Tytułowe „Poszukiwania zamkowego skarbu” będziemy prowadzili w perełce polskich miast – Sandomierzu.

To urokliwe miasto nazywane bywa Małym Rzymem – gdyż podobnie jak włoska stolica ulokowane jest na 7 wzgórzach. Co ciekawe – pod obydwoma miastami ciągną się tajemnicze, podziemne korytarze. Zwiedzanie sandomierskich podziemi jest jedną z atrakcji, które dla Was przygotowaliśmy. Najprawdopodobniej powstawały od XIV w. z przeznaczeniem na magazyny. Tworzą labirynt, który ciągnie się pod miastem. Dawniej wielokrotnie służyły mieszkańcom jako schronienie przed najeźdźcami. Teraz stanowią ciekawostkę turystyczną – do zwiedzania udostępnione jest 500 metrów tajemniczych korytarzy. Przejdziemy nimi (będzie to około 45 min spacer) poznając różne opowieści i anegdoty związane z tym miejscem.

W programie wycieczki po Sandomierzu znajdują się również Katedra – XIV-wieczna gotycka świątynia, ufundowana w 1360 r. przez Kazimierza Wielkiego, w której przechowywane są relikwie Drzewa Krzyża Świętego podarowane przez Króla Władysława Jagiełłę, dom Długosza (dawna Mansjonaria) – pięknie utrzymana późnogotycka budowla z czerwonej cegły wybudowana przez mistrza Jana z Krakowa w 1476 r., ufundowana przez Jana Długosza, zamek wzniesiony na skarpie wiślanej w Sandomierzu przez Kazimierza III Wielkiego, rozbudowany w XVI w. przez króla Zygmunta I Starego i Brama Opatowska – jedyna zachowana brama miejska, element średniowiecznego systemu obronnego miasta, pochodząca z XIV w.

Po tych wszystkich sandomierskich atrakcjach oprowadzać nas będą pracownicy Muzeum Okręgowego w Sandomierzu i przewodnicy PTTK. Ich opowieści sprawią, że poczujemy klimat tego niesamowitego miasteczka.

W Zamku Królewskim ( w Muzeum Okręgowym w Sandomierzu) czeka na nas questing „Poszukiwanie zamkowego skarbu” – muzealna zabawa edukacyjna oparta na autorskim tekście oraz warsztaty.

Będąc w Sandomierzu, nie sposób nie zwiedzić znajdujących się w niedalekiej odległości ruin zamku Krzyżtopór w Ujeździe. Wybudowany w latach 1621–1644 zamek Krzysztopór (obecnie: Krzyżtopór) to jedna z najokazalszych siedzib magnackich, które powstały na polskich ziemiach w tamtych czasach. Był największą budowlą pałacową w Europie przed powstaniem Wersalu. Jego nazwa ma związek z inskrypcją znajdującą się na bramie głównej „/Krzyż obrona/Krzyż podpora/Dziatki naszego Topora/” stanowiącej credo Krzysztofa Ossolińskiego – fundatora, gorliwego katolika, wyrażające jego osobisty stosunek do wyznawanych zasad wiary.

Zamek Krzyżtopór to nie tylko ważne dla historii pozostałości dawnej budowli. Prowadzona jest tu także działalność edukacyjna (m.in. przyozdabianie drewnianych mieczy, wytwarzanie biżuterii, a następnie pasowanie uczniów na rycerzy i damy dworu, wykonywanie gipsowych odlewów przedpola oraz bramy zamku, a także projektowanie strojów szlacheckich). Uczestnicy wyjazdu studyjnego zwiedzą zamek z przewodnikiem PTTK i – mamy nadzieję – zainspirują się do nowych, twórczych działań edukacyjnych.

Jeśli brać pod uwagę daty lokowania świętokrzyskich miast i miasteczek, to Pińczów wcale nie jest w gronie tych najstarszych – jego powstanie datowane jest na XV w. (21 września 1428 r. król Władysław Jagiełło nadał Pińczowowi, wsi Jana z Oleśnicy, kasztelana żarnowskiego, prawo miejskie magdeburskie).

Na pewno warto pojechać do Pińczowa. Dlaczego? Tu w programie zwiedzania mamy dawny zespół klasztorny oo. Paulinów z 1449 r., Dom Ariański, zwany również Drukarnią Ariańską, na Mirowie z przełomu XVI i XVII w. i synagogę wybudowaną w latach 1594–1609. Niewykluczone, że – jeśli czas pozwoli – zdążymy również zobaczyć kaplicę świętej Anny z 1600 r.

