Celem naszego projektu było stworzenie zaangażowanej grupy młodzieży, która będzie posiadała wiedzę i narzędzia do podejmowania lokalnie aktywnych, dostarczenie uczestnikom wiedzy i narzędzi do podejmowania aktywnych i świadomych działań na rzecz przyrody i lokalnej wspólnoty oraz współtworzenie z uczestnikami projektu lokalnych przestrzeni przyjaznych ludziom i światu przyrody. Inspiracją do realizacji projektu była budząca się społecznie świadomość pozytywnych skutków oddolnych działań w połączeniu z możliwościami, jakie ma młodzież w realnym oddziaływaniu na przestrzeń publiczną w kwestiach ochrony środowiska. Uczestnikami projektu byli uczniowie klas VI i VII z Publicznej Szkoły Podstawowej w Wieniawie, z którymi stworzyliśmy  nowe, przyjazne mieszkańcom i środowisku miejsca – hotel dla owadów, miododajną łąkę czy eko-mural. Część zajęć odbywała się formie online (również warsztaty plastyczne z instruktorem), a po złagodzeniu obostrzeń udało nam się zrealizować szereg zajęć i warsztatów w terenie. Projekt "Dobre sąsiedztwo" zdecydowanie wzmacniania poczucie współodpowiedzialności i świadomości młodzieży dotyczących złożonych relacji człowieka z przyrodą, wzajemnego oddziaływania i niemożliwości oderwania nas samych od otaczającego środowiska. Fundacja ICAD planuje kontynuować projekt poprzez przyjęcie roli Patrona Młodzieżowej Rady Gminy Wieniawa, utworzonej z uczestników "Dobrego sąsiedztwa".

Zainicjowany w 2012 roku cykl festiwali sztuki i krajobrazu wynikał z obserwowanej degradacji krajobrazu i życia kulturalnego rodzinnego regionu. Pytanie, jakie przyświecało nad konstrukcją kuratorską obu edycji projektu to pytanie o nieznane i potencjalnie czekające na odkrycie i zastosowanie formuły kształtowania przestrzeni, których celem jest ułatwienie, a czasem nadanie sensu życia w Polsce.  Zadaniami priorytetowymi było: kreowanie i podtrzymanie ciągłości festiwalu sztuki łączącego praktykę artystyczną, etnograficzną i krajoznawczą w małym ośrodku miejskim i na terenie wiejskim, zaangażowanie mieszkańców regionu w powstawanie prac artystycznych i budowanie narracji o zmieniającej się ziemi lubawskiej, wzmocnienie rozpoznawalności regionu oraz jego cech charakterystycznych: krajobrazu rolniczego, odrębnej historii i języka. Uczestnikami projektu byli mieszkańcy poszczególnych lokalizacji regionu, którzy podczas objazdu badawczego nawiązali relację z zaproszonymi artystami i postanowili zaangażować się w pracę nad pracami artystycznymi. Podstawową metodą pracy był wstępny objazd z zaproszonymi artystami w celu poznania regionu i spotkań z umówionymi przez organizatorów mieszkańcami. Następnie z naszą pomocą twórcy nawiązywali relację z wybranymi osobami lub wybierały ścieżkę samodzielnych wypraw i spotkań. Całość działań Fundacji Wybudowania jest realizowanych na polu badań i ochrony krajobrazu. Festiwal Nowe Ciepło, a zwłaszcza opisane edycje wprost odnosiły się do mieszkańców wsi - kluczowych powierników krajobrazu - różnorodności i przemian ich sposobów życia, zarobkowania i gospodarowania ziemią oraz architekturą. Festiwal Nowe Ciepło jest projektem wieloletnim.

Aleja Kluczwody, czyli rzeczywista i sentymentalna przestrzeń przy strumyku Kluczwody powstała wraz z mieszkańcami Brzezia, przy ogromnym zaangażowaniu seniorów, sołtysa i przedstawicieli okolicznych instytucji. Była wizja, wiara w zmianę i wielka potrzeba współpracy. Jako Fundacja od lat realizujemy oddolne projekty z lokalną społecznością, gł. mieszkańcami terenów wiejskich. W oparciu o potencjał lokalnej społeczności i instytucji tworzymy wspólnie z mieszkańcami projekty „szyte na miarę” ich rzeczywistych potrzeb i wspólnie je realizując wpływamy na otoczenie. Celem projektu była: aktywizowanie społeczne seniorów - mieszkańców terenów wiejskich, wzmocnienie poczucia współodpowiedzialności, sprawczości, pobudzanie świadomości w lokalnych społecznościach poprzez wspólną aktywność w krajobrazie, zachowanie historii wsi i budowanie poczucia dumy z miejsca zamieszkania. Dokonaliśmy ewaluacji całego projektu Dobro powraca, w ramach którego powstało aż 5 akcji społecznych z seniorami z okolicznych wsi. Nauka poprzez doświadczenie, wspólne działanie, realizacja wspólnego projektu absolutnie wzmacnia indywidualnie ale i całą grupę seniorów. Dziś Aleja jest wizytówką Brzezia. Okoliczne wsie mają słynne Dolinki Krakowskie, miejsca od lat znane turystom. Brzezie ma swoją Aleję! Coraz częściej odwiedzaną przez osoby z zewnątrz i cały czas użytkowaną przez mieszkańców.

Realizacji naszego projektu "Czerwone szkoły. Przywracamy pamięć przyświecała potrzeba przywrócenia i upowszechnienia pamięci o charakterystycznych dla Wielkopolski, a postawionych na przełomie XIX i XX wieku budynkach szkolnych z czerwonej klinkierowej cegły, które przez dziesiątki lat pełniły (a czasami nadal pełnią) funkcję edukacyjną - miejsc niezwykle istotnych dla społeczności lokalnych, gdzie wiele pokoleń Wielkopolan odebrało wykształcenie, a uczący w nich nauczycie byli animatorami życia społecznego i kulturalnego. Do realizacji projektu zainspirowało nas to, że pochodząc z rodzin nauczycielskich, oboje wychowaliśmy się w starych szkołach z czerwonej, klinkierowej cegły, które postawiono na przełomie XIX i XX wieku. Celem projektu, który rozpoczęliśmy w 2018 roku było: przywrócenie i upowszechnienie pamięci o charakterystycznych dla naszego regionu, zaangażowanie jak największej liczby osób i instytucji do akcji przywracania pamięci o "czerwonych szkołach" z własnej okolicy oraz zapoczątkowanie, przewidzianej na kilka następnych lat, akcji dokumentowania budynków szkolnych i ich historii. W trakcie realizacji projektu odbyliśmy 15 spotkań z mieszkańcami wielkopolskich wsi, miast i miasteczek. Każde spotkanie składało się z przeprowadzonego przez nas wykładu, w trakcie którego opowiadaliśmy o historii powstania i działania szkolnictwa publicznego od początku XIX wieku do czasów współczesnych oraz powodach i sposobach budowy szkół z czerwonej cegły. Projekt "Czerwone szkoły. Przywracamy pamięć" był kontynuowany w 2019 roku pod nazwą "Czerwone szkoły. Niezakończona historia". W trakcie jego realizacji odbyliśmy spotkania z Wielkopolanami (10 spotkań), w których wzięło udział ponad 450 uczestników. 

Zazwyczaj mówi się w superlatywach o wielkich projektach i ogromnych zmianach wizualnych w przestrzeni. Nasz projekt pokazuje ile można zdziałać, zmieniając w małej miejscowości, krótko koszony trawnik, w zieloną przestrzeń spotkań, edukacji i wspólnej troski. Mimo, że projekt jest wielowątkowy (poprzez dobór różnorodnych metod edukacji ekologicznej), jego najmocniejszym elementem było stworzenie Zielonej Czytelni, funkcjonującej również jak ogród społeczny. Inspiracją była chęć łączenia ludzi i stworzenia edukacyjnego projektu międzypokoleniowego w atrakcyjnej formie , która pomoże budować więzi, długotrwale edukować elementami przestrzeni w zakresie ekologii i spajać ludzi, gromadząc ich nie tylko wokół wspólnej idei. Projekt zakładał szereg wydarzeń i warsztatów, jednak pandemia pokrzyżowała nasze plany i jednocześnie stała się inspiracją do modyfikacji. Celem projektu było: stworzenie przestrzeni wspólnej - ZIELONEJ CZYTELNI, która będzie służyć mieszkańcom umożliwiając im czytanie i odpoczynek, w czasie, gdy biblioteka jest zamknięta lub niedostępna (pandemia). Jednocześnie zależało nam na zwróceniu uwagi czytelników na edukację ekologiczną, dlatego do współpracy zaprosiliśmy specjalistę od permakultury i dietetyki. Główne formy naszych działań to wykłady, warsztaty, filmy instruktażowe online. Stworzyliśmy także kącik gier planszowych- przestrzeń spotkań dla młodzieży i dorosłych, a także miejsce promocji czytelnictwa. Projekt skierowany był przede wszystkim do mieszkańców wsi Bolewice i Miedzichowo. Wszystko zrobione tak, by w czasach pandemii móc korzystać z oferty biblioteki,budować relacje i inspirować ekologiczne zmiany. W samej czytelni już zorganizowaliśmy 2 wystawy prac dzieci, prowadzimy zajęcia dla dzieci, uczymy odpowiedzialności za dobro wspólne (rośliny, podlewanie, sadzenie itp.), spotykamy się na trawce przy kawce by rozwijać nasz ogród, mamy budki dla owadów i motyli, tłumaczymy dzieciom do czego służą. Upiększyliśmy przestrzeń, by dać ludziom wytchnienie w pandemii i miejsce ucieczki od domowych trosk, a także dać możliwość korzystania z literatury o dowolnej porze, także gdy jesteśmy zamknięci/niedostępni.

