Grottger zaczął rysować Polonię w czasie, powstanie w Królestwie Polskim było w apogeum. Żałował, „że tylko kredką dane mu było walczyć za Polskę”, ale swą rolę malarza powstania pojmował jako formę służby ojczyźnie i, biorąc pod uwagę rozgłos cyklu Warszawa, miał poczucie dobrze spełnionego obowiązku. Uważał przy tym, że to wypadki poprzedzające powstanie i sam zryw zbrojny uczyniły zeń prawdziwe narodowego artystę. „A było – jak mówił – z czego czerpać artyście z czego czerpać artyście, tyle bohaterstwa, tyle bólu, łez świętych, żałoby, tyle bratnich serc złamanych we własnej ukochanej ojczyźnie”.

Na ośmiu kartonach Grottger przedstawił poszczególne etapy powstania – od branki, która przyspieszyła jego wybuch, przez przygotowania do walki, zmagania bitewne, po rozbicie oddziałów i powszechną żałobę. „Nie ma w nich może historii Polski – pisał Stanisław tarnowski – ale jest historia wszystkich polskich rodzin, wszystkich serc, schwycona w najboleśniejszych chwilach”. Kartę tytułową z alegorią Polonii artysta dołączył do cyklu później, do albumowego wydania jego reprodukcji fotograficznych. Polonia jest przepojona romantycznym etosem walki i poświęcenia uczuciem gorącego patriotyzmu. Stylistyka, podporządkowania treści, godzi realizm formy z rysem idealizmu.

Dzieło zakupił węgierski magnat János Pálffy, przyjaciel i mecenas artysty. Znajduje się ono obecnie w zbiorach Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie.

Wacława Milewska

Muzeum Narodowe w Krakowie

Materiały pochodzą z wystawy plenerowej rycin Artura Grottgera, która została otwarta 22 stycznia 2013 roku w Krakowie. Wystawa została zorganizowana przez Stowarzyszenie NZS 1980, Narodowe Centrum Kultury, Oddział IPN w Krakowie, Muzeum Narodowe w Krakowie, Samorząd Miasta Krakowa oraz Samorząd Województwa Małopolskiego.

 Zobacz także: http://powstaniestyczniowe.nck.pl/?p=3215