Spiritus movens współKongresu Kultury 2024

Dziś, w czasach politycznej polaryzacji oraz narastających wyzwań społecznych, technologicznych i ekologicznych, potrzebna jest w Polsce nowa umowa społeczna. Jej podstawową częścią powinna być nowa polityka kulturalna – tworząca warunki otwartej rozmowy i ekspresji zróżnicowanych wartości, idei, postaw i estetyk. Kultura jest sferą wolności i autonomii. Zarazem kultura może i powinna działać w samym sercu życia społecznego, wyznaczać wartości, inspirować nowe strategie działania, angażować się w politykę równościową, migracyjną, ekologiczną czy pracowniczą, ale też – działając za pomocą twórczych narzędzi sztuki – przyczyniać się do dobrostanu osób i grup, także tych, które na co dzień sytuują się na obrzeżach głównych nurtów życia społecznego.

Dlatego, wzywamy do szerokiego porozumienia osób, grup i środowisk w kwestii przyszłości kultury w Polsce. W tym celu powołujemy współKongres Kultury – kolejny po kongresach w 1981, 2000, 2009 i 2016 roku – tym razem jednak, co niezwykle ważne, we współpracy strony społecznej i strony rządowej, która odpowiedziała pozytywnie na społeczne wezwanie. Chcemy wspólnie opracować katalog zadań, przed jakimi stoimy, oraz propozycje możliwych rozwiązań praktycznych i odpowiedzi ideowych.

Lista wyzwań jest długa. Obejmuje zarówno ramy działania dla osób tworzących kulturę i uczestniczących w niej, jak i najszersze zagadnienia cywilizacyjne. Dyskusja dotyczy nierówności, wojny, migracji i klimatu. Dotyczy roli sztuki i tworzących ją osób. Dotyczy edukacji kulturalnej, której miejsce w edukacji szkolnej trzeba zaplanować na nowo. Dotyczy powagi i żartu, intelektualnych i estetycznych wyzwań oraz przyjemności. Dotyczy współpracy i polaryzacji, dotyczy sieci wirtualnych i realnych, fizycznych, za pomocą których komunikujemy się ze sobą, tworzymy społeczeństwo oraz regionalne i lokalne wspólnoty.

Dyskusja ta obejmuje pytania o wartości i cele działania w kulturze, o jej zadania i o jej bezinteresowność, ale dotyczy też kwestii fundamentalnych dla życia kulturalnego i uczestniczących w nim osób – dostępności, współzarządzania instytucjami, uspołecznienia instytucji i wzmacniania instytucji społecznych, pracy i płacy, roli państwa i samorządów. O wielu z tych zagadnień już dyskutowaliśmy, środowiska twórcze wypracowały wiele propozycji rozwiązań – je również zbierzmy i poddajmy dyskusji z udziałem strony rządowej.

Zapraszamy do szerokiego udziału we współKongresie Kultury – nie tylko w jego obradach zaplanowanych na początek listopada 2024 roku w Warszawie, ale także w jego programowaniu. Wkrótce ogłosimy otwarte wezwanie do rejestrowania się i zgłaszania tematów oraz uczestników dyskusji. Demokratycznie, w głosowaniu, wybierzemy z nich te, które pojawią w programie. Zaproponujemy debaty wynikające ze zgłaszanych tematów, ale też z diagnozy stanu kultury dziś: w globalnym kontekście wojen, migracji, katastrofy klimatycznej i przemian technologicznych, a w Polsce – po 35 latach od transformacji.

 

Zespół Programowy współKongresu Kultury

Agata Diduszko-Zyglewska, Barbara Frydrych, Maciej Frąckowiak, Alina Gałązka, Taras Gembik, Artur Jóźwik, Dominika Kawalerowicz, Zofia Król, Iwona Kurz, Joanna Leśnierowska, Paweł Łysak, Aleksandra Matuszczyk, Joanna Mytkowska, Stanisław Ruksza