Idea współKongresu 2024
Spiritus movens współKongresu Kultury 2024
Dziś, w czasach politycznej polaryzacji oraz narastających wyzwań społecznych, technologicznych i ekologicznych, potrzebna jest w Polsce nowa umowa społeczna. Jej podstawową częścią powinna być nowa polityka kulturalna – tworząca warunki otwartej rozmowy i ekspresji zróżnicowanych wartości, idei, postaw i estetyk. Kultura jest sferą wolności i autonomii. Zarazem kultura może i powinna działać w samym sercu życia społecznego, wyznaczać wartości, inspirować nowe strategie działania, angażować się w politykę równościową, migracyjną, ekologiczną czy pracowniczą, ale też – działając za pomocą twórczych narzędzi sztuki – przyczyniać się do dobrostanu osób i grup, także tych, które na co dzień sytuują się na obrzeżach głównych nurtów życia społecznego.
Dlatego, wzywamy do szerokiego porozumienia osób, grup i środowisk w kwestii przyszłości kultury w Polsce. W tym celu powołujemy współKongres Kultury – kolejny po kongresach w 1981, 2000, 2009 i 2016 roku – tym razem jednak, co niezwykle ważne, we współpracy strony społecznej i strony rządowej, która odpowiedziała pozytywnie na społeczne wezwanie. Chcemy wspólnie opracować katalog zadań, przed jakimi stoimy, oraz propozycje możliwych rozwiązań praktycznych i odpowiedzi ideowych.
Lista wyzwań jest długa. Obejmuje zarówno ramy działania dla osób tworzących kulturę i uczestniczących w niej, jak i najszersze zagadnienia cywilizacyjne. Dyskusja dotyczy nierówności, wojny, migracji i klimatu. Dotyczy roli sztuki i tworzących ją osób. Dotyczy edukacji kulturalnej, której miejsce w edukacji szkolnej trzeba zaplanować na nowo. Dotyczy powagi i żartu, intelektualnych i estetycznych wyzwań oraz przyjemności. Dotyczy współpracy i polaryzacji, dotyczy sieci wirtualnych i realnych, fizycznych, za pomocą których komunikujemy się ze sobą, tworzymy społeczeństwo oraz regionalne i lokalne wspólnoty.
Dyskusja ta obejmuje pytania o wartości i cele działania w kulturze, o jej zadania i o jej bezinteresowność, ale dotyczy też kwestii fundamentalnych dla życia kulturalnego i uczestniczących w nim osób – dostępności, współzarządzania instytucjami, uspołecznienia instytucji i wzmacniania instytucji społecznych, pracy i płacy, roli państwa i samorządów. O wielu z tych zagadnień już dyskutowaliśmy, środowiska twórcze wypracowały wiele propozycji rozwiązań – je również zbierzmy i poddajmy dyskusji z udziałem strony rządowej.
Zapraszamy do szerokiego udziału we współKongresie Kultury – nie tylko w jego obradach zaplanowanych na początek listopada 2024 roku w Warszawie, ale także w jego programowaniu. Wkrótce ogłosimy otwarte wezwanie do rejestrowania się i zgłaszania tematów oraz uczestników dyskusji. Demokratycznie, w głosowaniu, wybierzemy z nich te, które pojawią w programie. Zaproponujemy debaty wynikające ze zgłaszanych tematów, ale też z diagnozy stanu kultury dziś: w globalnym kontekście wojen, migracji, katastrofy klimatycznej i przemian technologicznych, a w Polsce – po 35 latach od transformacji.