Drzewo ma wiele znaczeń. Jest drzewo życia, drzewo poznania dobra i zła. Nas inspiruje historia, która zrodziła się na naszych oczach. Historia drzewa, które zawsze tu było, bo opowiadał o nim pradziadek, babcia, tata i starsza siostra, drzewa, które oznaczało stałość i wieczność. A teraz go nie ma i właśnie teraz odczuwamy pustkę i żal... Projekt jest próbą odpowiedzi na pytanie, czym jest dla nas otaczający świat, ten w skali mikro? Czym jest utrata jakiegoś elementu z krajobrazu? Czy można odczuwać więź z drzewem, kamieniem, jeziorem i chronić ich przed ingerencją człowieka? Czy to są romantyczne mrzonki? Czy to ma sens? Językiem naszej opowieści jest język teatru. Projekt miał formułę kolonii i odbywał się w ramach konkursu Lata w teatrze Instytutu Teatralnego im. Z. Raszewskiego. Celem projektu było wspólne odkrywanie lasu, przyrody ożywionej i nieożywionej wokół nas i przekładanie tego na język wrażeń, refleksja nad działalnością człowieka w przyrodzie i emocjami, które temu towarzyszą oraz szukanie sposobów na opowiadanie rzeczy ważnych publicznie. Uczestnikami projektu były dzieci i młodzież w wieku 10-17 lat z gmin Górzno i Zbiczno. Metody pracy oraz narzędziami była: praca w grupie, obserwacja, odczuwanie i przekształcanie odczuć na język teatru, plastyki, muzyki i fotografii, dyskusja, gry terenowe, drama, improwizacje. Ten projekt był animacją w krajobrazie (las), o krajobrazie (DRZEWO) i opowieścią o człowieku poprzez krajobraz.

"Na szczęście" to działanie, które miało na celu pokazanie, jak wyjątkowym miejscem jest gmina Kolno. Że istnieje coś pięknego, co ją definiuje, co określa jej kształt. Że to miejsce ma potencjał - uśpiony lub niezauważony. Projekt składał się z dwóch etapów, realizowanych równolegle: tworzenie w przestrzeniach Gminnego Ośrodka Kultury w Kolnie bocianiego gniazda w skali 1:1 dla wszystkich Mieszkańców gminy i turystów oraz filmowanie bocianów - powstał film dokumentujący i promujący projekt. Projekt odpowiedział na potrzebę wzmocnienia tożsamości z miejscem, w którym się żyje. Mieszkańcy gminy Kolno żyją z bocianami na co dzień, harmonijnie koegzystują, jest to proza tego miejsca, jak uznałam - nieuwypuklona, niedostrzeżona i nieopisana. Celem projektu było: wzmocnienie tożsamości z miejscem, w którym żyjemy, pochylenie się nad znaczeniem relacji człowiek – przestrzeń oraz budowanie dyskusji wokół znaczenia przestrzeni. Uczestnikami byli wszyscy mieszkańcy gminy Kolno, bez względu na zamieszkiwaną wieś, wiek, płeć czy status. Na każdym etapie aktywnie uczestniczyli w realizacji i współtworzyli projekt. Projekt "Na szczęście" miał charakter akcyjny, choć jego efekty są długofalowe i trwałe. Dodatkowo zaprojektowaliśmy mini-gniazdka bocianie, którymi pragniemy obdarowywać artystów i osoby odwiedzające i prezentujące swoją sztukę w Gminnym Ośrodku Kultury w Kolnie. Chcielibyśmy opatentować tę pamiątkę z Kolna.

W roku 2019 przeprowadziliśmy diagnozę potrzeb i nastrojów społecznych w sołectwie, w zakresie tych spraw, którymi nowopowstałe Koło Gospodyń mogłoby zająć się w ramach swojej działalności statutowej. Na podstawie wywiadów z mieszkańcami wyodrębniliśmy obszary, które uznaliśmy za priorytetowe dla zachowania pamięci, dziedzictwa i tożsamości naszego miejsca. Jednym z nich okazała się bolesna historia wysiedlenia ludzi z ich rodzinnych domostw, zagród i pól. Jezioro, które powstało na naszym terenie, dla jednych jest dziś urokliwym przyrodniczo zakątkiem a dla innych wspomnieniem traumy przesiedlenia. Mijający czas zmienił całkowicie krajobraz i przestrzeń, potrzeba zdefiniowania na nowo relacji człowieka z naturą stała się pilna tym bardziej, że świadków historii żyje już coraz mniej. Przywracanie znaczeń i wartości krajobrazu, upowszechnienie wiedzy o znaczeniu przyrody w życiu człowieka i wpływu człowieka na przyrodę, przeplatanie się śladów kultury i natury w wielobarwnym środowisku pogranicza stało się celem programowym nowego projektu. Zaangażowanie lokalnych władz oraz podmiotów odpowiedzialnych za środowisko naturalne takich jak Lasy Państwowe i Wody Polskie dawało gwarancję wsparcia instytucjonalnego oraz poszerzenia kontekstu znaczeniowego również w globalnym odniesieniu zmieniającego się klimatu. Cały projekt, od pomysłów aktywności poprzez ich realizację krok po kroku powstawał przy aktywnym udziale jego uczestników. Byli nimi dzieci, młodzież i dorośli zamieszkujący sołectwo Bondary i okoliczne wsie, członkowie Koła Gospodyń oraz OSP, niepełnosprawni i zagrożeni wykluczeniem pensjonariusze DPS, rozproszeni potomkowie dawnych mieszkańców, turyści plaży Rudnia i Stary Dwór. Rozpoczęto zbieranie materiałów do prac nad mapami zatopionych wsi. Odzew społeczny był bardzo duży, a ostateczny kształt piktogramowych map rodził się w wyniku dyskusji i konsultacji. Część II, warsztatowa projektu, zakładała twórczą aktywność uczestników. Animatorzy proponowali uwarunkowane historycznie ramy działań oraz narzędzia - uczestnicy decydowali o wypełnieniu czasu treścią adekwatną do wyrazu artystycznego bądź szukali rozwiązań postawionych problemów w sposób im bliski i dla nich właściwy. Młodzi i starsi w zależności od preferencji odnajdowali własne źródła satysfakcjonującej kreacji. Projekt jest cały czas aktywny, nasza wystawa od jesieni 2020 podróżuje do różnych miejscowości w regionie.

„Kołtunowa Woda – śladem wierzeń, mitów i podań”, to projekt Miejskiego Ośrodka Kultury Sportu i Rekreacji w Chełmku zrealizowany 24 maja 2021 roku. Jego kanwą oraz inspiracją była powoli odchodząca zbiorowa pamięć o leśnym uroczysku i krasowym źródle o cudownej wodzie. Rozległy kompleks lasów zachowanych między miejscowościami Chełmek, Chrzanów, Jaworzno, od wieków był szczególnym miejscem. Dawał pracę, żywił, chronił, a przede wszystkim podsycał wyobraźnię i budował liczne mity i wierzenia. Nasz pomysł był bardzo prosty. By poznać relację starszych mieszkańców o tym miejscu i jego fenomenie, a wpierw stworzyć sytuację i klimat do zwierzeń i opowieści, należy zaprosić ich do wspólnej wędrówki do źródeł. W naszym przekonaniu projekt odnosił się do różnych przestrzeni i znaczeń krajobrazu i jego korelacji z animacją. Dotykał zagadnień związanych z przekształcaniem krajobrazu i odczuwania mijającego czasu, poszukiwał inspiracji w przeszłości, dla przyszłości, odkrywał siłę symboliki, znaczeń i wierzeń. Pozwalał uczestnikom refleksyjnie postrzegać i analizować realny krajobraz, odnosząc go do oficjalnej polityki gospodarki leśnej. Projekt realizowany był z zastosowaniem metody animacji kulturalno-społecznej, ze szczególnym znaczeniem wykorzystania opowieści. To pozwoliło nam uzyskać efekt zaangażowania mieszkańców i wytworzenia klimatu wspólnego zaufania. Pozwoliło również dotrzeć do osób na co dzień nie uczestniczącym w życiu kulturalnym gminy i ośrodka. Niezbędne narzędzia zostały użyte w sposób "niewidzialny". Do udziału w terenowym spotkaniu, mikrowyprawie do uroczyska Kołtunowa Woda zaproszeni byli wszyscy zainteresowani. Szczególną część grupy stanowiły osoby starsze, pamiętające kult uroczyska. Drugą szczególną grupę stanowili dziennikarze i dokumentaliści, rejestrujący na gorąco wspomnienia, opowieści, relacje i odczucia uczestników dawnych pielgrzymek po cudowną wodę. Projekt był rodzajem performance, którego przebieg i efekt kreowali biorący w nim udział. Sami ustalali przebieg trasy, a rodzące się wspomnienia i stymulujące dyskusję, wyzwalały spontaniczne reakcję, np. wspólne śpiewanie zapomnianych pieśni, przytaczanie nazwisk cudownie uzdrowionych. Z powstałych materiałów planujemy premierę filmu „Kołtunowa Woda – śladem wierzeń, mitów i podań” , która będzie naturalną kontynuacją projektu.

Projekt służył odkrywaniu historii Gnieszowic - szukając wąwozów z historią w tle, Szwedzkiej Góry, która przestała istnieć, i pośredniego związku, jaki miało to z otwarciem w okolicy kopalni siarki czy w roli źródeł bijących z ziemi gnieszowickiej. Inspiracją do realizacji projektu w tej wsi była opowieść jednej z mieszkanek Koprzywnicy o tym, jak w czasie wojny ukrywała się z rodziną w jamach wykopanych w ścianach wąwozu we wsi Gnieszowice. Zaczęliśmy szukać odpowiedzi na pytanie: czy te jamy do dziś istnieją? Który to był wąwóz? Czy ktoś się tam jeszcze ukrywał? Celem projektu było upowszechnienie, popularyzacja i odkrywanie lokalnej historii poprzez zebranie opowieści od mieszkańców oraz wspólny z mieszkańcami namysł i refleksja nad lokalną historią. Budowanie lokalnej tożsamości i poczucia więzi wśród mieszkańców poprzez wspólne spotkania uczniów, dorosłych i seniorów, poznawanie lokalnego dziedzictwa poprzez wysłuchiwanie opowieści i wspomnień seniorów oraz wykorzystywanie historii lokalnych jako podstawy dla młodzieży i mieszkańców do różnych działań twórczych warsztatowych. Uczestnikami projektu byli: mieszkańcy wsi, głównie seniorzy - jako nasi eksperci od lokalnej historii- z którymi przeprowadzaliśmy wywiady etnograficzne, lokalni liderzy - jako nasi odźwierni, wskazujący różne ważne wątki,  uczniowie lokalnej szkoły - którzy wzięli udział w warsztatach wokół lokalnej historii oraz w spacerach historyczno-przyrodniczych (do wąwozu i w poszukiwaniu Szwedzkiej Góry) oraz społeczność lokalna, która była odbiorcą spaceru oraz finałowego spotkania-podsumowania dla mieszkańców. Naszymi narzędziami były przede wszystkim wywiady etnograficzne wspierane uważnym przyglądaniem się i wyszukiwaniem u mieszkańców archiwalnych fotografii oraz analiza wszelkich dostępnych archiwaliów i dokumentów. W tym roku będziemy kontynuować cykl "Koprzywnica Patrzy/My" odkrywając społeczną historię rzeki Koprzywianki, która przepływa przez teren gminy Koprzywnica i w pamięci mieszkańców zapisała się jako zasilaczka lokalnych młynów.

