Opis: Raport wykorzystuje pojęcie marki, aby przeanalizować procesy, które przebiegają w polu sztuki (głównie sztuki współczesnej i sztuk wizualnych) w podobny sposób jak w polu ekonomicznym. Marką może być osoba lub instytucja wyróżniająca się na tle innych pod względem rozpoznawalności, wyników finansowych, lojalności odbiorców lub miejsca w symbolicznym obiegu sztuki. Każda z tych czterech kategorii zostaje w tekście uściślona za pomocą kilku precyzyjnie określonych wskaźników.

Cały dokument ma wyraźny rys publikacji naukowej. Świadczy o tym jeden z deklarowanych celów badań (sprawdzenie aktualności teorii powstałych w latach siedemdziesiątych XX wieku), a przede wszystkim układ tekstu: najpierw ukazanie podstaw teoretycznych i pojęciowych (Pierre Bourdieu, Arthur C. Danto, George Dickie, Scott Lash i Celia Lury), dalej opis metodologii, następnie rozdziały odpowiadające na szczegółowo wyliczone pytania badawcze i dopiero na końcu podsumowanie najważniejszych wniosków.

Dzięki takiemu podejściu tekst jest zdyscyplinowany i ma dodatkową wartość poznawczą, lecz konsekwentnie naukowa forma zawęża grono możliwych odbiorców. Rodzi się tutaj napięcie między typem wywodu a obiegiem komunikacyjnym, w którym trzeba konkurować o uwagę czytelników z innymi raportami badawczymi, dostosowanymi do potrzeb bardziej powierzchownej lektury. Napięcie to można było złagodzić, umieszczając listę wniosków na początku raportu oraz wzbogacając jego szatę graficzną – w pliku brak jakichkolwiek wyróżnień (oprócz nagłówków, cytatów blokowych, okazjonalnych pogrubień, pochyleń i podkreśleń, a także jednego wykresu), podczas gdy pomocne mogłoby być nawet proste urozmaicenie kolorystyki tekstu. Ponadto niezależnie od gatunkowej kwalifikacji raportu mógłby on nieco zyskać na dodatkowej korekcie, szczególnie interpunkcyjnej.

Same badania składały się z 60 wywiadów kwestionariuszowych z osobami zawodowo zajmującymi się sztuką oraz czterech studiów centralnych i peryferyjnych instytucji artystycznych (tutaj podstawą analizy były dane zastane i 15 wywiadów pogłębionych). Otrzymane wyniki prezentowane są w ciekawy sposób, z licznymi cytatami z wypowiedzi respondentów. Na podstawie wywiadów autorka zrekonstruowała narrację przedstawicieli pola sztuki, w ramach której o kulturze i sztuce myśli się w kategoriach marki (w tym marki regionalnej lub lokalnej), pomijane są jednak jej aspekty ściśle ekonomiczne i marketingowe, niebezpieczne dla autonomii świata artystycznego – akcent pada na jakość samej sztuki oraz jej prestiż, zwłaszcza za granicą. Rezultaty badania pozwoliły również na pogłębienie definicji marki artystycznej i wieloaspektową analizę procesu jej konstruowania. W podsumowaniu znalazło się zaś kilka zaleceń dla świata edukacji, mediów oraz instytucji finansujących, choć rekomendacje te są skrótowe i nie wszędzie formułowane wprost, przez co ich użyteczność jest ograniczona.

Pomimo mało atrakcyjnej formy raport zdecydowanie zasługuje na rekomendację. Dzięki jakości merytorycznej może być cennym źródłem wiedzy dla czytelników zainteresowanych sztuką współczesną i sztukami wizualnymi.

Stanisław Krawczyk

Zasięg: Polska

Język: polski

Słowa kluczowe: marka, marketing, marka artystyczna, ekonomia kultury, zarządzanie

Link: Marka artystyczna jako fenomen społeczny.