Jako najważniejsze elementy projektu Creative Australia pomysłodawcy wskazują:

• promocję dorobku kulturalnego kraju i tworzenia z niego rozpoznawalnej marki narodowej;
• zapewnienie wsparcia dla bogactwa kulturalnego kraju oraz obywateli poszukujących środków i metod wyrazu artystycznego;
• wsparcie  inicjatyw mających na celu doskonalenie artystyczne oraz zwiększanie świadomości u odbiorców, wsparcie artystycznych i kulturalnych inicjatyw kolaboratywnych;
• udzielenie wsparcia sektorowi kultury w celu większego włączenia się go w działania mające na celu utrzymanie wzrostu ekonomicznego;
• zapewnienie twórcom odpowiedniego zaplecza technologicznego  (cyfryzacja oraz kwestie związane z legislacją).

Zadania te będą realizowane w ramach trzech ścieżek wskazanych przez autorów koncepcji projektu:

• modernizację finansowania oraz wsparcia finansowego projektów kulturalnych i artystycznych;
• stworzenia odpowiedniej atmosfery dla wyrazu artystycznego oraz działania mające na celu ugruntowanie miejsca artysty w społeczeństwie;
• wprowadzenie twórczości artystycznej do społeczeństwa oraz wspieranie jej łączliwości z ekonomią.

Projekt ten kontynuuje prace podjęte na przestrzeni lat przez australijskie ministerstwo kultury. Ich efektem jest wzrost zatrudnienia w sektorze kultury (w 2011 roku 5,3% wszystkich zatrudnionych w Australii stanowili pracownicy kultury, przy czym w latach 2006-2011 ilość pracowników wzrosła niemal o 450 tysięcy), a w realizacji wcześniejszych projektów związanych z aktywizacją sektora kultury dopatruje się źródła wzrostu jakości materiałów przygotowywanych przez krajowy przemysł audiowizualny i zwiększenie (również przez to) świadomości odbiorców.

Projekt sygnalizuje obecność inicjatyw oddolnych, dzięki którym twórcy wchodzić mogą we współpracę z przedstawicielami biznesu; efektem tej współpracy jest wzrost gospodarczy przynoszący obopólne korzyści (dla artystów i przedstawicieli biznesu). Proces ten wiąże się ze wzrostem znaczenia sektora kultury nie tylko dla społeczeństwa, z którym był i jest on związany, lecz również staje się on coraz ważniejszym elementem ekonomicznego mainstreamu. Ciekawą kwestią jest afirmatywny stosunek do przeszłości Australii, ale też plan stworzenia z niej, za sprawą programu rozwoju turystyki (koniec – 2020), istotnego elementu polityki kulturalnej kraju. Działania te mają na celu wyklarowanie się jednolitej marki związanej z Australią jako krajem i kontynentem posiadającym swą kulturę i tradycje (w raporcie podkreślana jest wielokrotnie pradawność kultury aborygeńskiej).

Autorzy tego przedsięwzięcia wskazują na potrzebę zmiany procesu kształcenia; wprowadzenie do programów szkół i akademii kompetentnego kształcenia artystycznego pozwoliłoby na lepsze rozumienie przez potencjalnych odbiorców wyrazu artystycznego oraz zwiększenie wartości przemysłów kultury jako liczącej się na rynku siły ekonomicznej, która może wygenerować, w krótkim czasie, duże wpływy do budżetu.

Projekt Creative Australia ma na celu reformę programów edukacyjnych, za pomocą których w ciągu najbliższych lat dokonać się ma nobilitacja kultury i jej wytworów. Pomysłodawcy wskazują kulturę jako element identyfikujący daną społeczność, gdyż, cytując raport, naród kreatywny jest narodem produktywnym. Źródła kreatywności pomysłodawcy projektu dopatrują się w obcowaniu z kulturą.

Koncepcji tej przyświeca idea powszechności (społecznego) dostępu do kultury, dzięki któremu każdy, w dowolnym momencie, może korzystać z jej dóbr, ale też posiadać odpowiednie narzędzia poznawcze, które pozwolą na zrozumienie zjawisk wiążących się z działalnością artystyczną. Autorzy wskazują rolę państwa jako instancji, która, dzięki swoim działaniom, może umożliwiać rozwój kultury, który może być tworzony przez społeczeństwo (Culture is not created by government, but enabled by it. Culture is created by community).

Wskazywana jest w tekście projektu potrzeba tworzenia funduszy wspierających działalność artystyczną; byłaby to odpowiedź na zapotrzebowanie wyrażone w sprawozdaniu z działania rządu australijskiego w 2012 roku. Środki te opiewają na pulę 75 milionów dolarów (australijskich), a na przebudowę przemysłu turystycznego przeznaczono niemal 40 milionów. Ważną deklaracją jest przy tym podjęcie prac nad przebudową programów grantowych oraz podjęcie współpracy  z agencjami artystycznymi w celu wypracowania wspólnej polityki mającej na celu profesjonalizację rynku kultury. Mecenat i inne formy wsparcia ze strony państwa nie mają być jedynym źródłem finansowania kultury: tworzone mają być regionalne centra rozwoju, które wspierać mają współpracę z lokalnymi (prywatnymi) mecenasami i fundatorami.

