Wikipedia - Alek Tarkowski

Data publikacji:
Średni czas czytania 5 minut
drukuj
W 1994 roku amerykański programista Ward Cunningham stworzył aplikację internetową, która ułatwiała edytowanie stron WWW. Pomysł był bardzo prosty – specjalny skrypt umożliwiał użytkownikowi natychmiastowe edytowanie oglądanej strony.
W 1994 roku amerykański programista Ward Cunningham stworzył aplikację internetową, która ułatwiała edytowanie stron WWW. Pomysł był bardzo prosty – specjalny skrypt umożliwiał użytkownikowi natychmiastowe edytowanie oglądanej strony. Cunningham nazwał stronę WikiWikiWeb – pamiętając z wizyty na Hawajach, że „wiki” znaczy szybko. Strona rzeczywiście pozwalała na szybką edycję – bez konieczności znajomości konwencji specjalistycznego języka skryptowego HTML, łączenia się z serwerem czy oczekiwania na akceptację zmian przez moderatora.
Mechanizm wiki w następnych latach zaczął być coraz bardziej popularny jako narzędzie pracy grupowej online. Początkowo korzystali z niego jednak niemal wyłącznie informatycy. Prosty i łatwy w użyciu z ich perspektywy mechanizm pozostawał ezoteryczny dla przeciętnego użytkownika.
Przełomem było założenie Wikipedii – internetowej encyklopedii tworzonej w oparciu o mechanizm wiki. Twórcy Wikipedii, Larry Sanger i Jimmy Wales, zaczęli w marcu 2000 roku od tworzenia „zwykłej” sieciowej encyklopedii. Nupedia powstawała w tradycyjnym modelu, opartym na pracy zatrudnionych ekspertów i formalnym procesie redakcyjnym. Przez pół roku redakcja Nupedii stworzyła dwa pełne artykuły. W styczniu 2001 roku Sanger zaproponował, by stworzyć wiki encyklopedię, która miała służyć jako „notatnik” dla twórców Nupedii (nad którą prace zaprzestano, po kolejnych dwóch dodanych artykułach, pod koniec 2001 roku). Do końca roku istniało 20 tysięcy artykułów w 18 wersjach językowych. Ważnym elementem, uzupełniającym techniczną otwartość zagwarantowaną przez mechanizm wiki, było objęcie encyklopedii wolną licencją prawnoautorską GNU Free Documentation License. W ten sposób zapewniono również otwartość w sensie prawnym, a treści Wikipedii stały się dobrem wspólnym.
Dzisiaj Wikipedia liczy ponad 12 milionów artykułów w ponad 230 wersjach językowych. Założona we wrześniu 2001 roku polska Wikipedia liczy prawie 600 tysięcy haseł i jest jedną z największych na świecie. A przy tym należy do najpopularniejszych w Polsce stron, odwiedza ją miesięcznie ponad 6 milionów osób.
Wikipedia jest dziś powszechnie rozpoznawalną marką – jej nazwa jest jednak trochę myląca. Bowiem ważniejsze od szybkości edycji są otwartość treści oraz wypracowany zbiorowy model jej edycji. W Polsce istnieje kilkanaście tysięcy wikipedystów, w tym około 2 tysiące osób aktywnie i stale edytujących encyklopedię. Wikipedyści wypracowali przy tym model skutecznej wspólnej pracy, redakcji i administracji, całkiem odmienny od hierarchicznego sposobu tworzenia tradycyjnych encyklopedii – a będący wzorowym przykładem tego, co Yochai Benkler nazywa współpracą partnerską w oparciu o dobro wspólne.
Na przykładzie Wikipedii widać wiele cech charakterystycznych współczesnej kultury: zdolność nowych technologii do integrowania osób niezależnie od barier geograficznych, zdolność amatorów do tworzenia treści na profesjonalnym poziomie oraz stworzoną przez Internet możliwość swobodnego dzielenia się twórczością z innymi. Równocześnie dominująca coraz bardziej w wynikach wyszukiwarek Wikipedia jest dowodem na skłonność do centralizacji źródeł informacji w sieci – wbrew powtarzanym często teoriom o rozproszonym charakterze sieci. Wreszcie widać, że emancypacyjny potencjał sieci jest bardzo nierówno wykorzystywany – przez marginalną grupę twórców, tworzących dla masy odbiorców. Ci zdają się nie zauważać, że na każdej stronie Wikipedii istnieje przycisk „edytuj”.