To nie czarodziej ani cudak, nie cudotwórca i nie cudaczny stwór – CUDARZ to dawne, regionalne określenie sędziego – wg nieżyjącego już niestety prof. dra hab. Andrzeja Bańkowskiego – to ‘sędzia tzw. sądu polskiego’. Słowo to zostało odnotowane w odniesieniu do sędziego sądu wiejskiego na Śląsku w połowie XIV w. O sądzie takim mówiono cud, stąd określenie sędziego (staroniemieckie słowo Zud w tym znaczeniu przeszło do staroczeskiego w postaci súd, a stamtąd – już w postaci cud – do staropolszczyzny).
Źródło: [SO PWN; SJP PWN; USJP; NSPP; WSPP; Baza CKS]