Proponowane przez Rząd a przyjęte przez Parlament zmiany stanowią odpowiedź na zmieniające się formuły funkcjonowania instytucji we współczesnych społecznościach, ich komunikacji z odbiorcami oraz dostosowania profilu działania do potrzeb wielozadaniowości, zróżnicowania oferty kulturalnej, również dzięki łączeniu różnych form działalności przez jeden podmiot. Instytucje kultury muszą się dostosować do zmian otaczającego je świata, nie poprzez redukcję swego potencjału czy zmniejszenie ilości, oferty programowej, ale poprzez wewnętrzną modyfikację, wyższą sprawność działania, nowoczesne interdyscyplinarne formy organizacyjne. W ostatnich latach, oddanych zostało wiele nowoczesnych obiektów kultury (muzea, filharmonie, teatry, centra sztuki) wybudowanych z udziałem środków unijnych, które powinny być efektywnie zarządzane (wobec rosnących kosztów ich utrzymania) i przede wszystkim swoją ofertą programową powinny włączyć się do europejskiego obiegu artystycznego.

Najważniejsze zmiany, które wprowadza ustawa to:

1)utworzenie instytucji artystycznych jako szczególnego rodzaju instytucji kultury - zróżnicowanie form działania instytucji kultury polega na wyodrębnieniu w instytucjach kultury kategorii instytucji artystycznych. Wprowadzenie tych kategorii może stanowić podstawę do dalszych zmian legislacyjnych w przyszłości. Uprawomocnienie stanu,
w którym instytucje artystyczne pracują w oparciu o sezony artystyczne, to istotny moment dostosowania obowiązującego prawa do praktyki stanu faktycznego;

2)wprowadzenie pojęcia sezonu artystycznego - sezon artystyczny ma być podstawą organizacji i realizacji zadań instytucji artystycznej. Wprowadzone zostały konsekwentnie plany repertuarowe, które mają swoje odniesienie do kontraktów dyrektorskich czy sposobu zatrudniania dyrektora instytucji artystycznej;

3)wprowadzenie nowych zasad powoływania dyrektorów - nowela przewiduje zrezygnowanie z możliwości powołania dyrektora na czas nieokreślony. Powoływanie dyrektora instytucji kultury powinno być także połączone z zawarciem, pomiędzy organizatorem, a dyrektorem porozumienia zawierającego szczegółowe elementy uzgodnień dotyczących m. in. programu działania instytucji kultury (np. programy naprawcze, program wystaw, ilość premier, ilość i ranga przedstawień gościnnych, udział w programach realizowanych przez organizatora itp.), w zależności od rodzaju instytucji i jej potrzeb, a także oczekiwań organizatora oraz gwarancji finansowych. Nowelizacja precyzuje tryb przeprowadzania konkursu na stanowisko dyrektora kultury, warunki powoływania dyrektora bez przeprowadzenia konkursu, jak również ustanawia zasady sposobu prowadzenia konsultacji ze środowiskami twórczymi i związkami zawodowymi podczas procedury powołania dyrektora (w drodze konkursu lub bez niego);

4)utworzenie możliwości powierzania zarządzania instytucją kultury osobie prawnej
i fizycznej podmiotowi wyłonionemu w drodze ustawy - Prawo zamówień publicznych,
w formie umowy, która będzie szczegółowo określać prawa i obowiązki organizatora oraz zarządcy, w szczególności: warunki wynagrodzenia zarządcy, kryteria oceny pracy zarządcy, przesłanki i sposób rozwiązywania umowy, szczegółowe zasady odpowiedzialności zarządcy za powierzoną instytucję kultury itp.;

5)wprowadzenie obowiązku uzyskania zgody pracodawcy na zawieranie przez artystów dodatkowych umów - intencją tego zapisu jest wyraźne wskazanie, że podjęcie stałego etatowego zatrudnienia w publicznej instytucji kultury dla artysty wykonawcy jest jego pierwszym zobowiązaniem pracowniczym. Dodatkowe zatrudnienie lub inne zajęcia nie mogą stanowić utrudnienia w realizacji zadań instytucji, w której pracownik artystyczny jest zatrudniony. Tylko w przypadku niebezpieczeństwa tego rodzaju kolizji wymagana będzie zgoda pracodawcy. Jest to propozycja dotycząca organizacji i rytmu pracy instytucji artystycznej oraz jej potrzeb repertuarowych a więc misji, do której realizacji została powołana. Proponowana regulacja nie ma charakteru precedensu. Polskiemu prawodawstwu znane są takie rozwiązania choćby zapisane w ustawie o szkolnictwie wyższym, o pracownikach samorządowych, o służbie cywilnej, ustawy zawierające pragmatyki służbowe zawodów zaufania publicznego;

6)umożliwienie łączenia różnych form działania w ramach jednej instytucji kultury np. muzeów i bibliotek z innymi instytucjami kultury. Dotyczyć to może np. połączenia teatru i galerii, orkiestry i ogniska muzycznego lub nawet teatru i domu kultury, co w efekcie pozwoli na prowadzenie w ramach jednej instytucji zarówno zawodowej działalności artystycznej jak działalności służącej animacji, edukacji kulturalnej i upowszechnianiu kultury. Jednocześnie nowela wprowadza mechanizmy zabezpieczające przed nieuzasadnionym łączeniem czy likwidacją instytucji kultury tak ważnych jak biblioteki i muzea;

7)doprowadzenie obowiązujących regulacji do zgodności z wymogami konstytucyjnymi, rozwiązaniami ustaw systemowych, a także prawa UE pozwala m.in. na dostosowanie przepisów do wymogów ustawy o finansach publicznych w zakresie udzielania dotacji ,
w tym:
a)zdefiniowania dotacji, jakie mogą otrzymywać instytucje kultury,
b)zlikwidowania obowiązku tworzenia planu działalności instytucji kultury (zamiana na planowanie powiązane z budżetem zadaniowym),
c)wprowadzenie jednolitego pojęcia planu finansowego we wszystkich instytucjach kultury.

Parlament podzielił stanowisko Rządu, że należy zrezygnować z określania przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wymagań kwalifikacyjnych dla pracowników instytucji kultury w przypadku pracowników artystycznych uznając, że podstawowym kryterium kwalifikującym do zatrudnienia jest talent i umiejętności, które nie wymagają potwierdzenia w formie dokumentu urzędowego stwierdzającego posiadanie wykształcenia. Na poziom ustawowy przeniesiono całość regulacji dotyczących praw pracowniczych takich jak: składniki wynagrodzenia, prawo do nagrody jubileuszowej, odpraw, dodatku stażowego. Ustawa daje zatem znacznie większą gwarancję pewności i stabilności tych praw, w szczególności dla nowozatrudnionych pracowników artystycznych.

Ustawa ma wejść w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów dotyczących zasad wynagradzania pracowników instytucji kultury oraz zmian wprowadzanych w przepisach ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Przepisy te wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. Przepisy regulujące- obowiązek prowadzenia wykazu muzeów w Biuletynie Informacji Publicznej przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego a także podania do publicznej wiadomości informacji o zamiarze połączenia, podziału lub likwidacji biblioteki wraz z uzasadnieniem przez organizatora i wreszcie obowiązek przedstawiania opinii w sprawie połączenia biblioteki z inną instytucją kultury przez Krajową Radę Biblioteczną, wejdą w życie po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Zachęcamy także do zapoznania się ze wszystkimi zmianami na stronie Sejmometru.

Źródło: http://www.prezydent.pl/prawo/ustawy/podpisane/art,15,wrzesien-2011-r-.html