Strategia wzmacniania trwałości zbiorów społecznych

Date of publication: 17.06.2025
Author: Katarzyna Ziętal, Maciej Melon (Centrum Archiwistyki Społecznej)
Średni czas czytania 2 minutes
print

Raport przedstawia założenia ogólnopolskiej strategii na rzecz zabezpieczenia i trwałości zbiorów społecznych tworzonych przez archiwa społeczne, izby pamięci i inne oddolne inicjatywy dziedzictwa. Dokument stanowi odpowiedź na konkretne zagrożenia dla zbiorów fizycznych, cyfrowych i informacji o zasobie (m.in. brak kopii zapasowych, niestabilność systemów cyfrowych, nieuregulowany status prawny). Strategia opiera się na partnerskim modelu wspierania, szacunku dla oddolności działań i wzmacnianiu kompetencji osób zaangażowanych w archiwistykę społeczną.

Najważniejsze wnioski

  • Archiwa społeczne odgrywają kluczową rolę w zachowaniu lokalnych i społecznych narracji historii, ale ich zbiory są często narażone na utratę.
  • Zbiory społeczne obejmują nie tylko dokumenty fizyczne, ale też zasoby cyfrowe i metadane – wszystkie te elementy wymagają systemowego wsparcia.
  • Brak profesjonalizacji, ograniczenia infrastrukturalne oraz niestabilne finansowanie to główne bariery dla trwałości zbiorów.
  • Strategia podkreśla konieczność działań edukacyjnych, doradczych i sieciujących, zamiast centralnej kontroli.
  • Kluczowe jest wsparcie państwa, które umożliwi archiwom społecznym długofalowe zabezpieczenie zasobów i ich szerokie udostępnienie.

Metodologia

Strategia została oparta na diagnozie sytuacji archiwów społecznych w Polsce przeprowadzonej przez CAS, badaniu ankietowym (w którym udział wzięło 59 podmiotów) oraz analizie danych z bazy archiwów społecznych. Dokument powstał również na podstawie tekstów eksperckich i analiz porównawczych. Strategię konsultowano z Grupą konsultacyjną ds. wzmacniania trwało­ści zbiorów społecznych.