Na trasie naszej wycieczki znajdzie się także Pińczowskie Samorządowe Centrum. Zapoznamy się z obiektem i dowiemy, w jaki sposób funkcjonuje – zarówno od strony finansowej, jak i merytorycznej. Tu obejrzymy wystawę prac plastycznych zainspirowanych wierszami poety Adama Ochwanowskiego o Pińczowie, krótkie przedstawienie teatralne „Powtórka z Czerwonego Kapturka” – które będzie okazją do opowiedzenia i o realizowanych przez Centrum projektach, i o ich ciągłości (Teatr Okazjonalny Rodziców to właśnie „dziecko” jednego z projektów).

W Muzeum Regionalnym w Pińczowie na uczestników naszej wycieczki czeka warsztat „Kaligrafia hebrajska”, podczas którego poznamy podstawowe zasady nauki kaligrafii.    

Tuż obok Pińczowa znajdują się Chałupki, a w nich Ośrodek Tradycji Garncarstwa. Początki garncarstwa w Chałupkach sięgają połowy XVI w. Wyroby z Chałupek słyną z pięknego wykończenia i ciekawej ornamentyki, z pewnością będzie to więc bardzo ciekawy przystanek na naszej drodze. Obejrzymy nie tylko piękne wyroby garncarskie, ale i autentyczny, dwukomorowy piec garncarski oraz urządzenia i narzędzia niezbędne w procesie produkcji.

Zwiedzający poznają każdy etap poznawania ceramiki – dowiadują się, ile pracy wymaga stworzenie nieraz niewielkiego naczynka – od wykopania gliny przez formowanie po wypalanie i dekorowanie. Ośrodek nie tylko pozwala zgłębić tajniki tej niszowej już działalności rzemieślniczej – ale uczy zwiedzających szacunku do pracy i tradycji.

Europejskie Centrum Bajki (ECB) im. Koziołka Matołka w Pacanowie to miejsce, które po prostu trzeba odwiedzić. Przez cały rok tętni życiem – pełne turystów, rozbawionych dzieci i, przede wszystkim, pozytywnej, radosnej atmosfery. Tu organizowane są: Festiwal Kultury Dziecięcej, Dziecięce Spotkania Mistrzów Teatru, Spotkania Mistrzów Muzyki, ogólnopolskie konkursy Przygody Koziołka Matołka, Konkurs Fotograficzny „Wszystkie Dzieci Świata” i wiele innych okazjonalnych imprez.

Dla nas wizyta w Centrum Bajki będzie doskonałą okazją do wymiany doświadczeń między animatorami kultury z różnych instytucji a animatorami pracującymi w Centrum Bajki.

Po to by trochę się poznać, na początek proponujemy warsztaty dramowe, które rozwijają kreatywność, fantazję i twórcze myślenie. W trakcie zajęć wykorzystywane są ćwiczenia dramowe (teatralne): rozmowa, wywiad, ćwiczenia pantomimiczne, improwizacja i ćwiczenia głosowe. Ideą warsztatów jest rozgrzanie umysłów, otwarcie na inne sposoby patrzenia na świat, kształtowanie wrażliwości oraz nauka panowania nad emocjami. Naszym głównym celem jest przede wszystkim dobra zabawa!

Kolejnym punktem programu będzie wizyta w Małym Teatrze, gdzie uczestnicy będą mogli obejrzeć jeden z trzech spektakli: „Mała syrenka”, „Krawiec Niteczka”, „Dziadek do orzechów” i poznać tajniki pracy aktora-lalkarza. Mały Teatr to kameralna scena lalkowa prezentująca znane i lubiane baśnie w pięknych aranżacjach. Jej zaletą jest bliski kontakt widzów z lalkami i animatorami. Publiczność zgromadzona w małej, przytulnej salce nieusztywniona rzędami foteli, wczuwa się w oglądaną historię i przeżywa ją wraz z bohaterami.

Po przerwie uczestnicy wyjazdu zostaną podzieleni na dwie grupy – pierwsza część zwiedzi wystawę Bajkowy Świat, druga – Krainę Soria Moria.

