22 stycznia 2013 r. zostanie otwarta wystawa zatytułowana „Powstanie Styczniowe 150 rocznica zrywu narodowego”. Patronat nad wystawą objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski.

Wiele pokoleń Polaków wychowało się na legendzie Powstania Styczniowego. W okresie niewoli narodowej powracano pamięcią do chlubnych kart walk z zaborcą. W rodzinnych archiwach przechowywano pieczołowicie pamiątki po uczestnikach powstania. Przypadająca w tym roku 150. rocznica Powstania Styczniowego jest świetną okazją do przypomnienia historii tego największego z polskich zrywów niepodległościowych XIX w. Muzeum Wojska Polskiego przygotowało program obchodów Powstania 1863 r. Jego najważniejszą częścią jest wystawa pod tytułem: „Powstanie Styczniowe 150 rocznica narodowego zrywu”.

Źródło: Muzeum Wojska Polskiego

Wystawa składa się z dwóch części. Pierwsza z nich prezentuje oryginalne, niezwykle interesujące, grafiki, rysunki, akwarele, archiwalia, które ze względów konserwatorskich nie mogą, niestety, znajdować się na co dzień w ekspozycji stałej Muzeum. Na szczególną  uwagę zasługuję cykl portretów powstańców styczniowych z dyktatorem Marianem Langiewiczem na czele, namalowanych przez szwajcarską portrecistkę Klementynę Stockar (1816-1886). Początkowo był on własnością Muzeum Narodowego w Rapperswilu, do zbiorów MWP trafiły w 1929 r. Wśród licznych dokumentów zwraca uwagę „Umundurowanie wojska” – instrukcja  wydana przez Wydział Wojny Rządu Narodowego przed 12 maja 1863 r. z projektami wykonanymi przez Juliusza Kossaka. Nie lada gratką dla historyków i miłośników starej fotografii będzie prezentacja bardzo rzadko wystawianego albumu fotograficznego „Pamiat mietaża” przygotowanego w 1863 r. dla generalnego policmajstra miasta Warszawy z 1863 r. – barona Platona Fredricksa, zawierającego podobizny powstańców i reprodukcje grafik związanych z wydarzeniami w Królestwie z lat 1860-63.

 
Źródło: Muzeum Wojska Polskiego

Drugą część wystawy stanowi nowa ekspozycja stała poświęcona historii powstania styczniowego. Rozpoczynają ją obrazy ilustrujące atmosferę w Warszawie przed wybuchem powstania: „Demonstracja na Placu Zamkowym w Warszawie”, pędzla Roberta Fleurego; „Napad Kozaków na kościół”, Polikarpa Gumińskiego i „Branka”, Aleksandra Sochaczewskiego. Towarzyszą im druki ulotne m.in.: zaproszenia na msze w intencji Ojczyzny organizowane w rocznice ważnych wydarzeń narodowych. Ze ścian groźnie spoglądają na manifestantów portrety cara Aleksandra II i jego namiestników w Królestwie Polskim. W dalszej części wystawy można obejrzeć umundurowanie, broń i pamiątki osobiste powstańców. Są wśród nich m.in:  rewolwer Francesco Nullo, karabinek Józefa Kurowskiego, pistolety i karabinek Ludwika Mierosławskiego oraz szable Zygmunta Sierakowskiego i pałasze Mariana Langiewicza i Emilii Pallavicini. W jednej z gablot znajdują się mundury oficera i żołnierza żuawów śmierci, oddziału sformowanego przez François Rochebrune’a.

Dominującym elementem sali są chorągwie powstańcze. W kolekcji Muzeum Wojska Polskiego znajduje się ich około 40. Część z nich ma określoną przynależność do oddziału np.: sztandar partii ks. Antoniego Mackiewicza, Józefa Matlińskiego, czy gen. Edmunda Tacznowskiego. Przedstawiono na nich herby Korony, Litwy i Rusi oraz hasła powstańcze. Chorągwie te stanowią najbardziej przemawiające do wyobraźni zwiedzającego pamiątki powstańczych bojów; na niektórych do dziś widoczne są ślady krwi żołnierskiej. Pamięć o znacznej roli i wpływie kobiet na nastroje przedpowstaniowe a także późniejsze wsparcie dla walczących, przywołuje kolekcja „czarnej biżuterii”, nawiązująca nazwą do żałoby narodowej, będąca symbolem walki i cierpienia narodu. Unikatem z tego okresu jest czarna koronkowa mantylka z wachlarzem damy, stosującej się do zalecenia biskupa Fijałkowskiego.

Weteran powstania styczniowego źródło: NAC

Wystawę kończą: ubranie hr. Leona Platera, w którym został rozstrzelany z wyroku sądu carskiego w Dyneburgu 8 czerwca 1863 r., sukmana katorżnika Kazimierza Perczyńskiego i kajdany zesłańca syberyjskiego oraz obrazy „Rozstrzelanie na stokach Cytadeli” Antoniego Piotrowskiego i „Śmierć wygnańca” Jacka Malczewskiego. Uzupełnieniem ekspozycji są multimedia: projektor i kioski multimedialne, w których można obejrzeć dokumenty, fotografie oraz zapoznać się z kalendarium Powstania Styczniowego.

Wystawę wzbogacają eksponaty wypożyczone z Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Muzeum Historycznym m. st. Warszawy.

 komisarze wystawy:
Bogdan Klejn
Alina Jurkiewicz-Zejdowska
Wystawa dla zwiedzających czynna od dnia 23 stycznia b.r.
Program towarzyszący:
27.01 (niedziela) godz. 12:00 – oprowadzenie zwiedzających po nowej wystawie przez komisarzy: Bogdana Klejna i Alinę Jurkiewicz-Zejdowską.
3.02 (niedziela) godz. 12:00 – Wykład kustosza Działu Zbiorów Głównych Jarosława Pycha
pt. „Sztandary powstańcze”.
10.02 (niedziela) godz. 12:00 – Wykład połączony z prezentacja kuratora Działu Zbiorów Głównych Romana Matuszewskiego pt. „Uzbrojenie powstańców z 1863 r”.