PoSul to cykl 7 spacerów po Sulejówku wymyślonych i zrealizowanych przez zespół wolontariuszy i wolontariuszek Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku we współpracy z Towarzystwem Krajoznawczym Krajobraz. Dzięki autorom i autorkom spacerów mamy okazję odkryć aleję zabytkowych dębów – piękny, a mało znany pomnik przyrody, poznać tajemnice zbudowanego w latach 50 Osiedla wojskowego, przyjrzeć się ogródkom kwiatowym i warzywnym tworzonym z dużym zaangażowaniem przez mieszkańców i mieszkanki miasta. Spojrzeć na miasto oczami odkrywców. Projekt został zainicjowany przez wolontariuszy Muzeum. Podczas jednego z pierwszych spotkań inicjujących wolontariat muzealny pojawił się pomysł by zaprojektować serię spacerów po Sulejówku. Za realizację projektu odpowiedzialny był międzypokoleniowy zespół (15 osób) wspierany przez pracowniczki Muzeum i Towarzystwo Krajoznawcze Krajobraz. Zespół stworzyły osoby dorosłe interesujące się historią i przyrodą Sulejówka, uczniowie lokalnych szkół, którzy szukali dla siebie ciekawej aktywności czy osoby, które po prostu chciały być częścią grupy działającej w Muzeum. Celem projektu było: uchwycenie zmian społecznych i krajobrazowych Sulejówka, zaproszenie mieszkańców i mieszkanek do współtworzenia oferty Muzeum, pokazanie i wypromowanie mało znanych, a ciekawych miejsc w Sulejówku. Projekt był działaniem partycypacyjnym. Mieszkańcy i jednocześnie wolontariusze Muzeum współdecydowali o każdym etapie realizacji działania. Pomysł na lokalne spacery w niedalekiej perspektywie znajdzie się w stałej ofercie Muzealnej. Przede wszystkim ma to być propozycja dla mieszkańców Sulejówka, miasta które od kilkudziesięciu lat dynamicznie się rozwija.

Istotą Spacerów warszawskich jest przygoda, odkrywanie i wędrowanie (z najbliższymi lub samotnie, do wyboru) po nieoczywistych miejscach w dużym mieście, jakim jest Warszawa. Poprzez ten format proponujemy mikrowyprawy, które umożliwiają oderwanie się od codzienności i doświadczenie czegoś nowego, ale bez potrzeby organizowania dalekich podróży. Zaprosiliśmy mieszkanki i mieszkańców Warszawy oraz nielicznych turystów do przeżycia krótkiej przyrody w wybranej dzielnicy lub dzielnicach miasta. Wyszliśmy z założenia, że proponowane przez nas dalekie wyprawy do bliskiej Warszawy mogą być tak samo emocjonujące co odległa podróż w nieznane.

Spacery warszawskie przede wszystkim odwołują się do zagadnień związanych z krajobrazem złożonym, bo wielkomiejskim i wielowątkowym zarówno w swych dziejach jak i relacji człowieka, mieszkańca miasta - przyrody, wraz z jej mieszkańcami. Zależy nam, aby poprzez ten projekt edukować o krajobrazie w krajobrazie. Zależy nam na doświadczaniu bliskości z naturą, nie tylko omawianiu koncepcji planowania terenów zielonych i urbanistyki miejskiej. Chcieliśmy aby mieszkanki i mieszkańcy miasta wyszli w teren, dotknęli, wytropili ślady zwierząt, uchwycili inną perspektywę niż wyłącznie swoją, ludzką, cywilizacyjną.

Pracowaliśmy metodą projektową: powołaliśmy zespół o różnych kompetencjach, stworzyliśmy założenia projektu i harmonogram. Największym wyzwaniem była dla nas strona programistyczna. Nie dysponowaliśmy środkami, które pozwoliłyby nam na stworzenie aplikacji do udostępniania spacerów, więc musieliśmy samodzielnie opracować narzędzie.

Planujemy przygotować spacery dla rodzin z rozbudowaną warstwą doświadczenia, eksperymentowania. Chcemy także przygotować nową, czytelną stronę do pobierania spacerów, zwiększyć ich dostępność np. poprzez przygotowanie części spacerów w języku łatwym do czytania z myślą o osobach z niepełnosprawnościami intelektualnymi. Spacery miejskie to nasz żywioł i dlatego na pierwszy ogień idą żywioły - obecnie pracujemy nad ogniem.

Velo Huta to działanie odwołujące się zarówno do krajobrazu przyrodniczego, jak i kulturowego Nowej Huty. Ustalony szlak oraz wydana do niego mapa prowadzą uczestnika przez historię, przyrodę i architekturę Nowej Huty, pozwalając mu nie tylko na poznanie stanu obecnego, ale również w wielu miejscach na prześledzenie sukcesji tego krajobrazu i zatrzymanie się na chwilę dla lepszego zrozumienia, czym była Huta jeszcze przed jej budową, czym stała się w trakcie siedmiu dekad swojej historii oraz zastanowienie się dokąd zmierza jej rozwój. Pomysł na szlak rowerowy wyrósł z połączenia zainteresowania tematyką publikacji Nowohuckich Podróży Pana Dyni, jak również z pasji pracowników Ośrodka Kultury jaką jest kolarstwo oraz geocaching. Trasa rowerowa Velo Huta jest adresowana przede wszystkim do aktualnej grupy odbiorców oferty 13 klubów, działających w strukturze Ośrodka Kultury. Jej trzon stanowią rodziny z dziećmi oraz osoby dorosłe. Celem projektu było: stworzenie unikatowego działania w warunkach plenerowych, wypracowanie działań edukacyjnych – pozwalających poznać Nową Hutę jako miejsce niezwykle różnorodne oraz stworzenie działań aktywizujących społeczności lokalne, animacyjnych. Projekt z pewnością będzie miał swoją kontynuację, ponieważ widzimy ogromne zainteresowanie trasą - w inauguracji trasy udział wzięło ponad 400 osób, a w przeciągu tygodnia od otwarcia ze szlaku skorzystało ponad 50 osób, które nie tylko korzystały z wytyczonej trasy przejazdu, ale również otwierały skrytki geocachingowe oraz brały udział w pierwszych trzech imprezach na trasie! Wiele z nich komentuje swoje przejazdy i wrażenia dotyczące Velo Huta, daje nam rady i wskazówki, które z pewnością wpłyną na przyszły kształt trasy i funkcjonowania klubów na niej zlokalizowanych. Zaś sam szlak Velo Huta i jego dwie pętle stanowić będą długotrwałą atrakcję oraz pamiątkę 30-lecia Ośrodka, funkcjonującą w Nowej Hucie już na stałe.

Głównym elementem projektu jest wystawa czasowa "Dźwięki wokół Cybiny". Prezentowana będzie do 31.10.2021 w Galerii Śluza. Przedstawia ona tematykę pejzażu dźwiękowego doliny Cybiny, Ostrowa Tumskiego i Środki jako komponentu dziedzictwa tego obszaru. Jej centralnym elementem jest ukazanie obecnego krajobrazu dźwiękowego w formie nagrań, zawierających charakterystyczne dla tego miejsca dźwięki. Ekspozycja porusza zagadnienia związane z ekologią dźwięku, w tym zagrożenia związanego z hałasem. Przybliża również perspektywę percepcji przestrzeni miejskiej przez osoby z niepełnosprawnością wzroku, które odbierają ją w znacznie większym stopniu poprzez wrażenia dźwiękowe. Wystawa ma charakter edukacyjny i skierowana jest głównie do rodzin z dziećmi. W ramach wystawy są dostępne stanowiska edukacyjne o charakterze interaktywnym (np. quiz, zabawy manualne, karty pracy). Inspiracją do realizacji projektu jest lokalizacja siedziby instytucji nad rzeką Cybiną. Od kilku lat przyglądamy się przyrodzie w mieście i temu, jak ją chronić. W tym roku podejmujemy temat krajobrazu dźwiękowego, jako kolejnego ważnego elementu dziedzictwa. Będzie to spojrzenie na krajobraz w wymiarze niematerialnym, gdzie przenikają się elementy naturalne i antropogeniczne. Celem projektu jest poznanie i prezentacja krajobrazu dźwiękowego doliny Cybiny oraz Ostrowa Tumskiego i Śródki jako istotnego elementu dziedzictwa tego miejsca. Kształtowanie u odbiorców postaw wrażliwości na otaczającą przestrzeń dziedzictwa i jej poszczególne elementy oraz zwrócenie uwagi na rolę dźwięku w poznawaniu otoczenia przez osoby niewidome. Projekt wpisuje się w realizowany od trzech lat cykl letnich wystaw rodzinnych, których tematyką są różne elementy dziedzictwa przyrodniczego. Planowane jest kontynuowanie cyklu w kolejnych latach i przybliżanie zwiedzającym kolejnych aspektów związanych z środowiskiem przyrodniczym.

