- Jerzy Grabowski próbował swoją twórczością opowiadać o otaczającym nas świecie, korzystając z analiz matematycznych i języka abstrakcji geometrycznej. Odwołując się do obserwacji natury i dociekając istoty rzeczy artysta wpisał się w nurt sztuki poszukujący uniwersalnych wartości, wśród których najważniejszą jest prawda, stanowiąca sens oraz cel działań artystycznych. Prawda, której szukał, to prawda konkretna i obiektywna, wywodząca się bezpośrednio z wartości matematycznych wyrażonych w postaci barwnych form geometrycznych. Prace, które mamy przyjemność Państwu pokazać, to wymagające uważności obrazy, grafiki i rysunki pochodzące z różnych okresów działalności artystycznej Jerzego Grabowskiego – od wczesnych poszukiwań twórczych aż po dojrzałe, zdecydowane i w pełni świadome wybory artystyczne.  Bardzo jesteśmy ciekawi percepcji dzieł artysty osiemnaście lat po jego śmierci przez współczesną publiczność, jak również konfrontacji jego koncepcji sztuki z obecną rzeczywistością, w której coraz większą rolę odgrywa wirtualny, cyfrowy świat – komentuje prof. Rafał Wiśniewski, dyrektor Narodowego Centrum Kultury.

Na wystawie w Kordegardzie prezentowanych jest 41 prac, w tym obrazy, grafiki i rysunki, pochodzące z różnych okresów działalności artystycznej Jerzego Grabowskiego, w tym, 29 z prywatnej kolekcji Ignacego Matuszewskiego (wnuka artysty)  oraz 12 ze zbiorów Muzeum Ziemi Chełmskiej im. Wiktora Ambroziewicza w Chełmie. 

Pobierz katalog wystawy →

Twórczość Grabowskiego oparta jest na strukturach matematycznych. Matematyka stanowiła dla niego istotny punkt odniesienia, nawet system barw podporządkował wartościom cyfrowym. Wykorzystywał też zjawiska iluzji wzrokowej (wpływy optical-artu). Wśród jego prac  znajdują się liczne abstrakcyjne grafiki złożone z geometrycznych figur, wykonane w technice linorytu. Linoryty, często posiadające reliefowe tłoczenia, tak wklęsłe jak i wypukłe, uzupełniają mocne akcenty kolorystyczne. W jego twórczości widać wpływy bauhausowej teorii koloru, Jahannesa Ittena, Josefa Albersa i Maxa Billa, ale jednocześnie dzieła Grabowskiego są na wskroś oryginalne, unikatowe. Możemy w nich dostrzec dążenie do ładu, perfekcjonizm i dbałość o najmniejszy szczegół. W swojej drodze artystycznej autor był wyjątkowo konsekwentny. Wszystkie swoje prace zamykał w tematycznych cyklach składających się z dziesiątków szkiców, którym towarzyszyły szczegółowe opisy i obliczenia matematyczne. Dzięki nim poznajemy proces twórczy artysty - to klucz do zrozumienia jego prac.

- Analiza spuścizny Jerzego Grabowskiego to duże wyzwanie intelektualne, więc także praca nad koncepcją wystawy była niezwykle ekscytująca. Jego sztuka zmusza do refleksji, a im dłużej z nią obcujemy, tym bardziej nas wciąga. Mam nadzieję, że prezentowane w Kordegardzie obrazy i grafiki są ciekawą egzemplifikacją artystycznych koncepcji Grabowskiego. Zależało nam na przypomnieniu prac z lat 60. które - nie tylko według mnie, ale również  dr. Sebastiana Dudzika oraz wnuka artysty Ignacego Matuszewskiego - nie były pokazywane na żadnych wystawach po 1970 roku. Chodzi o “Wydarzenie w pracowni”, “Maszynistkę”, “Bez tytułu” i “Kujawiaki”. – mówi kuratorka,  prof. Elżbieta Banecka.

POSŁUCHAJ PODCASTU: rozmowa z kuratorką wystawy, prof. Elżbietą Banecką →

Jerzy Grabowski to jeden z najciekawszych przedstawicieli abstrakcji geometrycznej w grafice  europejskiej drugiej połowy XX wieku. W latach 60. i 70. utrzymywał stałe kontakty ze środowiskami artystycznymi w Europie Zachodniej, zasiadał w jury wielu prestiżowych konkursów graficznych. Wiele linorytów Grabowskiego znajduje się w kolekcjach muzeów i europejskich galerii.  Był pomysłodawcą przekształcenia ogólnopolskiej wystawy „Kolor w grafice” w Międzynarodowe Triennale Grafiki. Poprzez wystawy oraz dzięki swym licznym kontaktom promował sztukę konkretną i optical-art na gruncie polskim.

Jerzy Grabowski - ur. 1933, zm. 2004. W latach 1953-1962 studiował na Wydziale Architektury Politechniki we Wrocławiu, następnie na Wydziale Grafiki ASP w Warszawie. Dyplom zdobył w pracowni prof. Józefa Mroszczaka. Od roku 1976 w PWSSP w Łodzi prowadził pracownię druków płaskich. Od roku 1993 wykładał w Europejskiej Akademii Sztuk w Warszawie. Był członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Drzeworytników XYLON.  Parał się malarstwem, grafiką artystyczną oraz użytkową, a także rysunkiem. Ważniejsze nagrody: 1974 - Medal Brązowy na 13 Międzynarodowym Konkursie Rysunku im. Joan`a Miro w Barcelonie, 1979 Grand Prix - 2 Quadriennale Drzeworytu i Linorytu Polskiego w Olsztynie, 1999 - Złoty Medal - 12 Norweskie Międzynarodowe Triennale Grafiki, Fredrikstadt.

POSŁUCHAJ PODCASTU: „To był pewnego rodzaju trans twórczy”. W pracowni Jerzego Grabowskiego →

Kurator: prof. dr hab. Elżbieta Banecka

Organizatorzy: Narodowe Centrum Kultury, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, kordegarda.org