Bajkowy Świat to unikalna ekspozycja łącząca najnowsze zdobycze technik multimedialnych z tradycyjnymi eksponatami muzealnymi. To wyjątkowa podróż przez baśniowe krainy – pełna obrazów, dźwięków, barw i zaskoczeń. Najmłodszych ekspozycja uczy przez zabawę i poznawanie baśniowych fabuł. Umacnia ich wiarę w zwycięstwo dobra nad złem.

Soria Moria to interaktywna wystawa – opowieść oparta na fińskim systemie edukacji, nawiązująca do skandynawskich tradycji bajarskich. Łączy świat baśni, legend i podań krajów Północy z najnowocześniejszą technologią ekspozycyjną. Zwiedzający zostają zaproszeni do udziału w kilkustanowiskowej grze. Bawiąc się, szybciej zdobywają wiedzę i jednocześnie miłe wspomnienia z wyprawy do ECB.

Podczas pobytu w Centrum Bajki animatorzy będą mieli okazję spotkać się z Koziołkiem Matołkiem i wykonać wspólne pamiątkowe zdjęcia.

Wracając z Europejskiego Centrum Bajki, grupa zatrzyma się jeszcze, by zwiedzić XIII-wieczną bazylikę w Pacanowie i XIV-wieczny kościół farny pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Stopnicy. 

Zamek Królewski w Chęcinach został wzniesiony na przełomie XIII i XIV w. i był niegdyś ośrodkiem wysokiej rangi, w którym odbywały się zjazdy możnowładców i rycerstwa. Mimo że po III rozbiorze Polski zamek zaczął tracić na znaczeniu i popadać w ruinę, udało się zachować dużą jego część i obecnie stanowi on bardzo ważny pomnik historii, który jest jednym z najczęściej odwiedzanych zabytków tego typu w Polsce. Zwiedzimy go z przewodnikiem PTTK.

Następnym etapem wycieczki będzie Centrum Nauki Leonardo da Vinci. Jest to nowoczesny park nauki przeznaczony do aktywnego i inspirującego wypoczynku. Ośrodek został stworzony w celu wzbudzania zainteresowania naukami przyrodniczymi, rozwijania nauki samodzielnego myślenia u najmłodszych i rozbudzania ich pasji. Cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem, gdyż pozwala dzieciom zdobywać wiedzę w aktywny i atrakcyjny dla nich sposób. Oprócz zwiedzania Centrum Nauki Leonarda da Vinci, jednym z punktów wizyty studyjnej będą warsztaty metodyczne oraz propozycje eksperymentów, które można bezpiecznie przeprowadzać z uczniami.

Zajrzymy również do Dworu Starostów Chęcińskich – w którym można podziwiać pięknie odrestaurowane zabytkowe wnętrza.

Na naszej trasie znajduje się także Park Etnograficzny w Tokarni, w którym, oprócz zwiedzania i bardzo interesujących opowieści o zabudowie drewnianej „Świat drewnianych chat” (gr. IV) i „Szlakiem młynów i wiatraków” (gr. V), czeka na wszystkich dodatkowa atrakcja – gra terenowa przybliżająca tradycję regionu i pozwalająca sprawdzić swoją sprawność i inne cenne zdolności.

Zapraszamy na wizytę studyjną, która wiedzie przez Drogę Królewską – z Nowej Słupi na Święty Krzyż – to tylko godzina spacerem, a widoki i wspomnienia niezapomniane. Po drodze zobaczymy: krzyże pokutne, Grotę Matki Bożej i buk Jagiełły (już leżący). Na Świętym Krzyżu zwiedzimy Bazylikę. Zobaczymy także pomnik postawiony w miejscu bitwy powstania styczniowego.

Następnym punktem wyjazdu będzie Centrum Tradycji, Turystyki i Kultury Gór Świętokrzyskich – Osada Średniowieczna w Hucie Szklanej. Już wejście do osady – charakterystyczna drewniana brama ­– wprowadzi nas w epokę. Za palisadą przeniesiemy się w czasie! Stoją tam drewniane chaty kryte strzechą, ziemianki, drewniane wozy, drewniane naczynia. W chatach i przed nimi zastaniemy szewca, kowala, prządkę, zielarkę, bartnika czy garncarza oddających się codziennym zajęciom. Eksponatów można będzie dotykać, do domostw wchodzić, jak w prawdziwej osa dzie, która żyje i trwa, a nie jest tylko muzeum.