W ramach projektu przewidziano również ponad 20 milionów dolarów na dofinansowanie oraz podtrzymanie działań edukacyjnych podjętych podczas realizacji Creative Nation. Stymulowane mają być zmiany programów mające na celu zwiększenie ich przekładalności na realia rynkowe oraz kursy przygotowujące artystów do pracy na wolnym rynku. Zaplanowano wydanie niemal 100 milionów dolarów w ramach projektów mających na celu usprawnienie działania systemu administracyjnego oraz przygotowanie urzędników do koordynacji współpracy między sztuką/kulturą a biznesem. Pojawia się również potrzeba aktualizacji praw autorskich, dzięki której legislacja australijska wpisywałaby się w Protokół  Światowej Organizacji ds. Własności Intelektualnej (Beijing) – głównie dzięki ujednoliceniu prawodawstwa i zwiększeniu jego przejrzystości.

Dotychczas dofinansowano ponad 500 projektów na kwotę ponad 300 milionów; środki te trafiły do bibliotek, miejsc związanych z dziedzictwem narodowym oraz przestrzeni kultury (muzeów, galerii itp.). Kontynuując te działania rząd australijski planuje wydać niemal 100 milionów na prace związane z ochroną dziedzictwa, promocję kultury w przestrzeni publicznej oraz zwiększenie dostępności do dóbr kultury dla osób z dysfunkcjami ruchowymi.

Po lekturze tekstu tego projektu należy przyznać, że profesjonalizacja sektora kultury oraz działania wspierające rozwój biznesów kreatywnych w Australii są zakrojone na bardzo szeroką skalę. Kolejne sukcesy programu Creative Nation pokazują, że do ich osiągnięcia niezbędna była z jednej strony zmiana świadomości (myślenie o kulturze jako o wartości, a nie jako o zbytku), której korzeni należy dopatrywać się w sygnalizowanej zmianie procesów edukacyjnych, a z drugiej – w długotrwałych pracach, których efektem jest stopniowe wycofywanie się z dofinansowywania projektów artystycznych i sprowadzenie roli państwa jedynie do koordynowania (oraz, gdy zachodzi taka potrzeba, ułatwiania) współpracy między twórcami kultury a biznesem.

Warto przy tym pamiętać, że podejmowane działania zbliżone są do tych, które mają być (i są) realizowane w Polsce w ramach projektów prowadzonych przez Narodowe Centrum Kultury (Prawo do kultury, Platforma Kultury, Mapa Kultury) oraz przez Centrum Cyfrowe. Creative Australia wskazuje zarazem na odchodzenie od klasycznych modeli finansowania kultury na rzecz mecenatu prywatnego oraz potrzebę zwiększenia dostępności wysokiej jakości dóbr kultury bez ograniczeń geograficznych, intelektualnych oraz finansowych. Wizja kreślona w tekście projektu jest nad wyraz optymistyczna, jednak biorąc pod uwagę sukcesy poprzednich 40 lat reformy kultury w Australii, można mieć nadzieję, że nie będzie to optymizm przedwczesny.

Zarazem powszechność działań i globalizacja niektórych rozwiązań sprawia, że koncepcje zawarte w omawianym projekcie znajdą swoje odzwierciedlenie w zmianie polityk kulturalnych w skali globalnej; warto przy tym nadmienić, że działania podejmowane przez rząd australijski na przestrzeni lat sprawiły, że marka Australii jako kraju posiadającego swoją własną kulturę i miejsce w świecie stała się silniejsza, niż kojarzenie tego kraju jako związanego silnie z Wielką Brytanią (warto tu pamiętać o kolonialnym charakterze relacji i pomocy wysyłanej przez Australijczyków do dawnej ojczyzny). Dziwić zatem nie powinna ważna rola ujednolicenia narracji. Cyfryzacja zdaje się iść w sukurs krajowi, którego powierzchnia wielokrotnie przewyższa terytorium Polski; niemniej – proponowane rozwiązania związane z cyfryzacją zasobów i podwyższeniem jakości przekazu w mediach krajowych jest postulatem podnoszonym od kilku lat w polskiej debacie nad stanem kultury (oraz w projekcie Prawo do kultury).

Opracowanie przygotował Bartosz Raducha

Dokument Creative Australia jest dostępny na stronie:

creativeaustralia.arts.gov.au/assets/Creative-Australia-PDF2.pdf