Zespół Programowy współKongresu Kultury
Agata Diduszko-Zyglewska (przewodnicząca Zespołu Programowego), Barbara Frydrych, Maciej Frąckowiak, Alina Gałązka, Taras Gembik, Artur Jóźwik, Dominika Kawalerowicz, Zofia Król, Iwona Kurz, Joanna Leśnierowska, Paweł Łysak, Aleksandra Matuszczyk, Joanna Mytkowska, Stanisław Ruksza
Agata Diduszko-Zyglewska, przewodnicząca Zespołu Programowego - kulturoznawczyni, dziennikarka, publicystka, działaczka społeczna. Studiowała na Uniwersytecie Warszawskim (ISNS i Anglistyka), w Instytucie Sztuki PAN oraz w Akademii Praktyk Teatralnych Gardzienice. Współtwórczyni stołecznej polityki kulturalnej stworzonej we współpracy urzędników miejskich i strony społecznej pt. „Miasto kultury i obywateli. Program rozwoju kultury w Warszawie do roku 2020”, w latach 2012–2018 członkini zespołu sterującego ds. wdrażania Programu Rozwoju Kultury w Warszawie, w 2012 członkini zespołu programowego Europejskiego Kongresu Kultury we Wrocławiu (NINA), w latach 2012-18 promotorka czytelnictwa w Wydawnictwie Krytyki Politycznej i (m. in. napisała wraz Katarzyną Tubylewicz książkę "Szwecja czyta. Polska czyta"), w 2016 członkini zespołu programowego i współtwórczyni Kongresu Kultury 2016, w latach 2017 - 2020 członkini zespołu programowego Forum Przyszłości Kultury. Od 2018 przewodnicząca (a od 2021 wiceprzewodnicząca) Komisji Kultury w Radzie Warszawy. Członkini ruchu Obywatele Kultury, Stowarzyszenia Kongres Kobiet, zespołu Krytyki Politycznej. Autorka licznych tekstów prasowych nt. kultury, jej problemów itd, które ukazywały się na łamach "Gazety Wyborczej", „Krytyki Politycznej”, OKO.PRESS, Vogue.pl.
Maciej Frąckowiak - socjolog, doktor nauk społecznych. Autor tekstów, książek naukowych i popularyzatorskich o współczesnych procesach miejskich, praktykach codzienności, edukacji kulturowej oraz pograniczu. Współpracownik instytucji samorządowych oraz organizacji pozarządowych w działaniach animujących debatę na temat przestrzeni publicznych, architektury i planowania miejskiego oraz roli kultury w rozwoju lokalnym. W latach 2016-2018 członek zespołu koordynującego program Bardzo Młoda Kultura Narodowego Centrum Kultury. Adiunkt na Wydziale Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, wykładowca School of Form Uniwersytetu SWPS oraz UAP Poznań. Redaktor działu „Badania i Raporty” w Notesie Na 6 Tygodni.
Barbara Frydrych - menadżerka kultury, urzędniczka samorządowa, muzealniczka.
Od 2002 r. związana z muzealnictwem; w latach 2010–2013 dyrektorka Muzeum Ziemi Kłodzkiej, 2013–2016 zastępczyni dyrektora Muzeum Miasta Gdyni. Stypendystka International Visitor Leadership Program (IVLP) na zaproszenie Departamentu Stanu USA w tematyce zarządzania muzeami. Od 2016 r. dyrektorka Biura Prezydenta ds. Kultury w Urzędzie Miejskim w Gdańsku odpowiedzialna za realizację polityki kulturalnej Miasta Gdańska; pomysłodawczyni samorządowych programów kulturalnych, m.in. Gdańskich Otwartych Pracowni, Gdańskiej Kolekcji Sztuki Współczesnej, Gdańskiego Funduszu Wydawniczego, Niematerialnego Dziedzictwa Gdańska.
Alina Gałązka – menedżerka kultury, dyrektorka finansowa Teatru Komuna Warszawa. Z wykształcenia polonistka (UW). W latach 2002-2019 redaktorka naczelna portalu ngo.pl wspierającego organizacje pozarządowe ngo.pl. Od2004 aktywistka komisji dialogu społecznego – ciał społecznych, współpracujących z samorządem warszawskim. Obecnie przewodnicząca Branżowej Komisji Dialogu Społecznego ds. Kultury. Współtwórczyni dokumentów strategicznych: „Miasto kultury i obywateli. Program rozwoju kultury w Warszawie do roku 2020” (2012) oraz „Polityka kulturalna. Warszawa wielu kultur” (2020). Orędowniczka idei społecznych instytucji kultury.
Taras Gembik - pracownik kultury. Koordynator Centrum Społeczności Romskiej w Warszawie. Od lipca 2021 roku współorganizuje Klub Antykryzysowy w Muzeum Sztuki Nowoczesnej dla osób w kryzysie bezdomności. Współtworzy kolektyw BLYZKIST (bliskość). Od początku pełnej inwazji Rosji na Ukrainę współtworzy solidarny dom kultury „Słonecznik” przy MSN.
