Symbole narodowe – takie jak polska flaga, godło, hymn – wyraźnie jednoczyły uczestników wywiadów. Wyrażali oni szacunek do tych symboli i utożsamiali się z reprezentowaną przez nie polską wspólnotą narodową. Badani byli w większości kwestii zgodni, zarówno w wyrażanych opiniach jak i emocjach, mieli też bardzo zbliżone doświadczenia oraz wspomnienia związane z symbolami narodowymi. Podkreślali, że należą one do sfery sacrum i są czymś, co zostało im przekazane przede wszystkim w dzieciństwie, w procesie wczesnej edukacji szkolnej. Badanych łączy z polskimi symbolami wyraźna więź emocjonalna, natomiast mają o ich pochodzeniu niewielką wiedzę. Wyrażają przy tym przekonanie, że to uczucia, nie wiedza, są w tym kontekście najważniejsze. Uczestnicy wywiadów grupowych wielokrotnie podkreślali, że podczas wspólnego śpiewania hymnu narodowego „ma się ciarki” i to właśnie jest przejawem ich emocjonalnego przywiązania.

Badani nie są też chętni do wprowadzania zmian w istniejącej symbolice narodowej i za swój obowiązek uważają pielęgnowanie tego dziedzictwa. Za wyróżniającą cechę polskich symboli uznają ich trwałość i niezmienność, którą chcą podtrzymać. Na co dzień z symbolami narodowymi, spotykali się przede wszystkim w określonych sytuacjach – w kontekście świąt narodowych i podczas wizyt w urzędach państwowych. Część osób twierdziła, że wywiesza flagę Polski, zazwyczaj z okazji świąt państwowych oraz posługuje się symbolami narodowymi podczas wydarzeń sportowych z udziałem polskich sportowców.

W  artykule zwracamy uwagę na jednoczącą moc polskich symboli w określonych sytuacjach, niezależnie od dyskursu publicznego, eksponującego podziały polityczne i społeczne. Doskonałym przykładem tego zjawiska jest obserwowana w ostatnich miesiącach powszechna manifestacja symboli narodowych, zarówno ukraińskich jak i polskich w geście solidarności wobec toczącej się walki obywateli Ukrainy z rosyjskim najeźdźcą.

Obserwacje potwierdzają, wyrażoną ponad dwie dekady temu, diagnozę wybitnego socjologa – profesora Jerzego Szackiego, który wskazywał na jedną z właściwości więzi narodowych, które w pewnych kontekstach i okolicznościach mają zdolność do ożywiania się i wyzwalania niezwykłej energii społecznej.

Zogniskowane wywiady grupowe zostały przeprowadzone w grudniu 2021 roku w czterech miastach Polski, w pięciu grupach badawczych w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Katowicach przez firmę Minds&Roses, na zlecenie i według scenariusza Narodowego Centrum Kultury (ze środków finansowych MKiDN), wśród uczestników w wieku 18-65 lat, podzielonych na dwie grupy wiekowe 18-30 i 31-65 lat. Do jednego z wywiadów grupowych zaproszono wyłącznie pasjonatów historii.

Zachęcamy do zapoznania się z całym artykułem na temat badania –  tekst do pobrania poniżej.