Tu czeka nas również dodatkowa atrakcja – warsztaty zielarskie, które poprowadzi zielarka Różanna. Nauczy nas rozpoznawania ziół, opowie o ich leczniczych i magicznych właściwościach, zdradzając ludowe tajemnice przywoływania miłości, powodzenia i zdrowia Jeśli pogoda pozwoli warsztaty odbędą się na zewnątrz i połączymy je z pieczeniem podpłomyków.

Ostatnim punktem wizyty studyjnej będzie jeden z najbardziej charakterystycznych obiektów Świętokrzyskiego Szlaku Literackiego, czyli dworek urodzonego w Bielinach pisarza i poety Józefa Ozgi Michalskiego. Poeta już jako gimnazjalista publikował pierwsze utwory literackie w miesięczniku literackim Młodzi Idą oraz w tomiku Gołoborze. Publikował także legendy świętokrzyskie (pt. Łysica gwarzy – godki świętokrzyskie).

Ciekoty to świętokrzyska wieś z niezwykle bogatą historią – na wieki związana jest z rodziną Żeromskich. Tu odwiedzimy Centrum Edukacyjne „Szklany Dom” (CESD), które położone jest na tzw. Żeromszczyźnie – terenie, na którym stał dwór, zamieszkiwany w latach 1871–1883 przez rodzinę Żeromskich. We wchodzącym w skład CESD dworku Stefana Żeromskiego odbędą się warsztaty „Zabawy z hipertekstem”.

Po zabawach ze słowem przyjdzie czas na odrobinę ruchu – udamy się na wędrówkę Literackim Szlakiem Spacerowym z Ciekot do Świętej Katarzyny śladami twórczości Stefana Żeromskiego.

Jeśli jesienna pogoda nie pozwoli na spacer, przejedziemy do świętej Katarzyny, by zwiedzić klasztor Bernardynek, kapliczkę Janikowskich (tzw. kapliczkę Żeromskiego), następnie udamy się w kierunku Bodzentyna – tam na trasie naszej podróży znajdą się: ruiny zamku biskupów krakowskich, rynek i pomnik św. Floriana.

W ramach świętokrzyskich podróży odwiedzimy gotycki tryptyk bodzentyński z ok. 1508 r. znajdujący w kościele parafialnym Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Biskupa w Bodzentynie i Zagrodę Czernikiewiczów z 1809 r. ze zbiorami etnograficznymi, będącą własnością Muzeum Wsi Kieleckiej. Zagroda, która jest najstarszą i jedyną tak kompleksowo zachowaną małomiasteczkową zagrodą znaną z terenów Kielecczyzny, stanowią wspaniały przykład specyficznej architektury małych miasteczek rolniczych charakterystycznych dla regionu..

Następnie pojedziemy do miejsca, które kryje się pod tajemniczą nazwą „Kapkazy – Szkoła Wrażliwości”. Jest to niezwykłe centrum spotkań artystów i miłośników sztuki, oaza dla pasjonatów działań artystycznych, przestrzeń dla ludzi w różnym wieku i z różnych środowisk. W starej stodole, w której założyciele stworzyli autorską galerię ceramiki i scenę teatralną, odbywają się różnego rodzaju działania kulturalne: przedstawienia, koncerty, wystawy plastyczne, warsztaty ceramiczne i teatralne, wernisaże, prezentacje artystyczne i plenery. Na uczestników wizyty studyjnej czekają tutaj niezapomniane warsztaty – grupowe i indywidualne.

Zobaczymy również przedstawienie „Bajka o diable i Babie” na motywach świętokrzyskich legend grane na scenie w stodole przy akompaniamencie muzyki na żywo z wykorzystaniem dawnych instrumentów (liry korbowej, cytry). Potem animatorzy ze Szkoły Wrażliwości Kapkazy zaproszą nas na warsztat ceramiczny i warsztat teatralny, które, liczymy na to, będą źródłem inspiracji do dalszej aktywnej pracy z dziećmi i młodzieżą. Nowych pomysłów nigdy dosyć!

Ostatnim przystankiem na trasie naszej podróży będzie Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie wybudowane w miejscu kaźni mieszkańców Michniowa zamordowanych przez Niemców w czasie II wojny światowej w odwecie za współpracę ze świętokrzyskim ruchem oporu.