Artur Jóźwik – dyrektor Biura Kultury m.st Warszawy od 2019 roku, w latach 2006-2019 dyrektor i członek Zarządu Ośrodka KARTA, pracował również w Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego i w Biurze Festiwalowym Kraków 2000.
Dominika Kawalerowicz - menadżerka kultury. Od 2021 dyrektorka Wrocławskiego Instytutu Kultury, wcześniej związana m.in. ze Strefą Kultury Wrocław i projektem Europejska Stolica Kultury Wrocław 2016. Absolwentka Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego i studiów podyplomowych dla menedżerów kultury „Akademia Liderów Kultury” realizowanych przez Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie oraz Narodowe Centrum Kultury. Pracowała w komitecie organizacyjnym Wrocławskiego Kongresu Kultury, współtworzyła dokumenty strategiczne dla wrocławskiej kultury: „Kultura obecna” i „Diagnoza wrocławskiej kultury 2018-2023”. Członkini nieformalnego ogólnopolskiego think-thanku „Koalicja miast dla kultury” od początku jego istnienia.
Zofia Król - redaktorka naczelna i redaktorka działu literackiego internetowego magazynu o kulturze "Dwutygodnik", krytyczka literacka, literaturoznawczyni, doktorka filozofii. Autorka książki „Powrót do świata. Dzieje uwagi w filozofii i literaturze XX wieku” (2013). Jurorka Nagrody im. Witolda Gombrowicza oraz Nagrody Literackiej im. Wiesława Kazaneckiego. Członkini Społecznej Rady Kultury przy Prezydencie m.st. Warszawy.
Iwona Kurz – krytyczka i historyczka kultury, profesorka w Instytucie Kultury Polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Zajmuje się historią nowoczesnej kultury polskiej w perspektywie wizualnej, kulturą wizualną oraz problematyką ciała i gender. Interesuje ją także kwestia polityk kulturalnych i działania w kulturze. Jako badaczka, edukatorka i ekspertka współpracuje z wieloma instytucjami kultury i organizacjami pozarządowymi. Współtwórczyni polityki kulturalnej m.st. Warszawy. Członkini Zespołu Programowego Forum Przyszłości Kultury
Joanna Leśnierowska
Ona/jej
kuratorka choreografii, dramaturżka wizualna i choreografka. W latach 2004-2021 stworzyła i prowadziła pierwszy w Polsce program rozwoju choreografii Stary Browar Nowy Taniec w Poznaniu (w ramach Art Stations Foundation by Grażyna Kulczyk) dedykowany wspieraniu kreacji polskich twórców oraz intensywnie promujący polską choreografię poza krajem. Członkini pierwszej rady programowej Instytutu Muzyki i Tańca w Warszawie (2010-2014). W latach 2019-2023 prowadziła również choreograficzny program badawczy Acziun w Muzeum Susch w Szwajcarii. Od 2022 roku jako niezależna kuratorka współpracuje z polskimi i międzynarodowymi instytucjami (m.in. z Warszawskim Obserwatorium Kultury jako konsultant ds. centrum tańca w Pawilonie nad Wisłą). W 2023 roku dołączyła także do zespołu projektu badawczego poświęconego konserwacji performansu w Uniwersytecie Sztuki w Bern, CH. Równolegle do pracy kuratorskiej, od 2011 roku rozwija swoją własną praktykę jako dramaturżka wizualna, projektant światła i twórca performansów.
Paweł Łysak – reżyser teatralny i radiowy, dyrektor polskich teatrów. Od 2014 dyrektor Teatru Powszechnego W Warszawie. Wyreżyserował blisko 40 spektakli w teatrach min. Warszawy, Poznania, Bydgoszczy i Lublina oraz ponad 70 słuchowisk radiowych. Wiceprezes Stowarzyszenia Dyrektorów Teatrów. Współkoordynator obywatelskiego Kongresu Kultury 2016. Członek zespołu kuratorskiego Forum Przyszłości Kultury. Współzałożyciel i członek Zarządu Gildii Polskich Reżyserek i Reżyserów Teatralnych. Był kuratorem Projektu Bydgoskiego w staraniach o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury oraz Koordynatorem Obywatelskiej Rady Kultury Bydgoszczy. Od 2012 do 2016 roku Przewodniczący Rady do spraw Instytucji Artystycznych przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Laureat wielu nagród i wyróżnień, m.in. Złotego Krzyża Zasługi, Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego a także Paszportu „Polityki” w kategorii „Teatr” medalu Casimirus Magnus Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego oraz wielu innych nagród teatralnych i radiowych.