Projekt doLAStamy powstał w związku ze specyfiką wchodzenia w kolejny etap edukacji i dorastania uczniów 4 klasy szkoły podstawowej. Pojawiły się napięcia, natężenia różnorodnych emocji i podniesiony poziomu stresu. Remedium na nieoswojoną sytuację stały się spacery w lesie, rozpoznanie i kontemplowanie wielozmysłowe najbliższej okolicy, edukacyjne warsztaty i ekspresja twórcza, bazująca na kontakcie z krajobrazem. Uczniowie mieli pełną sprawczość w projekcie. Autorskie scenariusze w module SZTUKA I EMOCJE, były opiniowane, kontynuowane, modyfikowane bądź zastępowane i konstruowane na nowo udziałem uczniów naszej klasy. Celem projektu był:  wielozmysłowy i świadomy kontakt z naturą/lasem jako miejscem zdrowego i ekologicznego dorastania, redukcja stresu, oswajanie emocji, wzmocnienie jakości komunikacji interpersonalnej – WERBALNEJ I NIEWERBALNEJ oraz personalny i lokalny wpływ na relacje człowieka z otoczeniem. Metodą pracy były  głównie wędrówki, bo to projekt "przytulania" przez naturę i otwieranie się na wiedzę -warsztaty z leśnikiem, survivalowcem, edukatorką teatralną, tancerzem, warsztaty z wielozmysłowej percepcji przestrzeni, sprawczości ruchu, komunikacji niewerbalnej, w Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Tworzyliśmy - filmy, origami, "rzeźbiliśmy" siebie w plastelinie i rzeczywistości. Projekt ma nieustający wpływ na życie uczniów i ich rodzin. Często z klasą wędrujemy, wykorzystując uwrażliwienie na wpływ człowieka na otaczający krajobraz i wykorzystujemy okazje do działania dla przyrody. W roku 2021/2022, bazując na oswajaniu emocji, doświadczaniu przenikania się różnych dziedzin sztuki i tematów kampanii społecznych i otwarciu na wyzwania, będziemy kontynuować projektowe "doLAStanie" w ramach międzynarodowego projektu Curious Minds. 

Projekt stanowił próbę zmierzenia się problemem niskiego poczucia tożsamości z miejscem zamieszkania wśród mieszkańców Bogucic. Biorąc pod uwagę przeprowadzoną wstępną diagnozę potrzeb współpracujących z Teatrem instytucji z Bogucic, zauważyliśmy, że mieszkańcy dzielnicy nie zawsze są dumni ze swojego miejsca zamieszkania. Dlatego też chcieliśmy poznać ich wspomnienia, skojarzenia oraz ulubione miejsca w dzielnicy po to, by pokazać, że każde miejsce może inspirować do twórczych działań oraz że ich prywatne, osobiste historie mogą być interesujące i mogą pozytywnie wpłynąć na wizerunek dzielnicy. Chcieliśmy zaprosić mieszkańców do stworzenia własnej, prywatnej mapy dzielnicy i wskazać na niej miejsca, które są dla nich ważne. Celem projektu było zachęcenie mieszkańców dzielnicy Bogucice do spojrzenia na miejsce zamieszkania, jak na obiekt twórczych poszukiwań. Poprzez działania edukacyjno-animacyjne budowaliśmy z mieszkańcami narrację o ich korzeniach i ważnych miejscach w dzielnicy. Podczas kreatywnych warsztatów i spotkań skupiliśmy się na zbieraniu i przetwarzaniu na język sztuki świadectw odbioru najbliższego otoczenia i jego znaczenia dla mieszkańców. Poprzez interaktywne warsztaty szukaliśmy z dziećmi, młodzieżą i seniorami odpowiedzi na pytanie: Gdybym miał oprowadzić przyjaciela po Śląsku, to co bym mu pokazał w najbliższej okolicy? Rozmawialiśmy z uczestnikami o tym, co sprawia, że ich dzielnica jest dla nich miejscem ważnym. Projekt miał dwa etapy: najpierw zebraliśmy opowieści o dzielnicy, a następnie wykorzystaliśmy je do stworzenia z młodzieżą spektaklu, do czytania uteatralizowanego, do realizacji rodzinnych spacerów oraz do stworzenia przewodnika po Bogucicach. Spektakl, czytanie uteatralizowane i publikacja, które powstały w trakcie projektu nie były opracowaniem ani historycznym, ani turystycznym, a jej autorami nie byli naukowcy czy artyści, ale głównie seniorzy z Bogucic. W zebranych od historiach dzielili się tu swoimi doświadczeniami, wrażliwością oraz refleksjami na temat swojego miejsca zamieszkania. Wszystkim zadaliśmy to samo pytanie: Które z miejsc w dzielnicy są dla ciebie ważne i dlaczego? Odpowiedzi na nie stanowią podstawę m.in. przewodnika po małej ojczyźnie – Bogucicach. Podążając szlakiem miejsc, które wyznaczyli seniorzy, możemy przenieść się do czasów ich dzieciństwa i zabaw podwórkowych, pierwszych miłości, życia organizowanego wokół działającej w dzielnicy kopalni oraz tego, które toczyło się po jej zamknięciu. Historie tutaj opublikowane zostały zebrane podczas warsztatów twórczych. Podczas tych spotkań uczestnicy dzielili się osobistymi przeżyciami, wspominali czasy młodości, oprowadzali nas po dzielnicy i wskazywali zmiany, jakie zaszły w przeciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. Obraz dzielnicy, który wyłania się z ich opowieści, dla wielu może być swego rodzaju nowością, bo niektóre ze wskazanych miejsc uległy zupełnej przemianie (m.in. opisy bogucickich gospodarstw lub pracy na kopalni). Historie te kazały się niezwykle interesujące zwłaszcza dla młodzieży, która stworzyła na ich podstawie spektakl teatralny.  Projekt kontynuujemy w 2021 roku. W ramach „Lata w teatrze” będziemy tworzyć z dziećmi spektakl o dzielnicy, a inspiracją do pracy z dziećmi będą m.in. historie seniorów, których zaprosiliśmy do udziału w projekcie „Bogucickie Opowieści”.

Warsztaty online

Warsztaty będą okazją, by dowiedzieć się jak projektować leśne wyprawy dla dzieci. Od czego zacząć leśną przygodę z najmłodszymi? Jak oswoić dziką przyrodę, zaspokajać dziecięcą ciekawość i zgłębiać tajniki natury jednocześnie nie wyrządzając jej krzywdy? Porozmawiamy o walorach swobodnej zabawy, ale równocześnie znajdzie się też kilka sprawdzonych propozycji na aktywności w terenie.
 

Prowadząca:

Anna Warzyńska – edukatorka przyrody i przewodnik beskidzki. W Fundacji Dzieci w Naturę – współautorka spacerowników dla dużych i małych po dzikiej Przyrodzie Warszawy i Krakowa, prowadzi przyrodnicze spacery edukacyjne dla dzieci ze szkół i przedszkoli oraz weekendowe mikrowyprawy po miejskiej dziczy. Pomysłodawczyni leśnych półkolonii w mieście. Miłość do przyrody drzemie w niej od najmłodszych lat, kiedy jeździła w góry, czy pod namiot z rodzicami lub w harcerstwie. Prywatnie mama dwójki dzikich dzieciaków, z którymi wzajemnie zaraża się ciekawością natury. Uwielbia chwytać chwile w przyrodzie robiąc zdjęcia. 

Warsztat wprowadzający do antropologicznej interpretacji krajobrazu. Jego formą będzie moderowany spacer krytyczny wsparty wprowadzeniem do badania kontekstu miejsca metodami etnograficznymi. Warsztat umożliwi poznanie różnych działań eksplorujących znaczenia wpisane w krajobraz. Uczestnicy i uczestniczki otrzymają materiał podsumowujący.  

Uczestniczący w warsztatach dowiedzą się w jaki sposób metody etnograficzne są przydatne w tworzeniu interpretacji miejsca i jak można z nich czerpać w procesie poznawania żyjącego krajobrazu. 

Warsztaty złożone są z trzech części. Pierwsza wprowadza do antropologicznej interpretacji krajobrazu (wykład, metoda pytań otwartych), druga prezentuje wybrane elementy pracy etnograficznej (forma spaceru krytycznego), trzecia łączy doświadczenia uczestników z wcześniej wprowadzonymi elementami (konwersatorium/ moderowana dyskusja). 

Prowadząca:

Magdalena Zych – antropolożka kultury, kuratorka, kustoszka Muzeum Etnograficznego w Krakowie, gdzie od 2009 koordynuje projekty badawcze i kreuje sytuacje współpracy naukowo-artystycznej. Dotychczas pracowała m. in. z krajobrazem miejskiej zieleni, współczesnych rytuałów, pamięci o spornym dziedzictwie. Współautorka wystaw i publikacji. Publikuje m. in. w kwartalniku „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni” oraz w „Kontekstach”. 

Celem warsztatu jest głęboka refleksja uczestników nad projektami, które realizują w odniesieniu do ekologii. Warsztat będzie okazją do autoaudytu wydarzeń, przyjrzenia się ich emisyjności i zaproponowania nowych, ekologicznych rozwiązań. Na warsztacie uczestnicy dowiedzą się jak pogłębiać swoją wiedzę i świadomość ekologiczną.  

Prowadząca:

Joanna Tabaka – specjalizuje się w przełamywaniu barier w dostępie do kultury poprzez edukację pracowników instytucji kultury i przedstawicieli samorządów. 

Przeprowadziła ponad 100 warsztatów, webinarów i spotkań z zakresu promocji kultury, rozwoju publiczności i działań proekologicznych dla instytucji kultury w całej Polsce. Jako ekspertka była zapraszana do udziału w ogólnopolskich konferencjach i publikacjach. Dwukrotnie uzyskała stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 

Prowadzi dwa blogi na Facebooku: „Widok na Widownię” (od 2015 r.) i „Zielona Instytucja Kultury” (od 2020 r.). Jest autorką publikacji „Kultura naturze, z Syrenką w tle”, o dobrych praktykach proekologicznych w warszawskich instytucjach kultury. 

Mieszkańcy dzielnicy Stare Miasto odczuwali brak wspólnej przestrzeni oraz brak terenów zieleni w otaczającej ich przestrzeni. Jedyny dostępny publiczny plac był dzikim parkingiem i zajmowany był stale przez samochody. W tym samym czasie zrodził się pomysł stworzenia parku kieszonkowego, czyli pierwszej w Polsce Zielonej Sali Wykładowej. 

Zielona Sala Wykładowa jest przestrzenią multifunkcjonalną, która zawiera w sobie wiele wewnętrznych funkcji, m.in. funkcję wystawienniczą, miejsce do prowadzenia wykładów, ścianę projekcyjną, miejsce do prowadzenia wykładów oraz „galerię jednej rzeźby”. Kluczowym celem projektu było ukazanie ludziom, że tereny zielone to obszary funkcjonalne, park kieszonkowy, w którym można się zrelaksować jest jednocześnie miejscem, w którym można organizować warsztaty,czy też wystawiać i podziwiać sztukę. Projekt stanowi istotny wkład w lubelską społeczność, dając ludziom możliwość wzbogacenia się na wielu płaszczyznach.  