Jednym z najbardziej znanych obiektów na Świętokrzyskim Szlaku Literackim jest Pałacyk Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku. Majątek ten został ofiarowany pisarzowi przez Polaków w 1900 r. z okazji jubileuszu 25-lecia pracy literackiej. Czterdzieści lat po jego śmierci, w 1956 r., został przekazany przez jego dzieci na rzecz utworzenia muzeum, które otwarto już 26 października 1958 r. Na parterze odtworzono mieszkanie Sienkiewicza – gabinet, salon, jadalnię, palarnię i sypialnię – zobaczymy tam galerię portretów rodzinnych, kolekcję broni bliskowschodniej i afrykańskiej, dary jubileuszowe, a także trofea myśliwskie podkreślające łowcze pasje pisarza. Pierwsze piętro mieści wystawę biograficzno-literacką prezentującą największą w Polsce kolekcję albumów i adresów jubileuszowych.

Pałacyk zwiedzimy z przewodnikiem, a w ramach dodatkowych atrakcji czeka nas questing pod hasłem „słowo”. Kolejnym przystankiem na trasie naszej wizyty studyjnej będzie znajdujący się w Rżuchowie, „Dom Spokojnej Książki” Moniki i Piotra Kogutów, który mieści się w siedzibie stowarzyszenia „Głowa do góry”. Jest to przystań dla opuszczonych książek – w 6-metrowym regale w stodole zgromadzonych zostało 30 tys. książek. W samym stowarzyszeniu odbywają się różnego rodzaju spotkania i warsztaty.

W jednym z nich, polegającym na pracy z papierem czerpanym i tworzeniu wyklejanek (podobnych do tych, jakie uwielbiała tworzyć Wisława Szymborska) – weźmiemy udział. „Żywe słowo” – prezentacja pereł literatury przez laureatów ogólnopolskich przeglądów teatralnych i recytatorskich – to dodatkowa atrakcja, która będzie na nas czekać w tym wyjątkowym miejscu.

Geopark Kielce, który będzie pierwszym punktem wizyty studyjnej, to zbiór największych atrakcji przyrodniczych znajdujących się w obrębie naszego miasta. W jego skład wchodzą: Centrum Geoedukacji, Ogród Botaniczny, Amfiteatr Kadzielnia, OPT Wietrznia, rezerwaty i jaskinie.

Odwiedzimy jedno z tych miejsc – Centrum Geoedukacji zlokalizowane na terenie rezerwatu Wietrznia. Jest to najważniejsza atrakcja geoturystyczna na trasie „Świętokrzyskiego Szlaku Archeo-Geologicznego”.

Centrum Geoedukacji to miejsce realizujące model nowoczesnej edukacji – tu, w przystępny sposób, przekazywana jest dzieciom i młodzieży wiedza geologiczna i geograficzna. Wizyta w tym miejscu może być źródłem inspiracji i być może, dzięki rozbudzeniu pasji, początkiem przyszłych ciekawych karier naukowych. Na pewno zaś jest świetnym wstępem do lepszego zrozumienia geologicznego fenomenu Gór Świętokrzyskich na czele z gołoborzami, jaskiniami czy dawnymi rafami koralowymi.

Zwiedzimy tę ciekawą placówkę, dowiemy się, jak funkcjonuje, jakie innowacyjne pomysły są w niej realizowane. Czeka tu na nas również dodatkowa atrakcja – warsztaty szlifowania skał.

Jeśli zostanie trochę czasu – pospacerujemy po Kadzielni, przepięknym rezerwacie przyrody zlokalizowanym bardzo blisko centrum Kielc.

Kolejnym punktem wizyty studyjnej będzie zwiedzanie Pałacyku Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku – majątku, który został ofiarowany pisarzowi przez Polaków w 1900 r. z okazji jubileuszu 25-lecia pracy literackiej. Czterdzieści lat po śmierci pisarza, w 1956 r., pałacyk został przekazany przez jego dzieci na rzecz utworzenia muzeum, które otwarto już 26 października 1958 r. Na parterze odtworzono mieszkanie Sienkiewicza – gabinet, salon, jadalnię, palarnię i sypialnię – zobaczymy tam galerię portretów rodzinnych, kolekcję broni bliskowschodniej i afrykańskiej, dary jubileuszowe, a także trofea myśliwskie podkreślające łowcze pasje pisarza. Pierwsze piętro mieści wystawę biograficzno-literacką prezentującą największą w Polsce kolekcję albumów i adresów jubileuszowych.

Pałacyk zwiedzimy z przewodnikiem, a w ramach dodatkowych atrakcji czeka nas questing pod hasłem „słowo”.