Teatr Marcina Jarnuszkiewicza stanowi zjawisko osobne i trudne do zdefiniowania. Artysta o wielu talentach zmarł siedem lat temu. Był osobowością, która wywierała wpływ na niemal każdy aspekt widowiska teatralnego. Jego śmiałe koncepcje stanowiły na polskim gruncie rodzaj awangardowego eksperymentu, wyprzedzającego swój czas i epokę. Debiutował w 1971 roku u Zygmunta Hübnera. Niedługo potem rozgłos przyniosła mu kontrowersyjna scenografia do Balladyny w inscenizacji Adama Hanuszkiewicza z 1974 roku.

Ekspozycja w Kordegardzie, galerii Narodowego Centrum Kultury przedstawia prace artysty nieznane szerokiej publiczności, pozyskane z archiwów rodzinnych, kolekcji przyjaciół, oraz zbiorów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, z którą Marcin Jarnuszkiewicz był przez wiele lat związany jako pedagog.

Szczególnie intersujące są prezentowane na wystawie projekty kostiumów do różnych przedstawień teatralnych, tworzone jeszcze w latach 90. i będące częścią rozprawy habilitacyjnej obronionej przez M. Jarnuszkiewicza w Akademii Teatralnej w Warszawie.

Z kolekcji Instytutu Teatralnego pochodzi makieta do spektaklu „Książę Niezłomny”, wystawionego w 1977 r., w reż. Bohdana Cybulskiego ze scenografią i projektami kostiumów Marcina Jarnuszkiewicza.

Na wystawie będzie też można obejrzeć elementy scenografii (stół i krzesło) do spektaklu - - „Homework”, a przede wszystkim swoiste alter ego artysty - grającą w monodramie lalkę. Lalka, która pojawia się w wielu realizacjach Jarnuszkiewicza, to obiekt mówiący o dwoistości natury ludzkiej. Zarazem żywy i martwy, pozostający na granicy istnień, zawierający w sobie sprzeczne pola znaczeniowe, przez co tajemniczy i metafizyczny. Marcin Jarnuszkiewicz mawiał, że lalka nosi w sobie wybrany stan ducha i wygląd będący świadectwem przypisanego jej losu, a animator jest „Stwórcą”.

Teatr Jarnuszkiewicza to nieustanny eksperyment zmuszający widza do ciągłego zaangażowania emocji i intelektu. Dotyka zagadnień uniwersalnych. Mówi o kruchości ludzkiej egzystencji. Na wystawie prezentujemy zapisy wideo dwóch spektakli w reżyserii i scenografii artysty: „Gęś, Śmierć i Tulipan” - uznawanego za jeden z mistrzowskich pokazów animacji lalkowej, wystawianego w Teatrze Baj oraz autorskiego monodramu pt. „Homework”.

Część prezentowanych obiektów ma charakter bardzo osobisty, jak np. indeks studencki artysty czy jego pamiętnik zatytułowany „Moje dni”, podobnie jak przywołane na wystawie cytaty z Tao Te Chinga, należące do ulubionych myśli Marcina Jarnuszkiewicza.

Wystawie towarzyszy katalog, w którym znalazł się między innymi niepublikowany wykład wygłoszony przez prof. Jarnuszkiewicza w 2012 na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz niepublikowany tekst wywiadu, przeprowadzonego z artystą w 1998 roku przez prof. Tadeusza Kornasia, będącego wtedy redaktorem Gazety Teatralnej „Didaskalia”.

Oprowadzanie kuratorskie odbędzie się 24 lutego o godzinie 17:00. 

Kordegarda Galeria Narodowego Centrum Kultury: Marcin Jarnuszkiewicz. Moje dni.

Czas trwania: 16.02 – 12.03. 2023 r.

Wernisaż: 16 lutego 2022, godz. 18.00

Organizator: Narodowe Centrum Kultury

Kurator wystawy: prof. Elżbieta Banecka

Koordynator wystawy – Katarzyna Haber, NCK