Zielona Sala Wykładowa powstała wraz z zakończonym programem edukacyjnym. Projekt jest dostosowany do obszaru, tak aby animatorzy kultury mogli podejmować różnego rodzaju działania jednorazowe oraz cykliczne, np. spotkania miasta i dzielnic, warsztaty, wystawy rzeźb, grupy dyskusyjne, pikniki, a także coroczne wydarzenia organizowane przez instytucje miejskie i kulturalne (np. Noc Kultury, Miasto Poezji, Carnaval Sztukmistrzów lub imprezy okolicznościowe). 

Webinarium będzie prezentacją idei zielonej sali wykładowej i instrukcją do stworzenia jej we współpracy z różnymi podmiotami (np. urząd miasta, wydział zieleni, architekci krajobrazu, animatorzy kultury). 

Prowadzący: 

Wojciech Januszczyk – architekt krajobrazu, pracownik naukowo-dydaktyczny Instytutu Architektury Krajobrazu KUL, współwłaściciel pracowni projektowej Garden Concept Architekci Krajobrazu, Inspektor Nadzoru Terenów Zieleni i biegły sądowy. Pełnił funkcję prezesa ogólnopolskiego Stowarzyszenia Architektury Krajobrazu, z ramienia której w 2008 roku podpisał przystąpienie Polski do Ogólnoświatowej Federacji Architektury Krajobrazu (IFLA). Wraz z zespołem Garden Concept zdobył szereg nagród w konkursach dotyczących przestrzeni publicznych i komercyjnych. Twórca ''Ogrodu Snu'' zrealizowanego w ramach wystawy Zieleń to Życie wspierającego działania Fundacji Ewy Błaszczyk ''AKOGO?''. Uczestnik Festiwalu Ogrodów w Bolestraszycach, gdzie tworzy autorskie realizacje ogrodów pod cyklicznym tytułem ''Protest Garden'' zwracające uwagę społeczną na współczesne problemy związane z przestrzenią i krajobrazem kraju. W swoich działaniach komercyjnych kieruje się autorską ideą ''Ogród to też dom'' wskazującą na funkcjonalny charakter przestrzeni przy domach jednorodzinnych. Dyrektor artystyczny IN GARDEN - Festiwalu Sztuki Ogrodów i Przestrzeni Publicznej. 

Dziedzictwo kulturowe z perspektywy wsi i miasteczka wydaje się sprawiać mnóstwo kłopotów. Bo co ciekawego można o nim opowiedzieć, gdy historia przez duże H toczyła się gdzieś obok, a w okolicy nie ma zabytków, na tle których dobrze się sfotografować? Podobne narzekania często można usłyszeć w małych miejscowościach, dlatego interpretacja dziedzictwa takich miejsc to przede wszystkim sposób na to, by docenili je miejscowi. Ale najpierw odkryli i zrozumieli, a w rezultacie zaangażowali się na jego rzecz. W trakcie warsztatu będziemy odczytywać znaki ukryte w krajobrazie kulturowym, podzielimy się doświadczeniami ze spotkań z Polską lokalną, jej mieszkańcami oraz dziedzictwem, które staramy się odmieniać przez wszystkie przypadki.

Metoda:

Warsztat zapozna uczestników z metodą interpretacji dziedzictwa – procesem komunikacji, zaplanowanym by ujawniać znaczenia i związki dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego dzięki wykorzystaniu zachowanych obiektów, artefaktów, krajobrazu i przestrzeni.

Kluczowa będzie interakcja z uczestnikami, ich aktywna postawa oraz bezpośredni kontakt z dziedzictwem. Uczestnicy wykonają szereg ćwiczeń z pogranicza takich dziedzin jak edukacja, dziennikarstwo, marketing, turystyka i rekreacja, planowanie i projektowanie

Prowadzące:

Katarzyna Zarzycka – historyczka sztuki, animatorka kultury. Autorka wielu wydawnictw i materiałów upowszechniających dziedzictwo kulturowe, w tym szeregu publikacji dla dzieci oraz projektów i programów edukacyjno-kulturalnych. Kuratorka kilku wystaw nagrodzonych w kolejnych edycjach konkursu na Wydarzenie Muzealne Roku Sybilla.

Barbara Łepkowska – historyczka sztuki, absolwentka edukacji artystycznej ASP w Krakowie, fotografka, graficzka, animatorka kultury. Od wielu lat współpracuje z Sekcją Edukacji Muzeum Narodowego w Krakowie. Współorganizatorka i autorka projektów i materiałów edukacyjnych, opracowań graficznych książek i publikacji internetowych.

Prowadzimy Fundację Plenerownia (www.plenerownia.pl). Przez wiele lat organizowałyśmy w całej Polsce projekt „Sztuka na kółkach”, co pozwoliło nam „od podszewki” poznać oblicza lokalnych krajobrazów i skomplikowane relacje mieszkańcy – dziedzictwo kulturowe. Projekt został wyróżniony m. in. przez jury konkursu Europa Nostra, a nam przyznano za jego realizację odznakę „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.

Świat zmienia się błyskawicznie, potrzebujemy umiejętności nauki, by się w nim na bieżąco odnajdywać: obserwacji, doświadczania, krytycznego myślenia, refleksji, zadawania pytań, poszukiwania. Wiemy, że aby doświadczać życia wypełnionego nauką, ludzie potrzebują rozwinąć umiejętność bycia obecnym. Polega ona na zaprzyjaźnieniu się z własnymi wewnętrznymi doświadczeniami i zaufaniu im, przyswojeniu sobie umiejętności nawigowania po wewnętrznym krajobrazie umysłu i ciała oraz w zewnętrznym środowisku nauki we współpracy z innymi ludźmi. W nawigowaniu wspierają nas empatia dla siebie, kontakt ze zmysłami, współczucie, życzliwość dla innych, uważność. Są to predyspozycje umysłu człowieka, których trenowanie nie tylko czyni je katalizatorami uczenia się, ale również rozpalają ciekawość świata i życia. 

„Praktyka życzliwej obecności…” to, oparty na tradycji non-violence (m.in. Porozumienia bez przemocy, praktyk współczucia Thoma Bonda), praktykach uważności i doświadczeniu wielozmysłowym, mini-trening tworzenia relacji ze sobą i ze światem zamiast reakcji na to, co nas spotyka. 

Warsztaty zostały zaprojektowana jako 3h spotkanie, w trakcie którego uczestniczki i uczestnicy będą praktykować komunikację w tradycji non-violence oraz ćwiczenia z obszaru mindfulness, wspierające w empatycznym kontakcie. Proponowane ćwiczenia są zanurzone w wielozmysłowym doświadczaniu świata i wychodzą poza werbalne i wzrokocentryczne postrzeganie. Uczestniczki i uczestnicy otrzymają także podstawy teoretyczne dotyczące proponowanych ćwiczeń oraz wiedzę, jak konkretne ćwiczenia można transferować do codziennych doświadczeń zawodowych i osobistych: rozumienia własnych wewnętrznych doświadczeń, samoakceptacji, radzenia sobie z silnymi emocjami, ugruntowania w uważnej koncentracji. 

Być może życzliwa obecność jako podstawa dla naszego poznania, nauki i rozwoju pomoże nam wyjść z lęku o stan przyszłości i zadbać o wspólny dobrostan. 

Start: ARTzona  

17 września godz. 12.30  

Prowadząca: 

Weronika Idzikowska (MIK) – animatorka kultury, edukatorka praw obywatelskich, trenerka. Na co dzień zajmuje się holistyczną edukacją dzieci i dorosłych, pracą z bezradnością i sprawczością tych, którzy pracują bezpośrednio z innymi ludźmi, ekologią zasobów i przywództwa, praktyką uważności i współczucia z naciskiem na MBSR (redukacja stresu przez medytację uważności). Jest autorką podręczników z zakresu edukacji kulturowej i pracy z dziedzictwem. Na stałe zakotwiczona w Małopolskim Instytucie Kultury w Krakowie. Praktykuje obecność opartą o umiar i ciszę. 

Parki kulturowe, oprócz waloru ochrony zabytków, stanowią ciekawe i stosunkowo rzadko używane przez samorządy narzędzie, ustanawiane dla ochrony krajobrazu kulturowego. Temu celowi służą ograniczenia i zakazy, wprowadzane w uchwałach tworzących park kulturowy.  

Sama procedura utworzenia parku kulturowego, choć skomplikowana i wieloetapowa, umożliwia wykrystalizowanie się przepisów, które mają również charakter kreujący przyszłość danego obszaru. Ustanowienie parku kulturowego to zadanie nie tylko interesariuszy instytucjonalnych, ale również proces umożlwiające uczestniczenie w nim podmiotów spoza sektora usług publicznych, w tym także obywateli, w ramach szeroko rozumianych konsultacji społecznych. Dobre przepisy, które są następstwem wszystkich etapów tworzenia parku kulturowego to takie, które nie tylko poprawiają jakość przestrzeni publicznej, ale również jakość życia mieszkańców –  eliminując chaos reklamowy, występowanie niepożądanych działalności usługowych czy penetrowanie przestrzeni publicznej przez emisję dźwięku czy światła. W czasie warsztatów uczestnicy zapoznają się nie tylko z metodą tworzenia parków kulturowych ale również uzyskają informację o tym jak wgląda w praktyce funkcjonowanie przepisów i czy warto tworzyć parki kulturowe. 

Wykład zapozna uczestników z ideą tworzenia parków kulturowych. Omówiony zostanie również cały proces jego powstania oraz doświadczenia zebrane na przykładzie krakowskich parków kulturowych, ze szczególnym naciskiem na Park Kulturowy Nowa Huta.  

Uczestnicy zostaną zapoznani z przyjętą w Krakowie metodologią tworzenia parków kulturowych oraz doświadczeniami praktyka, uczestniczącego w tworzeniu oraz wykonywaniu przepisów uchwał o parkach kulturowych. Następnie będą mogli zastanowić się wspólnie nad potrzebą tworzenia takich form ochrony zabytków w swoich miejscowościach  

Prowadzący: 

Wacław Mikrut – przede wszystkim prawnik. Od ponad czterech lat pracownik Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta Krakowa, odpowiedzialny m.in. za tworzenie parków kulturowych. Wcześniej wieloletni pracownik administracji zespolonej. Poza pracą w Urzędzie Miasta Krakowa wykonuje zawód radcy prawnego, współpracując jako Of counsel z kancelarią specjalizującą się w tematyce szeroko rozumianego prawa budowlanego.  

