Spośród 48 uczestników tegorocznej edycji Gaude Polonia 38 pochodzi z Ukrainy, a 10 osób przyjechało z Białorusi. Stypendyści reprezentują następujące dziedziny twórczości: sztuki wizualne (15 os.), muzykę (9), konserwację dzieł sztuki (6), fotografię (5), historię sztuki, teatru, filmu i muzyki (5), teatr (3), muzealnictwo (2) oraz literaturę, film i kuratorstwo (po 1 os.). Podczas stypendium realizowali projekty w 17 polskich uczelniach artystycznych i instytucjach kultury, zlokalizowanych w Warszawie, Krakowie, Łodzi, Poznaniu, Wrocławiu, Lublinie, Białymstoku, Toruniu i Opolu. Wartość tegorocznego budżetu stypendialnego Gaude Polonia wyniosła ponad 2,2 mln zł.

– Gaude Polonia skutecznie wzmacnia więzi między Polską a krajami Europy Wschodniej. Ogromna większość stypendystów nie tylko staje się ambasadorami kultury polskiej w swoich krajach, ale także aktywnie podtrzymuje nawiązane podczas stypendium relacje z polskimi środowiskami twórczymi i artystycznymi. Doceniając wagę i znaczenie tego programu dla realizacji celów polskiej polityki kulturalnej w regionie, podjąłem decyzję o zwiększeniu jego budżetu w przyszłym roku – podkreśla prof. Piotr Gliński, wiceprezes Rady Ministrów, minister kultury i dziedzictwa narodowego.

– Gaude Polonia to bardzo ważny element działalności Narodowego Centrum Kultury na rzecz popularyzacji naszej kultury w Europie Środkowo-Wschodniej oraz twórczego dialogu artystów z Polski i państw naszego regionu. Inne ważne przedsięwzięcia NCK w tym obszarze to Międzynarodowy Festiwal Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie, na którego drugą edycję zapraszamy do Warszawy w dniach 20-28 listopada br., oraz festiwal Wschód Kultury, łączący trzy festiwale Polski wschodniej i trzy miasta: Rzeszów, Lublin i Białystok. Wśród gwiazd Wschodu Kultury (w tym roku odbywającym się w dniach 20 sierpnia – 6 września) zawsze pojawiają się stypendyści Gaude Polonia. Czujemy się niezwykle wyróżnieni, że w imieniu ministra kultury, Pana prof. Piotra Glińskiego możemy realizować ten ważny program stypendialny, który służy budowaniu płaszczyzny zrozumienia i dobrych kontaktów na gruncie współpracy kulturalnej pomiędzy Polską, a jej wchodnimi sąsiadami” – wyjaśnia dyrektor Narodowego Centrum Kultury prof. Rafał Wiśniewski.

– Tegoroczna edycja programu Gaude Polonia została naznaczona w sposób szczególny epidemią koronawirusa. 12 marca br. zostały zamknięte wszystkie uczelnie artystyczne i instytucje kultury (m.in. teatry, galerie, muzea), na trzy miesiące zostały odwołane wszystkie imprezy kulturalne, co w sposób zasadniczy ograniczyło, a czasami uniemożliwiło realizację projektów stypendialnych (konieczna była korekta, w porozumieniu z tutorami, kilku projektów stypendialnych). Żywe uczestnictwo i wizyty w polskich instytucjach kultury zastąpiło korzystanie z zasobów online. Uruchomienie platform internetowych przez uczelnie artystyczne, umożliwiających pracę zdalną, tylko częściowo mogło zastąpić osobisty kontakt na linii młody artysta – mistrz. W jednym przypadku okazało się, że bez kontaktów osobistych nie jest możliwe sprawowanie efektywnej opieki artystycznej nad stypendystą. W ograniczony sposób stypendyści mogli więc w tym roku zapoznać się ze współczesnym życiem kulturalnym w naszym kraju, na co niestety nie mieliśmy żądnego wpływu, a nad czym bardzo ubolewamy” – komentuje dyrektor NCK.

