W komunikacie wydanym 26 września 2012 r. na temat roli sektorów kulturalnego i kreatywnego (cultural and creative sectors – CCS) w stymulowaniu wzrostu gospodarczego oraz tworzeniu nowych miejsc pracy w Unii Europejskiej, Komisja Europejska wskazuje, że wkład owych przemysłów w rozwój gospodarek państw europejskich jest wciąż niedoceniany. Mimo kryzysu gospodarczego, sektory te – zgodnie z Raportem nt. Konkurencyjności Europejskiej (2010) – tworzyły w 2008 r. ok. 3,3% PKB w Unii oraz zatrudniają 6,7 mln pracowników, co stanowiło 3% całkowitego zatrudnienia w UE. Warto ponadto zauważyć, że zatrudnienie w CCS jest relatywnie stabilne, a o ich znaczeniu w tworzeniu miejsc pracy świadczy fakt, iż cechują się one dużo wyższym odsetkiem młodych pracowników niż inne branże.
Zarysowany w Komunikacie program wspierania rozwoju przemysłów kulturalnych i kreatywnych opiera się na dostrzeżeniu w kulturze i kreatywności źródła innowacyjności, która wywiera decydujący wpływ na dobrobyt europejskich społeczeństw. Łącząc w sobie sztukę, przedsiębiorczość oraz technologię, sektory kulturalny i kreatywny warunkują rozwój m.in. ICT czy turystyki, stymulują innowacyjność innych przemysłów, a także – poprzez innowacje społeczne – przybliżają ustanowienie „społeczeństwa opartego na wiedzy”.

Wśród najważniejszych barier rozwoju przemysłów kreatywnych i kulturalnych w Europie, Komisja wymienia:

• zmienne uwarunkowania działalności przedsiębiorstw kreatywnych, wynikające z procesów globalizacyjnych i postępującej digitalizacji, które wymagają skoordynowanego działania na wielu szczeblach decyzyjnych,
• ograniczony dostęp do kapitału, wynikający z trudności w oszacowaniu wartości aktywów niematerialnych w sektorach,
• fragmentaryzacja sektorów wzdłuż narodowych i językowych granic wewnątrz UE, ograniczająca swobodny przepływ produktów i pracowników CCS, a ostatecznie – także ofertę kulturalną kierowaną do konsumentów,
• brak relacji biznesowych pomiędzy branżami w ramach przemysłów kulturalnych i kreatywnych.

W związku z powyższym, Komisja zawarła w dokumencie postulaty na rzecz wzmocnienia roli przemysłów kulturalnych i kreatywnych w gospodarce poprzez następujące działania podejmowane na szczeblu państw członkowskich:

• tworzenie strategii na rzecz rozwoju CCS na bazie partnerstw angażujących podmioty publiczne i prywatne z rozmaitych dziedzin, m.in. kultury, przemysłu, gospodarki, turystyki, edukacji, planowania przestrzennego itd., w celu zapewnienia stałego dopływu wysoko wykształconej kadry do sektorów kulturalnego i kreatywnego,
• zachęcanie instytucji finansowych do lokowania środków w przedsięwzięciach CCS oraz jednoczesne uświadamianie podmiotów owych sektorów w zakresie efektywnego korzystania z otrzymanego kapitału,
• wspieranie digitalizacji zasobów kulturalnych, tak by zapewnić szerszy dostęp konsumentów do nich.

Komisja wyznaczyła przy tym szereg zadań, które – realizowane na szczeblu europejskim – powinny wpłynąć na wzrost dynamiki rozwoju sektorów:

• poprawa warunków funkcjonowania MSP w UE, zwłaszcza w kontekście faktu, że w sektorach kulturalnym i kreatywnym dominują małe i mikro-przedsiębiorstwa,
• ukończenie tworzenia jednolitego rynku cyfryzacyjnego (digital European single market) oraz poprawa jakości ochrony własności intelektualnej, szczególnie kolektywnych praw autorskich,
• zbliżenie stawek VAT na tradycyjne towary oraz dostępne online, zgodnie z zasadą, że podobne dobra i usługi powinny zostać obciążone tą samą stawką podatku,
• stymulowanie wymiany dobrych praktyk w ramach sektorów oraz tworzenie partnerstw sprzyjających specjalizacji regionalnej,
• szersze włączenie CCS w osiąganie celów wyznaczonych w strategii Europa 2020 poprzez realizację programów:

  - „Kreatywna Europa” (promowanie różnorodności kulturowej w UE jako czynnika konkurencyjności CCS),
  - „Erasmus dla Wszystkich” (wspieranie partnerstwa miedzy sektorem edukacji a przemysłami kreatywnymi),
  - Fundusze Spójności (stymulowanie inwestycji w sektory kulturalny i kreatywny jako instrumenty osiągania społeczno-gospodarczych   celów UE, także na obszarach wiejskich),
  - Horyzont 2020 (tworzenie platform łączących kreatywność oraz innowacje, w tym innowacje społeczne),
  - COSME (promowanie optymalnych modeli biznesowych wśród przedsiębiorców CCS i wspieranie współpracy pomiędzy nimi).

Należy zauważyć, że dokument ma charakter niewiążący a proponowana w nim otwarta metoda koordynacji sprawia, iż realizacja zawartych w komunikacie postulatów uzależniona jest od chęci zaangażowania się państw członkowskich w proces wzmacniania roli sektorów kulturalnych i kreatywnych w gospodarkach narodowych.
 

Komunikat opracowany przez: Łukasz Kaczmarczyk

Foto: flickr, Sebastien Bertrand, CC BY 2.0.