Warsztaty przybliżą źródła metodyki interpretacji dziedzictwa, która stosowana była początkowo w odniesieniu do przyrody i rozszerzyła swój zakres o dziedzictwo kulturowe. Uczestnicy poznają podstawowe zasady i narzędzia pracy interpretatorskiej (np. nawiązywanie do uniwersaliów, czy stosowanie tzw. kluczy dostępu, które ułatwiają nawiązanie kontaktu z dziedzictwem). Uczestnicy będą mogli zastosować w działaniu wybrane narzędzia.  

Interpretować, w dużym skrócie, to nie tylko opowiadać historie, ale również angażować odbiorców do interakcji i własnej refleksji. Dlatego warsztaty prowadzone będą w interaktywnej, ćwiczebnej i dialogicznej formie. 

Prowadzący: 

dr Sebastian Wacięga (MIK) - interpretator i trener przy European Association for Heritage Interpretation, współpracownik muzeów w ramach programu Dynamika Ekspozycji w Małopolskim Instytucie Kultury, współtwórca gier edukacyjnych inspirowanych dziedzictwem i współpracownik instytucji kultury w zakresie zespołowego planowania strategicznego.  

Warsztaty mają na celu pokazanie, jak zapisać historię danego miejsca i przestrzeni, uchwycić to, co materialne i niematerialne. Metodą na to może być archiwistyka społeczna.  

Szereg praktyk takich jak: zbieranie starych zdjęć, opowieści, nagrań, wspomnień, stanowiących zapis pamięci o miejscach i społecznościach je tworzących, to właśnie archiwistyka społeczna. Dzięki niej możemy odkrywać historię będącą poza tzw. ,,głównym nurtem" - oddolną i jednostkową.  

Uczestnicy warsztatów dowiedza się, w jaki sposób prowadzić takie działania, jak sprawić, żeby angażowały otoczenie i stawały się budulcem danej społeczności. 

Prowadzące: 

Małgorzata Pankowska-Dowgiało – historyczka, archiwistka, kierowniczka Działu Rozwoju Kompetencji Archiwistów Społecznych w Centrum Archiwistyki Społecznej. Wcześniej pracowała w Fundacji Ośrodka KARTA, gdzie m.in. kierowała Archiwum Fotografii, prowadziła projekty z zakresu opracowania, udostępniania i popularyzacji zbiorów archiwalnych. Lubi literaturę faktu i teatr.   

Adriana Kapała – historyczka, archiwistka, działaczka społeczna. Koordynatorka edukacji i szkoleń w Centrum Archiwistyki Społecznej. Poprzednio związana z Fundacją Ośrodka KARTA, gdzie koordynowała projekty dokumentacyjne w nurcie historii mówionej.  
Na co dzień zakochana w starych filmach, poezji i nagrywaniu relacji świadków historii.  

W ramach warsztatów uczestnicy zostaną zapoznani ze specyfiką i możliwościami ogrodnictwa partycypującego, które pozwala na oddolną integrację społeczności na poziomie lokalnym w warunkach miejskich w oparciu o idee edible landscaping, czyli jadalnego krajobrazu. Ogrodnictwo, a zwłaszcza ogrodnictwo partycypujące, okazuje się bowiem jedną z tych płaszczyzn, które, będąc otwartą dla i na każdego, szczególnie mocno wiążą ludzi współtworzących jakiś projekt. Stąd uczestnicy warsztatów stworzą wspólnie w oparciu o idee edible landscapingu niewielką instalację ogrodniczą. Zostaną w ten sposób zaznajomieni nie tylko z teoretycznymi podstawami ogrodnictwa partycypującego, lecz także sami poznają jego uwarunkowania. Dodatkowo uczestnicy zostaną zapoznani z aktywnościami okołoogrodniczymi, m.in. narzędziami internetowymi usprawniającymi komunikację podczas prac nad wspólnym zadaniem. Wszystkie treści poruszane podczas warsztatów zostaną bogato zilustrowane przykładami zaczerpniętymi z autorskiego projektu #Krowodrza111.

Podczas warsztatu uczestnicy zdobędą wiedzę:

— Co to jest jadalny krajobraz, edible landscaping?

— Jakie rośliny jadalne można wykorzystać w budowaniu jadalnego krajobrazu, w zależności od stanowiska (cień vs. słońce) oraz miejsca nasadzeń (piramidy tyczne, donice, skwery)?

— Jakie rośliny użytkowe łączyć ze sobą, a jakich połączeń lepiej unikać?

— Czym jest „partyzantka roślinna” i jak ją można ją wykorzystać do działań aktywizujących społeczność lokalną? Jakie rośliny nadają się do niej najlepiej?

— Jak przygotować krok po kroku event w oparciu o jadalny krajobraz? — Jak umiejętnie zastosować synergię sztuki i ogrodnictwa do aktywizacji mieszkańców i międzygeneracyjnej współpracy? (Praca na przykładach).

Co będziemy robić:

— Opracujemy plan festiwalu Zjedz Nową Hutę. (Know-how: wykorzystanie socialmediów, gromadzenie funduszy, docieranie do mieszkańców i ich aktywizacja, pomysł na eventy towarzyszące, sposoby pozyskiwania miejsc pod nasadzenia w przestrzeni miejskiej).

— Wyprodukujemy bomby nasienne.

— Stworzymy miniinstalację z roślin jadalnych.

Prowadzący:

Łukasz Szydłak – założyciel sąsiedzkiego ogrodu Zielony Blok (www.zielonyblok.pl); współorganizator projektu #Krowodrza111, upamiętniającego tradycje ogrodnicze Dzielnicy V Krakowa; założyciel grupy Ogrodnicza Krowodrza, skupiającej lokalnych miejskich ogrodników. W swoich działaniach sięga po ogrodniczą partyzantkę, mobilne ogrody społeczne i instalacje ogrodnicze. Łączy uprawy ogrodnicze ze sztuką jako spoiwem dla lokalnej społeczności.

Wizyta studyjna do Gminy Ciężkowice w której animatorzy i edukatorzy wykorzystują walory przyrodnicze. 

Ciężkowice znajdują się w województwie małopolskim, dokładnie w miejscu, gdzie Biała z rzeki górskiej przeradza się w nizinną. Wokół niej lub w niej występują liczne siedliska chronionych gatunków zwierząt oraz rezerwat przyrody nieożywionej „Skamieniałe Miasto”.   

Uczestnicy odwiedzą Muzeum Przyrodnicze, w którym popłyną w interaktywną podróż batyskafem. Doświadczą także oprowadzania po rezerwacie „Skamieniałe Miasto” z przewodnikiem-edukatorem, posłuchają opowieści o pracy animacyjnej w rezerwacie przyrodniczym, a także o prowadzeniu projektów teatralnych w przestrzeni przyrodniczej. Metody stosowane w trakcie oprowadzania po rezerwacie Skamieniałe Miasto to: konkursy, wcielanie się w rolę (mini sceny teatralne), zagadki, animacje słowne, kalambury, wyzwania, krzyżówki. 

Program wizyty studyjnej 

10.00 – wyjazd z Krakowa (Parking pod Wawelem – ul. Powiśle,  obok hotelu Sheraton),  przejazd 100 km 

11.45 (12.00)–12.30 – Muzeum Przyrodnicze w Ciężkowicach, ul. 3 Maja 34 
a) Kawa z piernikiem ciężkowickim  
b) „Teatr w krzakach” – prezentacja (15 – 20 min. przy kawie) projektów teatralnych realizowanych w przestrzeni przyrodniczej (B. Krok)  

12.30–14.30 – przejazd 1,5 km do Skamieniałego Miasta: oprowadzanie po rezerwacie z animacjami (P. Firlej) pod hasłem „Legendy i nietoperze”; animacje edukacyjne (W. Sanek): „Krąg”, „Wybierz drzewo”, oraz dialog interpretacyjny „Moda na las”. 

14.30–15.30 (16.00) – przejazd do muzeum 1,5 km, obiad z animacjami (45– 60 min.) oraz żywa interpretacja wsparta multimediami – podwodna przygoda i podróż atrapą batyskafu (2 x 15 min – podział na 2 grupy, w czasie kiedy jedna grupa jest w Batyskafie, druga jest oprowadzana po muzeum. 

16.00–18.00 – przejazd do Krakowa 

Prowadzenie: 

Wojciech Sanek – edukator w Zespole Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego oraz Muzeum Przyrodniczego w Ciężkowicach, kwalifikowany przewodnik terenowy oraz certyfikowany przewodnik interpretator. Autor projektów edukacyjnych oraz scenariuszy ekspozycyjnych.  (Metoda: żywa interpretacja, dialog interpretacyjny)  

Bogdan Krok – dyrektor i animator kultury w Centrum Kultury i Promocji Gminy Ciężkowice, pomysłodawca festiwalu Koronki Klockowej, wcześniej wieloletni Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Bobowej, odznaczony Honorową Odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej MKiDN, prowadzący grupy teatrów amatorskich w Ciężkowicach, realizator projektów „Lato w teatrze”. (Metoda: Prezentacja multimedialna przy kawie: „Dobre praktyki”)  

Piotr Firlej – przewodnik, edukator, animator, trener prowadzący szkolenia dla przyszłych przewodników. Właściciel Centrum Usług Turystycznych i Przedsiębiorczości. (Metoda: animacje przewodnickie, grywalizacja). 

Wyprawę rozpoczniemy wędrówką Doliną Sąspowską, gdzie doświadczymy dzikiego pierwiastka przyrody. Miejsce to dzieli zaledwie krok od gwarnego centrum wsi Ojców, położonej w samym sercu Ojcowskiego Parku Narodowego (OPN).  

To właśnie w tym najmniejszym parku narodowym w Polsce przyroda i kultura splotły się są ze sobą na zawsze. Znajdziemy się w kolebce życia człowieka przy Jaskini Ciemnej i w „orlim gnieździe”, w którym wspólnie odczytamy szyfry czasów świetności i upadku.  