Finałem tegorocznego programu stypendialnego Gaude Polonia, zarządzanego przez Narodowe Centrum Kultury, była gala, podczas której stypendyści odebrali dyplomy z rąk dyrektora generalnego MKiDN, Pana Jarosława Czuby oraz dyrektora Narodowego Centrum Kultury prof. Rafała Wiśniewskiego. Uroczystość z udziałem Pana Andrija Deszczycy – ambasadora nadzwyczajnego i pełnomocnego Ukrainy w Polsce odbyła się we wtorek 21 lipca, o godz. 14.00 w Królewskiej Galerii Rzeźby, w Muzeum Łazienki Królewskie.

O programie stypendialnym

Program Stypendialny Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Gaude Polonia został zainicjowany w 2003 roku. Jest adresowany do młodych (do 40 roku życia, w wyjątkowych wypadkach do 45 roku życia) twórców z Europy Środkowo-Wschodniej, w pierwszej kolejności z Białorusi i Ukrainy, a jego celem jest budowanie dobrych relacji Polski z jej sąsiadami na gruncie kultury, promocja kultury polskiej oraz współpraca między środowiskami artystycznymi Polski i krajów naszego regionu Europy.

Z programu Gaude Polonia korzystają twórcy, którzy wykażą się znaczącym, udokumentowanym dorobkiem w danej dziedzinie twórczości. Warunkami otrzymania stypendiów są ponadto: interesująca koncepcja projektu stypendialnego, pozytywnie oceniona przez komisję, oraz przynajmniej komunikatywna znajomość języka polskiego. Półroczny pobyt w Polsce (od 1 lutego do 31 lipca) umożliwia zagranicznym twórcom poznanie współczesnej kultury polskiej, realizację własnych projektów oraz doskonalenie warsztatu twórczego pod opieką uznanych polskich artystów, pedagogów i tłumaczy oraz instytucji kultury w najważniejszych i największych ośrodkach kulturalnych w Polsce.

Przez 18 lat realizacji programu Gaude Polonia przyznano łącznie 768 stypendiów twórcom z: Albanii, Armenii, Białorusi, Bułgarii, Kazachstanu, Macedonii, Mołdawii, Rosji, Serbii i Ukrainy. Najwięcej stypendiów otrzymali Ukraińcy (604) i Białorusini (124). W tym czasie program zakorzenił się nie tylko w polskim systemie stypendiów twórczych, ale przede wszystkim – zdobył uznanie w środowiskach twórczych i artystycznych krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

W minionych latach w programie Gaude Polonia wzięli udział wybitni przedstawiciele różnych dziedzin kultury, o wysokiej pozycji zawodowej w swoich krajach, np. w Ukrainie: literaci Serhij Żadan, Natałka Śniadanko, Tania Malarczuk (wszyscy nominowani do tegorocznej Literackiej Nagrody Europy Środkowo-Wschodniej Angelus), Marianna Kijowanowska – poetka i tłumaczka, Hanna Ochrimczuk – ekspertka w dziedzinie muzyki tradycyjnej, Mykyta Kadan – artysta sztuk wizualnych; w Białorusi: Artur Klinau – pisarz i artysta sztuk wizualnych, Dzmitry Łybin – kompozytor, Aleksandr Humala – dyrygent, Dina Daniłowicz – artystka sztuk wizualnych i kuratorka, czy też rosyjski poeta i tłumacz Igor Biełow i ormiańsko-polski reżyser Wahram Mchitarjan. 

Gaude Polonia – edycja 2021

Wnioski do kolejnej edycji programu, realizowanej w 2021 r. przyjmowane są do 15 października 2020 r. Łączna wartość świadczeń w ramach programu Gaude Polonia na sfinansowanie półrocznego pobytu w Polsce jednego stypendysty wynosi ponad 43 tys. W ramach stypendium NCK zapewnia uczestnikom programu środki na zakup materiałów do pracy twórczej, indywidualnego tutora, zakwaterowanie oraz pieniądze na utrzymanie i własne wydatki.