Opis: Analiza, którą przeprowadzono, ma przede wszystkim socjologiczny charakter i została zrealizowana głównie w oparciu o techniki jakościowe. Podstawowym celem w realizowanym zadaniu badawczym było zbudowanie katalogu wniosków i rekomendacji dotyczących możliwych form wspierania artystów w podejmowanej przez nich działalności. W tym celu badacze przyjrzeli się trajektoriom biograficznym artystów, ze szczególnym uwzględnieniem wątków związanych z osiąganiem, utrzymywaniem i utratą tego, co roboczo określano mianem sukcesu w kontekście twórczości artystycznej. Tłem dla tej analizy było przyglądanie się czynnikom konfliktowym i sposobom zarządzania niepowodzeniami, na jakie współcześnie narażeni są twórcy.

Zasięg: ogólnopolski

Język: polski

Słowa kluczowe: artysta, twórca, kariera, trajektoria, rynek pracy

O raporcie z dr Katarzyną Wyrzykowską, socjologiem kultury, członkiem Polskiej Rady Muzycznej, rozmawiał Stanisław Krawczyk

Stanisław Krawczyk: Raport opisuje badania prowadzone na terenie województwa pomorskiego. W jakiej mierze można odnosić uzyskane wyniki – tak jak proponują autorzy – do innych rejonów Polski?

Katarzyna Wyrzykowska: Badanie terenowe rzeczywiście przeprowadzono jedynie na Pomorzu. Jest to zrozumiałe ze względu na ograniczone możliwości ludzkie i instytucjonalne, niemniej można by tutaj widzieć wadę. Ale autorzy posłużyli się bardzo złożoną, wielomodułową metodologią, w której informacje uzyskane w województwie pomorskim połączyli z wiadomościami z analizy literatury i analizy danych zastanych (analiza treści miała zasięg ogólnopolski). W ten sposób przełamali problem lokalności badania terenowego.

Ponadto autorzy uwzględnili wewnętrzne zróżnicowanie terytorialne rejonu – od Trójmiasta do mniejszych miejscowości – i postarali się, aby uczestnicy badania reprezentowali różne sztuki. Szkoda tylko, że w opisywanych wynikach nie do końca widać różnice na przykład między muzykami, literatami i aktorami. Może nie zaobserwowano poważniejszych rozbieżności, a może uznano, że ta kwestia jest zbyt szczegółowa.

Jakie jeszcze zalety ma to opracowanie?

Raport wpisuje się w szerszą tendencję do badania światów sztuki. Wyróżnia się jednak metodologią i zwróceniem uwagi na zagadnienie sukcesu – czy raczej sukcesów – w powiązaniu z wartościami przejawiającymi się w stylach życia. W innych raportach nacisk kładzie się raczej na warunki życia twórców, a więc na kwestie socjalne.

Cały dokument ma walory informacyjne i akademickie. Z jednej strony przystępnie przedstawia poruszane zagadnienia, z drugiej strony jest bardzo ważny dla osób myślących o badaniu zawodów twórczych. Na przykład Zespół Badawczy Polskiej Rady Muzycznej, którego jestem członkiem, korzystał z tego raportu przy badaniu dynamiki karier osób wykonujących zawody muzyczne w Polsce.

Autorzy opisali bardzo istotne problemy, między innymi obnażając logikę systemu grantowego i pomocowego. Ponadto sformułowali wiele realistycznych, wykonalnych propozycji dla osób tworzących polityki postępowania w sferze kultury. Z kolei badaczy środowisk twórczych tekst może uwrażliwić na to, że w socjologii zawodów zbyt mało uwagi poświęca się zawodom twórczym, a w socjologii sztuki – samej postaci twórcy, artysty.