Narzędzia – spacer interpretacyjny zgodny z metodologią Interpret Europe (Dolina Sąspowska); oprowadzanie dialogiczne; przykład aktywnej edukacji dot. przemian krajobrazu prowadzonych z młodzieżą na terenie OPN; 

Program wizyty studyjnej  

10.00  – wyjazd z Krakowa (Parking pod Wawelem – ul. Powiśle,  obok hotelu Sheraton) 

11.00 – spotkanie na parkingu Złota Góra w Ojcowie  

11.00-12.15 – przyrodniczy spacer interpretacyjny Doliną Sąspowską 

12.15 -12.45 – przerwa kawowa w kawiarni u wylotu Doliny (Pod Bocianem) 

12.45-16.00 – przejście do J. Ciemnej, zwiedzanie Jaskini i pomostu widokowego, przejście trasą widokową przez Wzgórze Okopy z pozostałościami średniowiecznego grodu;  

16.00–17.00 – obiad  

17.00 – wyjazd do Krakowa 

18.00 – przyjazd do Krakowa  

Długość całej trasy – ok. 9 km. Na trasie częściowo strome podejścia/zejścia; przewyższenia ok. 100 m. Toalety na terenie OPN są płatne bilonem (2 lub 3 zł). Trasa nie jest odpowiednia dla osób niepełnosprawnych (szlaki o charakterze górskim) 

Prowadząca:  

Alicja Fischer –  absolwentka biologii środowiskowej UJ  i studiów podyplomowych z zakresu mediacji. Kieruje Działem ds. Udostępniania Ojcowskiego Parku Narodowego. Certyfikowana przewodniczka i trenerka interpretacji dziedzictwa, związana z międzynarodową organizacją Interpret Europe. 

Podczas wizyty w Lanckoronie przedstawiony zostanie model animacji kulturalnej oparty na społeczności lokalnej i sieciach współpracy, wychodzący poza ramy instytucji kultury. Pokazane zostaną przykłady działań (wystawy, koncerty, festiwale, warsztaty, publikacje, akcje artystyczne i społeczne) tworzonych wspólnie przez organizacje społeczne, osoby prywatne, firmy, kawiarnie i dom kultury. W działaniach tych wykorzystywane są różnorodne miejsca i przestrzenie. Inicjatorami i koordynatorami tych działań są różne osoby, organizacje oraz instytucje w zależności od tematyki podejmowanych działań. Dzięki temu możliwe jest organizowanie dużych przedsięwzięć przy minimalnych kosztach.  

Uczestnicy wizyty będą mogli poznać sposoby prowadzenia animacji kulturalnej o charakterze partycypacyjnym, rozproszonym i niskonakładowym oraz przykładowe formy zajęć, takie jak: gry terenowe, spacery badawcze, „błyski animacyjne” (błyskawiczne formy animacji grupy). 

Program wizyty studyjnej 

10.00 – wyjazd z Krakowa (Parking pod Wawelem – ul. Powiśle,  obok hotelu Sheraton) 

11.00 – powitanie uczestników wizyty studyjnej na rynku w Lanckoronie. Przedstawienie programu i celów wizyty, zapoznanie się z jej uczestnikami i ich oczekiwaniami. 

11.20 – spacery badawcze po Lanckoronie, poszukiwanie  miejsc i przestrzeni, w których prowadzone są działania animacji kulturalnej. 

12.20 – refleksje, wnioski, pytania po spacerze i tworzenie mapy animacji. Zapoznanie się z działalnością podmiotów zajmujących się animacją kulturalną w Lanckoronie. 

13.30 – zwiedzanie „Dworu w Lanckoronie”  przykładowego, prywatnego miejsca inicjatyw z zakresu animacji kulturalnej, spotkanie z gospodarzami – Dagmarą i Piotrem Ciastkami 

14.00 – obiad  – „Dwór w Lanckoronie” 

14.45 – prezentacja działań z zakresu animacji kulturalnej w Lanckoronie – wystawy, festiwale, działania spontaniczne i społeczne. 

15.30 – gra terenowa „Dotykanie poezji” – rynek w Lanckoronie i jego okolica 

16.30 – podsumowanie, dyskusja i ocena wizyty studyjnej  

17.00 – wyjazd do Krakowa 

18.00 – przyjazd do Krakowa  

Przyjazd i odjazd autokaru na rynku w Lanckoronie. W trakcie spaceru uczestnicy poruszają się pieszo. 

Prowadzący:   

dr Wacław Idziak – socjolog, kulturoznawca, animator kultury, innowator społeczny, projektant gier i zabaw, członek „Ashoka – Innowatorzy dla Dobra Publicznego”.  Wykorzystuje gry i zabawy w animacji kultury oraz jako narzędzia zmiany społecznej.  Pomaga w  tworzeniu i  wdrażaniu strategii rozwoju lokalnego oraz strategii rozwoju ośrodków kultury. 

Wyprawa w Dolinę Wisły i Raby – wizyta studyjna poświęcona roli naturalnych rzek w dobie katastrofy klimatycznej; działania kolektywu, przedstawienie zaangażowanych działań artystycznych, roli edukacji i animacji kultury w edukacji ekologicznej.  

Program wizyty studyjnej 

10.00 – Małopolski Instytut Kultury w Krakowie, ul. 28 Lipca 1943 17c  – projekcja filmu Siostry Rzeki  

11.00 – przejazd autokarem do Lasu Łęgowego, spacer z Cecylią Malik 

12.00 – wyjazd w dolinę Raby, po drodze stopień wodny Kościuszko na Wiśle 

13.00 – obiad w Gdowie 

14.00 – spacer nad naturalną rzeką: Raba w Fałkowicach z Pawłem Augustynkiem Halnym 

15.30 – wyjazd do Krakowa (przejazd około 1 godz. 15 min.) 

Prowadzenie:  

Cecylia Malik – artystka i aktywistka, absolwentka krakowskiej ASP oraz podyplomowych studiów kuratorskich na Uniwersytecie Jagiellońskim. Autorka projektów Ikonostas Miasto, Koncert u Pana Żula (Galeria Zderzak), 365 Drzew, 6 Rzek, Obrazy z Lasu Łęgowego, Warkocze Białki, Matki Polki na wyrębie i Siostry rzeki. W 2021 roku zrealizowała film dokumentalny Siostry Rzeki. 

Paweł Augustynek Halny – artysta i aktywista proprzyrodniczy. Z zawodu montażysta, scenarzysta i reżyser filmów dokumentalnych, twórca videoartu i grafik, a z zamiłowania wędkarz, który od kilkunastu lat działa społecznie na rzecz ochrony przyrody wód górskich. Pełni jednocześnie funkcje: sternika Koalicji Ratujmy Rzeki, przewodniczącego Sekcji Przyjaciół Raby Koła PZW Raba, rzecznika Klubu Przyjaciół Dunajca, i pełnomocnika ds. hydrotechnicznych Polskiego Związku Wędkarskiego w Krakowie. Koordynuje także, na południu Polski akcję społeczną STOP! Przegradzaniu Rzek. 
Stara się o przeniesienie na polski grunt najlepszych, międzynarodowych doświadczeń w zakresie renaturyzacji rzek. 

Opowieść o czwartej przyrodzie kolonizującej zdegradowany, wyeksploatowany teren. Przyroda terenów opuszczonych („czwarta natura” i novel ecosystems) ma ogromny ładunek symboliczny, przyciąga autentyzmem, bogactwem życia i tempem opanowywania przestrzeni. Wskazuje na alternatywne wizje przyszłości, ale i potęgę natury w zderzeniu z kulturą. Trwająca od połowy ubiegłego stulecia dezindustrializacja miast sprawiła, że wiele obszarów utraciło swoje przemysłowe funkcje i zostało oddanych we władanie natury. Ich ponowne wykorzystanie przez przemysł jest niemożliwe. Wraz z pojawiającą się nową roślinnością i społecznym zapotrzebowaniem na tereny zieleni, rekreacyjne czy chronione (green belts) zmienia się też ich funkcja. 

Niemiecki badacz flory Berlina, Ingo Kowarik, sformułował cztery kategorie przyrody występującej w warunkach miejskich. Przyrodę nieużytków nazwał czwartą przyrodą (Natur der vierten Art), bliską temu, co Gilles Clément opisał jako trzeci krajobraz. 

Kowarik postulował, aby „czwarta przyroda” stanowiła przedmiot interdyscyplinarnych badań naukowych i była szerzej chroniona w dokumentach planistycznych i strategiach dotyczących kształtowania zieleni w mieście. Wskazuje na jej cechy: samoregulacyjność, odporność, adaptacyjność, różnorodność, zmienność, nietypowość i związek z siedliskiem, podkreślając, że jej wartość ekologiczna powinna być uznawana za równą pozostałym trzem kategoriom przyrody w mieście. 

Podczas wizyty studyjnej wspólnie zastanowimy się jaka może być rola animatorów kultury w publicznej dyskusji o czwartej naturze oraz w jaki sposób wykorzystać do edukacji ekologicznej nieużytki.  

Program wizyty studyjnej 

9.30 – zbiórka plac Jana Nowaka Jeziorańskiego przed byłym budynkiem Dworca Kraków Główny, przejazd komunikacją do Rynku Podgórskiego 

10.00 – start, Rynek Podgórski: przejście kładką, Kopiec Kraka – panorama, Liban z góry, tereny dawnego obozu Płaszów 

11.20–14.30  – wnętrza kamieniołomu Libana, opowieść o czwartej przyrodzie kolonizującej zdegradowany, wyeksploatowany teren. 

Zapewnione: lornetki, wspomagacze optyczne do obserwacji, uczestnicy połowią i poznają organizmy, które skolonizowały kamieniołom. 

– elementy dzikiej kuchni jadalnej 

– elementy warsztatów (sensorycznych, edukacyjnych itd.) 

* konieczne odpowiednie ubranie dopasowane do warunków pogodowych 

14.30 – powrót na Podgórze i lunch 

15.30 – dzikie zakątki i obrzeża Parku Bednarskiego 

Wejście do Parku Bednarskiego – pierwszego przykładu rewitalizacji terenów poprzemysłowych w Europie (historycznie to unikat!) 

do 17.30  – Ogród społeczny KOS, polana Redemptorystów, punkt widokowy Krzemionki.  

