Poruszane były także obawy związane ze sztuczną inteligencją i kryzysem ekologicznym.

Brytyjskie stowarzyszenie tłumaczy podaje, że już jedna trzecia tłumaczy straciła pracę, wielu dostaje propozycje jedynie post-editingu za jedną czwartą stawki rynkowej i bez praw autorskich – mówiła Justyna Czechowska w debacie „Ile jeszcze ukradnie nam sztuczna inteligencja – AI?”

Kryzys ekologiczny ma źródło w kryzysie wyobraźni – podkreśliła Beata Frankowska, członkini Zielonego Patrolu w Mazowieckim Instytucie Kultury podczas debaty „Zielone instytucje kultury – jak kultura może wspierać edukację ekologiczną”.

Co nas czego trzeciego dnia współKongresu Kultury?

Ostatni dzień współKongresu będzie nie tylko przestrzenią do dalszych rozmów o wyzwaniach, stojących przed polską kulturą, ale też okazją do podsumowań i wniosków.

Debaty plenarne poruszą tematy edukacji kulturowej i systemu szkolnictwa oraz młodej kultury – jej języków i mediów, z których korzysta. Ostatnie debaty panelowe dotyczyć będą polskiej kultury na świecie, tworzenia angażujących działań i wydarzeń kulturalnych, oraz przezwyciężania kodu folwarku w sektorze kultury.

Ostatni dzień współKongresu Kultury zakończy debata ministrów, podsumowująca trzy dni wydarzenia. Wezmą udział: Hanna Wróblewska – Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Barbara Nowacka – Ministra Edukacji Narodowej, Agnieszka Dziemianowicz–Bąk – Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Andrzej Domański – Minister Finansów. Debatę poprowadzą prof. Iwona Kurz, współinicjatorka i członkini Zespołu Programowego współKongresu Kultury oraz Agata Diduszko-Zyglewska, przewodnicząca Zespołu Programowego współKongresu Kultury.

Debaty plenarne są transmitowane online od początku wydarzenia. Wszystkie debaty, w tym debaty panelowe, zostaną udostępnione na kanale YouTube MKiDN.

Program współKongresu Kultury:
https://nck.pl/upload/2024/11/wspo-lkongres-kultury-06-11824.pdf