Opis: Publikacja jest owocem dwuletnich prac badawczych przeprowadzonych w celu ukazania społecznego znaczenia sztuk performatywnych oraz ich pozycji względem innych sztuk. Raport stanowi największe do tej pory, ogólnokrajowe opracowanie danych z tej dziedziny. Celem projektu było poznanie korzyści, jakie sztuki performatywne dają mieszkańcom Kanady, zdefiniowanie i podniesienie świadomości roli performera w społeczeństwie w perspektywie najbliższych 20 lat oraz wskazanie podobieństw i różnic między poszczególnymi segmentami sztuk performatywnych. Wzięto pod uwagę m.in. zmiany demograficzne, technologiczne, fragmentaryzację rynku, rozwój gatunków artystycznych, politykę kulturalną na poziomie miasta czy niepewność ekonomiczną.

Zasięg: Kanada

Język: angielski

Słowa kluczowe: Kanada, performance, rozwój kultury, artysta, sztuka

O RAPORCIE Z DR KAMILĄ LEWANDOWSKĄ, KIEROWNICZKĄ PRACOWNI BADAWCZEJ WARSZAWSKIEJ AKADEMII TEATRALNEJ, ROZMAWIAŁ STANISŁAW KRAWCZYK

Stanisław Krawczyk: Metodologia tego badania wydaje się bardzo rozbudowana. Czy udało się ją zastosować w sposób udany, w pełni wykorzystać potencjał triangulacji metodologicznej?

Kamila Lewandowska: W przygotowaniu raportu wykorzystano różne metody, ale prezentacja wyników opiera się przede wszystkim na danych ilościowych. Zaskakujące może być to, że według raportu trzech na czterech Kanadyjczyków bierze udział w spektaklach, koncertach, a szerzej – w tym, co nazywamy sztukami scenicznymi. Definicja sztuk scenicznych jest jednak egalitarna: obejmuje nie tylko sztukę wysoką czy publicznie dotowaną, ale też na przykład koncerty muzyki popularnej.

Samo przyjęcie takiego rozumienia jest uzasadnione; od lat przecież pisze się o przedawnieniu dychotomii kultury publicznej i komercyjnej, ambitnej i nieambitnej, wysokiej i niskiej. A jednak tak szerokie rozumienie sztuk scenicznych uniemożliwia pogłębioną analizę wpływu sztuki na rozwój indywidualny i relacje społeczne. Jeśli na przykład – jak twierdzą autorzy – uczestniczenie w koncertach na żywo wpływa korzystnie na zdrowie, to powstaje pytanie, czy mamy na myśli również koncerty techno, czy chodzi wyłącznie o muzykę przed-elektroniczną?

Odniosłam wrażenie, że raport jest pisany pod tezę: „sztuki sceniczne pozytywnie wpływają na społeczeństwo”. Nie dotyczy to pierwszej części, przedstawiającej typowe dane ilościowe (ilu Kanadyjczyków uczestniczy, w jakich formach sztuk scenicznych i tak dalej). Ale już w części drugiej, poświęconej skutkom uczęszczania na koncerty czy przedstawienia teatralne, brakuje w pełni przekonującego materiału dowodowego dla formułowanych stwierdzeń. Autorzy dokonują przeglądu literatury przedmiotu, lecz zbyt rzadko sięgają do własnych badań. Z kolei ilustrując tekst krótkimi filmami, na przykład z warsztatów ze śpiewania arii operowych dla osób starszych, wybierają określone rodzaje kultury czy sztuki, które niekoniecznie są reprezentatywne dla wszystkich sztuk scenicznych (choć sama forma prezentowania niektórych wyników w postaci nagrań wideo jest niewątpliwie interesująca).

Raport opisuje rzeczywistość Kanady. W jakim stopniu może być przydatny dla odbiorców polskich (badaczek, urzędników, animatorek i menedżerów kultury etc.)? Co mogą oni z niego zaczerpnąć?

Mnie jako teatrologa najbardziej zainteresował opis systemu funkcjonowania sztuk scenicznych w Kanadzie. Jest on różny od polskiego. U nas działają przede wszystkim teatry repertuarowe, ze stałymi zespołami, tam natomiast – domy produkcyjne, gdzie twórcy (presenters) funkcjonują na zupełnie innych zasadach.

Wnioski dotyczące wpływu sztuk scenicznych na ludzi mają wymiar uniwersalny, mogą więc przydać się politykom i urzędnikom wyższego szczebla przy publicznym uzasadnianiu decyzji o finansowaniu kultury. Pewnie będą też użyteczne dla ludzi kultury w szerokim rozumieniu, którzy szukają argumentów na rzecz tezy, że kultura się liczy i że trzeba ją wspierać ze środków publicznych. Myślę jednak, że są to argumenty bardziej retoryczne niż empiryczne.