Wystawa „Stulecie Polskiego PEN Clubu 1925–2025” to wielowątkowa opowieść o działalności organizacji, która przez sto lat stała na straży wolności słowa, wartości humanistycznych, kultury literackiej i dialogu między narodami. Składają się na nią starannie opracowane plansze, prezentujące nie tylko historię Polskiego PEN Clubu, ale także sylwetki jego prezesów, gości zagranicznych, wybitnych literatów oraz istotne momenty z krajowego życia literackiego.

Wystawa jest dostępna bezpłatnie do pobrania i wydruku w formacie B1 – zarówno w wersji polskiej, jak i angielskiej.

Pobierz wystawę w języku polskim

Pobierz wystawę w języku angielskim

Ekspozycję otwiera Międzynarodowa Karta PEN., która do dziś pozostaje jednym z najważniejszych manifestów etycznych współczesnych pisarzy. Kolejne części wystawy ukazują narodziny i rozwój Polskiego PEN Clubu – od jego założenia na przełomie 1924 i 1925 roku przez grupę polskich pisarzy i pisarek, poetów i publicystów, m.in. Juliusza Kaden-Bandrowskiego, Jana Lechonia, Jana Lorentowicza, Bronisławę Neufeldównę, Leopolda Staffa i pierwszego prezesa – Stefana Żeromskiego. Znakomite materiały fotograficzne i wycinki gazet ilustrują dynamiczną działalność w okresie międzywojennym, trudny czas wojny i PRL-u, aż po ponowne odrodzenie w roku 1989.

Osobne miejsce poświęcone zostało działalności Jidyszowego PEN Clubu, który powstał z inicjatywy pisarzy żydowskich w 1928 roku i był pierwszą organizacją reprezentującą literaturę jidysz na arenie międzynarodowej.

Wystawa przypomina także o roli PEN Clubu w upowszechnianiu przekładów literackich i wspieraniu tłumaczy. Od lat 20. XX w. Polski PEN Club prowadził działania na rzecz podniesienia prestiżu zawodu tłumacza, przyznawał nagrody i powoływał komisje eksperckie, z których działalności do dziś czerpią środowiska literackie w kraju i za granicą.

Nie zabrakło również wątków dramatycznych – w czasie II wojny światowej i stanu wojennego Polski PEN Club działał w konspiracji, wspierając twórców, którzy padli ofiarą represji. W latach 1981–1988, „w uśpieniu”, kontynuował pomoc dzięki wsparciu zagranicznych ośrodków PEN i zaangażowaniu swoich członków w kraju i na emigracji.

Wystawa „Stulecie Polskiego PEN Clubu 1925–2025” to bezcenna kronika literacka i opowieść o wartościach, które przez sto lat stanowiły fundament pracy klubu: wolności, odpowiedzialności, solidarności i sile literatury.

Wystawa będzie dostępna dla uczestników 91. Międzynarodowego Kongresu PEN, a następnie dla szerokiej publiczności w Krakowie i Warszawie.

Otwarcie wystawy: 3 września 2025, godz. 17.00. Miejsce: Kraków

Wystawę oglądać będzie można od 8 do 29 września w Krakowie, w sieni Pałacu Potockich, siedzibie Krakowskiego Biura Festiwalowego, Rynek Główny 20, a podczas Festiwalu Conrada od 20 do 26 października na Scenie MOS Teatru Słowackiego, u. Rajska 12.

Organizatorzy: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowe Centrum Kultury, Polski PEN Club
Kurator: Paweł Bem
Współpraca kuratorska: Magda Heydel

Tłumaczenie: Magda Heydel, Piotr Krasnowolski, Jarek Sawiuk
Koordynacja wystawy: Agnieszka Bebłowska Bed­narkiewicz, Katarzyna Haber
Koncepcja identyfikacji wizualnej wystawy: Izabela Jurczyk
Opracowanie graficzne, skład & prepress : STUDIO-DESIGN.COM.PL
Projekt i produkcja wystawy: Antoni Wrzosek

Wystawa dofinansowana ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prezentowana dzięki współpracy z KBF, Krakowem Miastem Literatury UNESCO i Festiwalem Conrada