18.00 – powrót na Rynek Podgórski 

Prowadzący:  

dr inż. Kasper Jakubowski – współzałożyciel i prezes fundacji Dzieci w Naturę, architekt krajobrazu, edukator, aktywista miejski. Autor książki „Czwarta Przyroda. Sukcesja przyrody i nieużytków miejskich”

Pieniny – wyjazd studialny z dr hab. Urszulą Forczek Brataniec – architektką krajobrazu z Wydziału Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej z udziałem przedstawiciela Pienińskiego Parku Narodowego. 

Przedmiotem wyprawy będzie problematyka ochrony krajobrazu w kontekście przyrodniczym i kulturowym. Porozmawiamy o tym, dlaczego należy chronić krajobraz i jaką rolę pełni ta ochrona w odniesieniu do przyrody i dziedzictwa kulturowego. Przedstawiony zostanie również współczesny kontekst ochrony, problemy wynikające z naporu inwestycyjnego, strategii samorządów i obowiązującego prawa.   

Program wizyty studyjnej 

9.00 –  wyjazd z Krakowa (Parking pod Wawelem – ul. Powiśle,  obok hotelu Sheraton) 

11.00 – przyjazd do Krościenka, do siedziby Pienińskiego Parku Narodowego, Jagiellońska 29B 

11.15–12.00  – spotkanie z przedstawicielem Pienińskiego Parku Narodowego, rozmowa o problemach, z którymi zmaga się Park. Przywołanie prac studenckich dotyczących ochrony krajobrazu w różnych aspektach. 

12.30 –13.00 – objazd newralgicznych miejsc przejazd do Sromowców Niżnych,  

13.00–14.00 – obiad  

14.15 –  wejście na Przełęcz Szopka omówienie walorów PPN i charakteru krajobrazu kulturowego    

17.00 – wyjazd do Krakowa – w trasie rozmowa wokół przedstawionych tematów krajobrazowych: 1. Rola chronionych krajobrazów w kontekście przyrodniczym i kulturowym. 2. Współczesne problemy ochrony krajobrazu: prawne, społeczne, ekonomiczne.  

Prowadząca:  

dr hab. Urszula Forczek Brataniec – architektka krajobrazu z Wydziału Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej. Od 1997 roku pracuje w Instytucie Architektury Krajobrazu. Prowadzi zajęcia dydaktyczne począwszy od projektowania ogrodu prywatnego, poprzez rewitalizację terenów poprzemysłowych, aż po projektowanie planów ochrony. 

Budynki Centrum Administracyjnego, których budowę ukończono w 1956 roku na podstawie projektu Janusza Ballenstedta oraz Janusza i Marty Ingardenów, są obok Pałacu Kultury i Nauki oraz MDM-u w Warszawie najbardziej charakterystycznymi przykładami architektury polskiego socrealizmu. Centrum Administracyjne składa się z dwóch budynków (Z i S), ustawionych symetrycznie w stosunku do trasy łączącej centrum Nowej Huty z kombinatem i połączonych podziemnym tunlem. Budynki zaprojektowano na planie kwadratu i są z zewnątrz identyczne, ich projekt był inspirowany włoskim zamkiem Caprarola, autorstwa słynnego renesansowego architekta Vignoli, a wieżyczki zwieńczono na kształt latarni, jaką Michał Anioł ustawił nad kopułą bazyliki watykańskiej, typowo polskim motywem jest attyka nawiązująca do rodzimej architektury renesansowej. Z tego powodu mieszkańcy Nowej Huty nazywają często te budynki „Pałacem Dożów” lub „Watykanem”. Najciekawsze pomieszczenia budynku Z to: hol, klatki schodowe, sale konferencyjne, pomieszczenia biurowe, kasy. Z racji pełnienia funkcji reprezentacyjnych obiekt ten zyskał bardzo bogate zdobnictwo z dużą ilością okładzin kamiennych, ręcznie kutej ślusarki, mebli i oświetlenia zaprojektowanego specjalnie dla niego. Pod budynkiem S znajduje się Stanowisko Dowodzenia kombinatu. To wyjątkowy schron na terenie Nowej Huty. Obiekt jest zachowany w bardzo dobrym stanie, z praktycznie kompletnym wyposażeniem w większości z końca lat 50-tych. W schronie tym w przypadku zagrożenia miały przebywać osoby odpowiedzialne za prowadzenie akcji ratunkowej oraz nadzór nad procesami technologicznymi, które musiały działać w sposób ciągły. Podzielony jest na szereg pomieszczeń o ściśle określonym przeznaczeniu np.: sala dowodzenia, kancelaria, centrala telefoniczna czy punkt przyjmowania meldunków. 

Prowadzenie:

Małopolskie Stowarzyszenie Miłośników Historii „Rawelin” – organizacja typu non-profit, która swoje cele statutowe realizuje prowadząc badania historyczne oraz działając na rzecz ochrony zabytków  architektury – w tym także fortyfikacji i ochrony zabytkowych urządzeń inżynierii miejskiej.  

Spacer historyczny prezentujący najważniejsze realizacje architektoniczne i dzieje terenów Nowej Huty przed i po 1949 r. Podczas spaceru uczestnicy poznają nie tylko architekturę, ale też sylwetki twórców „miasta idealnego” oraz wyjściową koncepcję urbanistyczną i architektoniczną Nowej Huty. Sporo dowiedzą się również o historii tego miejsca, dziejach dawnych wsi, początkach budowy Nowej Huty, pomniku Lenina, walce o krzyż z 1960 r. oraz o działalności opozycyjnej z lat 80. XX w.  

Prowadząca:

dr Maria Wąchała-Skindzier – historyczka, muzeolożka. Obroniła pracę doktorską na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego na temat PRL-u w narracjach muzealnych. Zainteresowania badawcze zogniskowane także wokół historii życia codziennego, kultury i tożsamości mieszkańców miast postsocjalistycznych, w szczególności Nowej Huty. W latach 2016-2019 kierownik nowohuckiego oddziału Muzeum Krakowa. Ważniejsze wystawy w Muzeum Krakowa: „Teatr w Nowej Hucie” (2013), „Bufet pod kombinatem” (2017), „PrzeMieszczanie. Nowohucianin” (2019) Obecnie współtworzy Nowohuckie Laboratoriom Dziedzictwa w Ośrodku Kultury im. C. K. Norwida. 

Spacer historyczny prezentujący najważniejsze realizacje architektoniczne i dzieje Nowej Huty od 1949 r. Poruszone zostaną wątki dotyczące początków budowy, jej lokalizacji, informacji o projektantach, a także o wydarzeniach historycznych, będących osią narracji tożsamościowej, jak np. walka o krzyż z 1960 r. oraz działalność opozycyjna z lat 80. XX w. Uczestnicy poznają także informacje nt. różnych stylów architektonicznych w Nowej Hucie: socrealizmu, modernizmu i postmodernizmu, które zostaną omówione na przykładach. 

Prowadzący:

Jarosław Klaś – kulturoznawca, animator i menadżer kultury. Kończy pracę doktorską na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie o zarządzaniu dziedzictwem kulturowym na przykładzie Nowej Huty. Kieruje Nowohuckim Laboratorium Dziedzictwa w Ośrodku Kultury im. Cypriana Kamila Norwida w Krakowie, które zajmuje się dziedzictwem kulturowym i przyrodniczym, szczególnie w kontekście Nowej Huty. Prowadzi zajęcia z zakresu zarządzania kulturą dla studentów i słuchaczy studiów podyplomowych na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu. Pomysłodawca i koordynator takich projektów jak „Korowód Nowohucki” (2016), „Alternatywny przewodnik po Nowej Hucie” (2017), „Nowa Huta – architektoniczny portret miasta” (2018), „Nowa Huta w kulturze – kultura w Nowej Hucie” (2019), „Nowa Huta od NATURY strony” (2020). Współpracuje z różnymi instytucjami kultury i organizacjami pozarządowymi. Główne zainteresowania badawcze: zarządzanie instytucjami kultury i dziedzictwem kulturowym, zwłaszcza Nowej Huty. 

Zajęcia w formie spaceru, podczas którego odbywa się prezentacja „w naturze” gatunków wyjątkowo bogatej flory i fauny Łąk Nowohuckich (użytek ekologiczny i obszar Natura 2000). Łąki Nowohuckie to przykład zachowania i pielęgnowania dzikiej przyrody w środku miasta. Działania na rzecz ochrony Łąk Nowohuckich od 1995 r. prowadzi przy wsparciu partnerów lokalnych, organizacji ekologicznych i środowiska naukowego Pracownia Animacji Ekologicznej Ośrodka Kultury im. C. K. Norwida, która w 1995 r. zainicjowała je na wniosek uczennic Szkoły Podstawowej nr 80 w Krakowie. W roku 2003 Łąki Nowohuckiej ustanowione zostały uchwałą Rady Miasta Krakowa użytkiem ekologicznym o unikatowych wartościach przyrodniczych, a w roku 2011 włączone do europejskiej sieci Natura 2000 w celu ochrony łąk świeżych oraz związanego z nimi motyla modraszka. Na ich terenie występuje przynajmniej kilkanaście różnych typów zbiorowisk roślinnych oraz ponad 350 gatunków roślin naczyniowych, wśród nich również rzadkie rośliny chronione. 

Prowadząca:

Elżbieta Urbańska-Kłapa – animatorka edukacji ekologicznej i kultury ogrodniczej. Z wykształcenia inżynier ogrodnik i projektant terenów zieleni. Prowadziła własną praktykę specjalizującą się w projektowaniu, zakładaniu i pielęgnacji zieleni. Kieruje Pracownią Animacji Ekologicznej w Ośrodku Kultury im. Cypriana Kamila Norwida w Krakowie. Działaczka Towarzystwa Ratowania Kultury w Nowej Hucie. Od wielu lat zaangażowana w ochronę Łąk Nowohuckich. Autorka i realizatorka szeregu inicjatyw ekologicznych dla młodzieży i dorosłych, m.in. „Młodym okiem na zieleń”, „Ogrody Nowej Huty”, „Pnącza dla Krakowa”, „Łąki Nowohuckie jakich nie znacie”, „Nowa Huta od NATURY strony”. Interesuje się fotografią, historią Nowej Huty oraz rozwojem ruchów miejskich na rzecz zieleni publicznej.