Aleksandra Matuszczyk - kulturoznawczyni, absolwentka Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Ukończyła również studia podyplomowe w zakresie public relations w Kolegium Zarządzania Akademii Ekonomicznej w Katowicach. Od 2014 roku dyrektorka Muzeum Miejskiego w Tychach. Od 2010 roku współtworzyła biuro koordynujące kandydaturę Katowic do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury w 2016 jako menedżer ds. produkcji wydarzeń. W ramach działalności biura produkowała konferencje: „Impuls do zmian” (2010), „Miasto Marzeń” (2010), cykl wydarzeń „Miasto Przemian” (2011), a także inaugurację kandydatury (2010). Współprodukowała także trzy międzynarodowe festiwale: SK 2011 Katowice Street Art Festival (2011), Video Re:view (2011) oraz Międzynarodowy Festiwal Filmowy Ars Independent (2011). W 2010 roku koordynowała także festiwale Tauron Nowa Muzyka, OFF Festival, Festiwal Sztuki Naiwnej Art Naif, Rawa Blues, A Part, Student Art Festival sSAFka, Interpretacje, Europejska Witryna Teatralna, RegioFun.
Od 1998 roku pracowała w Górnośląskim Centrum Kultury (w 2010 przemianowanym na Centrum Kultury Katowice im. Krystyny Bochenek) na stanowisku kierownika Działu Promocji i Reklamy, który organizowała od podstaw. Opracowała również zewnętrzny wizerunek GCK. Współprodukowała i zajmowała się promocją Festiwalu Filmów Kultowych (2001- 2002), Letniego Ogrodu Teatralnego (1999 - 2007), JAZ Festiwalu Muzyki Improwizowanej (2001- 2003), Górnośląskiego Festiwalu Sztuk Kameralnych (2002-2007), koncertów cyklu Jazz i okolice(2004-2009), Festiwalu „Jazz i Okolice” (od 2012).
Joanna Mytkowska - kuratorka i historyczka sztuki. Od 2007 roku pełni funkcję Dyrektorki Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Wcześniej pracowała jako kuratorka w Centre Pompidou w Paryżu. Jest współzałożycielką Fundacji Galerii Foksal (1997). W 2005 roku była kuratorką Polskiego Pawilonu podczas 51. Biennale w Wenecji, gdzie prezentowała wystawę Powtórzenie Artura Żmijewskiego.
Joanna Mytkowska kuratorowała i współkuratorowała wystawy w Polsce i za granicą, między innymi: Nigdy więcej. Sztuka przeciw wojnie i faszyzmowi w XX i XXI wieku (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, 2019), Edi Hila. Malarz transformacji (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, 2018), Syrena herbem twym zwodnicza (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, 2017), Alina Szapocznikow, Sculpture Undone 1955–1972 (Centre d'Art Contemporain Wiels, Bruksela; Hammer Museum, Los Angeles; Museum of Modern Art, Nowy Jork, 2012–2013), Les promesses du passé (Centre Pompidou, Paryż, 2010), Niezgrabne przedmioty (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, 2009), Les Inquiets. Cinq artistes sous la pression de la guerre (Centre Pompidou, Paryż, 2008), Le Nuage Magellan (Centre Pompidou, Paryż, 2007) oraz Oskar Hansen. Sen o Warszawie (Fundacja Galerii Foksal, 2005). Jest redaktorką publikacji: „Henryk Stażewski. Ekonomia myślenia i postrzegania” (2006) oraz „Edward Krasiński” (1997).
Stanisław Ruksza – historyk sztuki, kurator wielu wystaw w kraju i za granicą, autor tekstów, redaktor książek, wykładowca. Dyrektor TRAFO Trafostacji Sztuki w Szczecinie od 2017 roku i główny kurator instytucji. W latach 2008-2017 dyrektor programowy CSW Kronika w Bytomiu. Studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wykładał m.in. na Uniwersytecie Śląskim, Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach i Akademii Sztuki w Szczecinie. Od 2021 roku Przewodniczący Rady Uczelni Akademii Sztuki w Szczecinie. W swoich badaniach i wystawach skupia się związkami sztuki z przemianami społecznymi i politycznymi, zagadnieniem seksualności i śmierci, współczesnym ikonoklazmem oraz zjawiskami granicznymi w sztuce współczesnej.
