Ustawienia i wyszukiwarka
OCZAJDUSZA
![OCZAJDUSZA](/upload/thumb/2020/09/oczajdusza_auto_800x800.png)
Określenie OCZAJDUSZA, będące synonimem takich słów, jak NICPOŃ, URWIS, HULTAJ, jest lwowskim regionalizmem, który przeszedł do języka ogólnego. Po określenie to chętnie sięgał Henryk Sienkiewicz, który mógł je zaczerpnąć z powieści historycznych swego galicyjskiego poprzednika – Zygmunta Kaczkowskiego. To ciekawe słowo było notowane już w trzyjęzycznym, łacińsko-niemieckopolskim słowniku Volckmara z 1596 r. jako odpowiednik łacińskich praedo ‘rabuś, rozbójnik’, latro ‘żołdak, rozbójnik, łupieżca’ i sicarius ‘rozbójnik, morderca, skrytobójca’, co może dowodzić, że parę wieków temu OCZAJDUSZA wcale nie był traktowany z pobłażaniem. U Volckmara wyraz OCZAJDUSZA jest zapisywany w postaci ODCZAJDUSZA, która jest bliższa wschodniego pierwowzoru. Słowo OCZAJDUSZA zostało bowiem zapożyczone z języka staroruskiego, w którym oтчай-душа [otčaj-duša] to skrócenie połączenia oтчаяннaя душа [otčajannaja duša], czyli ‘niepokorny, poskromiony, zuchwały duch’ – do dziś w języku rosyjskim oтчаянный чeловек [otčajannyj čełow’ek] znaczy ‘człowiek zuchwały, gotów na wszystko; desperat’.
[SJP PWN; SJP Dor; USJP; ESJP, II, 363; Sł Volc; SŁP, III, 327, IV, 238, V, 140; WSRP, II, 449]