Celem projektu było pokazanie, w jaki sposób bezprecedensowe w rodzimej historii wydarzenie sportowe – samo będąc ważną współcześnie praktyką kulturową – wpływa na sfery życia, działań i wyobrażeń Polaków oraz tych, którzy (jak np. zagraniczni kibice) postrzegają nas z oddali.

Na Mistrzostwa Europy w piłce nożnej w 2012 roku badacze spojrzeli więc jak na projekt cywilizacyjny, którego komponentami są przemiany dokonujące się w przestrzeni publicznej, strategie związane z rozwojem miast-gospodarzy Euro, oczekiwania i obawy społeczności lokalnych związane z mistrzostwami, symbolizacje towarzyszące temu wydarzeniu.

Projekt obejmował badania prowadzone w latach 2011-2013 przez zróżnicowane gremium badawcze (w jego skład weszli antropolodzy, kulturoznawcy, socjolodzy, medioznawcy, architekci, politolodzy) skupione wokół Instytutu Badań Przestrzeni Publicznej i Fundacji Obserwatorium. W 2011 roku badania finansowane były z grantu Narodowego Centrum Kultury.

W 2011 roku – oprócz badań rodzimych i międzynarodowych kontekstów wielkich imprez sportowych i ich wpływu na kulturę (prowadzonych metodami analizy historycznej, ale także netnografii, a więc „nasłuchu internetowego”) – przeprowadzono 160 pogłębionych wywiadów etnograficznych w Gdańsku, Poznaniu, Warszawie oraz Wrocławiu. W każdym z miast organizujących Euro wyodrębniono cztery kategorie respondentów: „nawigatorów” (tych, którzy bezpośrednio zaangażowani są w organizację mistrzostw), „etnokibiców” (tych, dla których sport stanowi ważną praktykę kulturową), „świadków” (niezaangażowanych emocjonalnie w sport i mistrzostwa mieszkańców miast), „wizytatorów” (przyjezdnych). Wywiadom towarzyszyła obszerna dokumentacja fotograficzna (ok. siedem tysięcy zdjęć, krótkie materiały filmowe oraz nagrania dźwiękowe), stanowiąca rejestrację elementów miejskiej ikonosfery (i jej aktorów) związanej z Euro.

Wywiady koncentrowały się wokół 3 podstawowych problemów:

1. Pytano o to, do jakiego stopnia stadion (i infrastruktura wokół) mogą stać się wizytówką/symbolem miast organizujących Euro zarówno dla mieszkańców, jak i gości. Tym samym też pytano o kwestie tożsamości narodowej i lokalnej oraz możliwości ich kreowania i rekonstruowania wokół takich wydarzeń.

2. Badano oczekiwania mieszkańców – ze szczególnym uwzględnieniem dzielnic, w których powstają stadiony.

3. Pytano  także o to, co powinno się stać (co się stanie) z obiektami po zakończeniu mistrzostw, jak będą wykorzystywane itp.

W ramach realizacji projektu badawczego zrealizowano siedem uzupełniających się modułów badawczych:

1) analiza wpływu wybranych dużych imprez sportowych (ze szczególnym uwzględnieniem mistrzostw świata i Europy w piłce nożnej) na zmiany kulturowe (m.in. Grecja, Portugalia, Austria, Szwajcaria, Belgia, Holandia, Niemcy);

2) analiza historyczna stadionów istniejących w Polsce jako epicentrów kulturowych (Stadion Dziesięciolecia, Stadion Śląski, Warszawianka i in. jako miejsc odtwarzania „spektakli narodowych”). W ramach tego modułu badacze koncentrowali się przede wszystkim się będą na analizie symboliki stadionowej oraz analizie stadionów jako miejsc konstruowania i rekonstruowania tożsamości narodowej oraz praktykowania „banalnego/codziennego nacjonalizmu”;

3) analiza „promieniowania stadionowego”. Nowe stadiony – jako obiekt wyobrażeń społecznych i oczekiwań cywilizacyjnych. Analiza wartości, idei, postaw, oczekiwań mieszkańców Warszawy, Wrocławia, Poznania, Gdańska, związanych z rekonstrukcją przestrzeni miejskiej;

4) analiza konstruowania tożsamości miejskiej i lokalnej wobec przestrzeni sportowej i symboliki sportowej (ze szczególnym uwzględnieniem przypadku Warszawy);

5) analiza zmian estetyczno-funkcjonalnych zachodzących w przestrzeni publicznej (miejskiej) związanych z budową infrastruktury sportowej na Euro 2012;

7) analiza oficjalnej komunikacji organizatora Euro 2012 a UEFA w kontekście zderzenia globalności (standaryzacja) z lokalnością (indywidualizacja).

Konferencja będzie prezentacją wyników badań w roku 2011.

Termin: 8 grudnia 2011 r.

Miejsce: Instytut Badań Przestrzeni Publicznej (Akademia Sztuk Pięknych, Aula Główna, Krakowskie Przedmieście 5.

Początek, godz. 10.00.