Poznaj program
Pełen program współKongresu Kultury opublikujemy 11 października br. po zakończeniu głosowania nad zaproponowanymi przez Was tematami debat panelowych. To właśnie Wy - uczestniczki i uczestnicy wydarzenia zdecydujecie o tym, które kwestie jako najważniejsze staną się przedmiotem wspólnej rozmowy.
Poniżej znajdziecie obszary tematyczne, które zostaną ujęte w debatach plenarnych opracowanych przez Zespół Programowy współKongresu Kultury. Obszary te mogą stanowić punkt odniesienia dla Waszych propozycji debat panelowych.
Siła wyobraźni. Jak odpowiedzieć na wyzwania współczesnego świata
Tematem rozmowy będzie wyobraźnia wobec współczesności i przyszłości. W nowym czasie potrzebujemy nie tylko namysłu nad znaczeniem i perspektywami rozwoju kultury, ale przede wszystkim całościowej, otwartej i śmiałej wizji przyszłości Polski. Wizji obejmującej wielość i różnorodność doświadczeń i praktyk naszego podzielonego społeczeństwa. Wizji opartej na prawach człowieka i szacunku dla środowiska. W czasach wielu niepokojów i zagrożeń, to właśnie kultura jest stawką przyszłości. To ona tworząc idee, godząc języki, wzmacniając wartości, poprzez swoją kreatywną siłę pomoże nam przyszłość rozpoznać i budować.
Polityka kulturalna jakiej potrzebujemy
Rozmowa poprzedzona diagnozą stanu obecnego przygotowaną przez zespół badawczy współKongresu, oprze się na założeniu – wbrew niektórym stanowiskom po 1989 roku (łącznie z najsłynniejszym, że „kultura obroni się sama”) – że i społeczeństwo, i państwo potrzebują polityki kulturalnej. Potrzebuje jej przynajmniej w tej mierze, w jakiej potrzebują uwspólnionej (co nie znaczy, że zgodnej) przestrzeni komunikacyjnej. Jak ją budować? Jak zadbać o to, żeby polityka kulturalna nie mogła nikomu służyć jako narzędzie ograniczania wolności twórczej? Jak sprawiedliwie dzielić zasoby, dbać o dobrostan twórców i odbiorców, upowszechniać i udostępniać kulturę?
Kultura (nie)dostępna
Zarówno polityka na szczeblu państwowym, jak i oddolna praktyka wielu instytucji kultury skupia dziś się na zauważaniu i włączaniu osób i grup dotychczas pozbawionych możliwości korzystania z kultury. Dostępność dla osób o odmiennej sprawności reguluje obecnie ustawa, ale problem jest znacznie szerszy i dotyczy także wielu innych grup osób, jak na przykład osoby neuroróżnorodne, migranckie, o niskim statusie ekonomicznym oraz kapitale kulturowym, w kryzysie bezdomności, czy mieszkające z dala od centrów kultury. Osoby uczestniczące w debacie na podstawie własnych doświadczeń określą istniejące bariery w dostępie do kultury i sposoby ich przekraczania, a także potrzeby i możliwe rozwiązania zwiększające dostępność na poziomie instytucjonalnym, lokalnym i państwowym.
