WPISANIE WROCŁAWSKIEJ HALI STULECIA NA LISTĘ ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA KULTURY UNESCO I PRZYWRÓCENIE DAWNEJ NAZWY (2006) - – uznanie ponadnarodowego charakteru architektury, pierwszy XX wieczny budynek w Polsce na liście UNESCO - Jarosław Trybuś

Data publikacji:
Średni czas czytania 3 minuty
drukuj
Hala wystawowa wzniesiona została między 1911 a 1913 rokiem we wrocławskim parku Szczytnickim według wyłonionego w konkursie projektu Maxa Berga (1870-1947) – długoletniego architekta miejskiego Wrocławia. Jej powstanie uświetnić miało Wystawę Stulecia, organizowaną dla uczczenia rocznicy zwycięstwa Sprzymierzonych nad wojskami Napoleona w bitwie pod Lipskiem (1813).
Hala wystawowa wzniesiona została między 1911 a 1913 rokiem we wrocławskim parku Szczytnickim według wyłonionego w konkursie projektu Maxa Berga (1870-1947) – długoletniego architekta miejskiego Wrocławia. Jej powstanie uświetnić miało Wystawę Stulecia, organizowaną dla uczczenia rocznicy zwycięstwa Sprzymierzonych nad wojskami Napoleona w bitwie pod Lipskiem (1813). Od momentu powstania Hala Stulecia cieszyła się uznaniem jako znakomite dzieło inżynierii i odważny przykład architektury rodzącego się modernizmu. Berg skoncentrował się bowiem na wymaganiach funkcjonalnych budowli, podporządkowując im estetykę, co stanowi jeden z wyróżników rodzącej się ery nowoczesnej (modernizm). Zgodnie z założeniem prymatu funkcji, obliczona na pomieszczenie 10 tysięcy ludzi, Hala przykryta została żelbetową konstrukcją o największej wówczas rozpiętości na świecie (większe osiągano dotąd jedynie przy zastosowaniu stali). Przykrywająca wnętrze kopuła mierzy 67 metrów średnicy i 42 metry wysokości w najwyższym punkcie. Jej niczym nie okryta żelbetowa konstrukcja jest elementem estetyki wnętrza Hali, zgodnie z nowym wtedy postulatem szczerości materiału i rezygnacji z ornamentu fałszującego „prawdę o budynku” (manifest „Ornament i zbrodnia” Adolfa Loosa powstał w 1908 roku).
W 1962 roku Hala, jeden z nielicznych budynków na polskim terytorium, którego nie pomijają kompendia historii architektury, wpisana została do rejestru zabytków. W 1977 wpis ponowiono, rozszerzając go o zespół architektoniczny towarzyszący Hali, między innymi iglicę Wystawy Ziem Odzyskanych (proj. Stanisław Hempel, 1948), Pawilon Czterech Kopuł (proj. Hans Poelzig, 1913) i pergolę (proj. Hans Poelzig, 1913).
W 2006 roku Hala została arcyzabytkiem – wpisano ją na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO. Jednocześnie, mimo podszytych antyniemieckimi fobiami protestów środowisk związanych z Radiem Maryja, oficjalnie powrócono do oryginalnej nazwy, rezygnując tym samym z nadanego po 1945 roku określenia Hala Ludowa. Przywrócenie pierwotnej nazwy, podszytej z kolei niemieckim nacjonalizmem, która przez dziesięciolecia funkcjonowała w międzynarodowej literaturze, kończy okres kłopotliwej konfuzji i przecina dotychczasowe spory. W ten sposób oddano sprawiedliwość historii, lokując dzieło architektury ponad narodowymi interesami i nieczytelnymi już skojarzeniami, jako wspólne dobro ludzkości. Sam Max Berg nazywał ją wszak „katedrą demokracji”.