Decentralizacja: o nowym podziale kompetencji w zarządzaniu kulturą
Pierwszy raz od 25 lat tak silnie artykułowana jest wśród ludzi kultury potrzeba zdefiniowania na nowo kompetencji, zadań i uprawnień poszczególnych szczebli władzy w obszarze kultury. W ciągu ostatnich lat przetoczyło się przez polską kulturę wiele procesów budowania na nowo dialogu środowiskowego, uspołecznienia polityk kulturalnych, sieciowania, powstały nowe podmioty odpowiedzialne za kulturę, dyskutuje się modele ich funkcjonowania. Nie brakuje też sytuacji kryzysowych, przykładów nadużyć, napięć i podejmowania uznaniowych decyzji służących doraźnym celom politycznym. Podczas debaty omówiony zostanie stan obecny i możliwe perspektywy zmian ustroju kultury. Rozmówcy i rozmówczynie zastanowią się co dzisiaj znaczą dobre obyczaje w zarządzaniu kulturą i jak powinien przebiegać dialog w polu kultury. Dialog nie tylko między władzą centralną a samorządową np. w kwestii podejmowania kluczowych dla polskiej kultury decyzji. Jak działać, aby uciekać od klientelizmu, czy korupcji politycznej? Jak wspólnie ustalać listę priorytetowych dla Polski projektów realizowanych lokalnie, w regionach, w kontekście np. funduszy europejskich? Jakie cele powinno realizować lokowanie instytucji Ministra Kultury (w tym współprowadzonych) poza Warszawą? Jak wzmacniać się merytorycznie i ekspercko na różnych poziomach władzy? W ciągu ostatnich lat w regionach, szczególnie miastach wojewódzkich powstają jednostki specjalistyczne, których zdaniem jest obserwowanie pola kultury i mapowanie trendów. Co to oznacza dla polityki MKIDN? Jak mogłaby działać sieć instytucji partnerskich na poziomie regionów? Czy część programów grantowych finansowanych centralnie mogłoby być koordynowanych lokalnie z wykorzystaniem mechanizmu regrantingu? Jak uzdrowić proces wyłaniania dyrektorów i dyrektorek instytucji kultury, aby ograniczyć wpływ doraźnych interesów politycznych?
(Re)forma instytucji kultury – publiczne, społeczne, prywatne
Prawo regulujące pracę instytucji jest przestarzałe i nie odpowiada ani potrzebom samych instytucji ani oczekiwaniom otoczenia. Podmioty kultury – publiczne, społeczne i prywatne potrzebują nowych ram prawnych. Dookreślenia wymagają obowiązki organizatora instytucji w zakresie finansowania ich działalności. Coraz częściej widoczny jest też problem utrzymania równowagi pomiędzy autonomią instytucji, a prerogatywami nadzorczymi organizatora. Dodatkowo obecny system nie zauważa podmiotów kultury działających w sferze społecznej i prywatnej. Czy wprowadzenie koniecznych zmian wymaga odrębnych ustaw np. ustawy o teatrach, czy też wystarczy odpowiednia nowelizacji istniejącego prawa? Jak zauważyć i wspierać idee i praktykę społecznych instytucji kultury prowadzonych przez organizacje pozarządowe oraz instytucji kultury prowadzonych w ramach działalności gospodarczej? Wreszcie, jak zrealizować postulat uspołecznienia instytucji: oddania większych uprawnień dotyczących między innymi kwestii programowych ich zespołom oraz publiczności. Warto też poddać dyskusji temat ilościowych mierników instytucji i odpowiedzieć sobie na pytanie czy są jedynym sposobem ewaluacji podmiotów kultury.
Jak finansować kulturę?
Środku publiczne (państwowe i samorządowe) są podstawą finansowania kultury w Polsce. Co ciekawe ponad 80 proc. z nich znajduje się samorządach, które boleśnie ucierpiały w ostatnich latach na wprowadzonych zmianach podatkowych. Niepubliczne źródła finansowania istnieją, ale tak jak mecenat są wciąż słabo rozwinięte. Palącą kwestią są niskie wynagrodzenia pracowników kultury i nasilający się odpływ wykwalifikowanych kadr. Problemem są także przestarzałe ramy prawne finansowania organizacji pozarządowych, które wielu z nich uniemożliwiają rozwój. Bez wątpienia należy wzmocnić sektor pozainstytucjonalny, niezależny w dostępie do środków.
Czy zatem system finansowania kultury nie powinien zostać przemyślany i być może skonstruowany na nowo, aby odpowiadał bieżącym potrzebom interesariuszy w polu kultury i gwarantował jej stabilność (w trudnych czasach post-pandemicznych, wojennych, kryzysowych i tak szybko rozwijającej się cyfryzacji), a w długofalowej perspektywie opierać się realizacji doraźnych celów politycznych? Podczas rozmowy omawiane będą potencjalne mechanizmy finansowe, w tym podatkowe związane m.in. z VAT, CIT, czy podatkami lokalnymi i innymi opłatami np. turystycznymi. Rozmówcy sięgną do rozwiązań stosowanych w innych sektorach i krajach, np. celowe fundusze na kulturę, bon na kulturę, czy postulowanej przez Koalicję miast dla kultury rządową subwencję kulturalną dla samorządów, wzorem subwencji oświatowej. Rozmowa będzie również dotyczyć koniecznych zmian w założeniach programów grantowych prowadzonych przez narodowe instytucje wspierające kulturę lokalną i kulturę obywatelską oraz prac nad mechanizmami funduszowymi, które łączyłyby środki publiczne z pozyskiwanymi z innych źródeł. W związku z tym, że współkongres przypada na koniec prac legislacyjnych związanych ze wsparciem dla osób twórczych, rozmówcy i rozmówczynie przyjrzą się także temu zagadnieniu.
Jak czytać, oglądać i słuchać w czasach nieuwagi?
Dyskusja o współczesnych odbiorcach i odbiorczyniach kultury, korzystających z mediów cyfrowych i platform społecznościowych. Jaką przestrzeń komunikacji tworzą? Na ile skrolowanie, nieuważność, fragmentaryczność, memiczność definiują współczesny odbiór sztuki – i co z tego wynika? Kto w tym obiegu uczestniczy, a kto jest z niego wykluczony? Jak zachować w tej przestrzeni praktyki wymagające uwagi, takie jak czytanie książek czy oglądanie filmów w całości? Wreszcie - jakimi narzędziami edukacyjnymi czy instytucjonalnymi je wspomagać?
Młoda kultura: nowe media i języki
Dyskusja z młodymi twórcami kultury, którzy poszukują nowych języków i korzystają z nowych mediów, często oddolnie, bez udziału instytucji producenckich. A także tymi, którzy realizują projekty finansowane samodzielnie albo za pomocą portali umożliwiających zbiórki. Z jednej strony otwiera się w ten sposób na obszar swobody, niezależności i nowości, z drugiej te próby – poza wsparciem publicznym – szybko bywają wchłaniane przez mechanizmy rynkowe, które formatują je na potrzeby streamingu lub innych nadawców.
Edukacja kulturowa: jak zmienić szkołę
Edukacja i animacja kultury w Polsce ma długą tradycję i bogate doświadczenia. Wypracowano liczne rozwiązania stosowane w pracy instytucji kultury, organizacji pozarządowych, osób i inicjatyw nieformalnych. Jednak od lat w debatach animatorów i rozmowach rodziców powraca kwestia braku lub niewielkiego udziału edukacji kulturowej (artystycznej, medialnej, kulturalnej) w systemie edukacji powszechnej. Zmiany wymagają zarówno programy szkolne, jak i zasady współpracy szkół z instytucjami zewnętrznymi. Nierozwiązana pozostaje też kwestia systemowego wsparcia kształcenia kadr kultury – edukatorów, animatorów i pedagogów, a nie artystów, oraz nauczania artystów narzędzi edukacyjnych. Skuteczna odpowiedź na te problemy wymaga współpracy sektorów kulturalnego, edukacji i szkolnictwa wyższego, a na szczeblu samorządowym – kultury, edukacji i komunikacji społecznej.
Mapa drogowa zmian w kulturze
W odniesieniu do postulatów, które wybrzmią podczas trzech dni współKongresu, ministra Hanna Wróblewska oraz dyrektorki i dyrektorzy narodowych instytucji kultury opowiedzą o kluczowych planach dotyczących zmian w prawie i praktyce administrowania polską kulturą w perspektywie najbliższych lat.
Kultura jest wspólna.
Dołącz do współKongresu Kultury
- od 12 sierpnia – zarejestruj się
- 12 sierpnia – 8 września – zgłoś swój temat debaty panelowej
- 9-22 września – Zespół Programowy będzie weryfikował zgłoszenia debat
- 25 września – 6 października – wybierzesz tematy debat w głosowaniu
- 11 października – poznasz pełny program wydarzenia
- 7-9 listopada – widzimy się na współKongresie Kultury
Masz dodatkowe pytania? Skontaktuj się z nami:
- sprawy organizacyjne: Kinga Zając, e-mail: wspolkongreskultury@nck.pl
- kontakt z Zespołem Programowym: Agata Diduszko-Zyglewska, e-mail: adiduszko@kultura.gov.pl
- media: Magdalena Tomaszewska, e-mail: mtomaszewska@kultura.gov.pl