- „Tytuł wystawy nawiązuje do położenia geograficznego. Szczecin jest dużym miastem położonym na rubieżach, oddalonym od centrum Polski. Szczecinianie potrafili jednak sprawić, że owa najdalsza Polska niejednokrotnie w powojennej historii stawała się centralną areną ważnych wydarzeń. Przypomnieć wypada krwawo stłumione protesty robotnicze z grudnia 1970 roku, czy strajki sierpnia 1980 roku, które miały wielkie znaczenie na drodze do wyzwolenia Polski z komunistycznego jarzma. Za kilka dni przecież będziemy świętować rocznicę podpisania porozumień sierpniowych w Szczecinie i Gdańsku” – konkluduje Marek Mutor, dyrektor Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu.

Plenerowa ekspozycja to wspólna inicjatywa Archiwum Państwowego, Muzeum Narodowego w Szczecinie oraz Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu, która ma na celu uczczenie 75. rocznicy włączenia metropolii nad Odrą w skład państwa polskiego. Jej autorzy ukazują, jak odmienne – choć nie mniej burzliwe od losów pozostałej części Polski – były początki powojennego życia Polaków na tych ziemiach. Wystawa podzielona jest na rozdziały tematyczne, wśród których znajdują się m.in. geneza postulatów oparcia granic Polski na Odrze, losy Polaków wywiezionych przez Niemców w czasie wojny na roboty do Szczecina, realia sowieckiej obecności w Szczecinie, transfer ludności polskiej z Kresów na Pomorze Zachodnie, budowa życia Kościoła katolickiego. "Nie pominięto też kwestii nieprzynoszących chluby, jak „dziki zachód”, czyli zjawisko szabru poniemieckiego mienia na ziemiach zachodnich." - opowiada Piotr Semka, kurator wystawy - "Osobno opowiedziana została historia oporu Szczecinian wobec łamania demokracji przez ekipę B. Bieruta. Jedna z pierwszych wielkich demonstracji, wyrażająca sprzeciw wobec komunistów i wsparcie dla lidera opozycji S. Mikołajczyka, miała miejsce w kwietniu 1946 r. właśnie w Szczecinie. Miasto nad Odrą leżało także na trasie kurierów wolnej Polski w latach 1945–1947."

Wystawa jest wielowątkową opowieścią o budowaniu państwowości, tworzeniu instytucji kultury i odbudowie gospodarki morskiej. W wyniku wojny Szczecin stał się miastem granicznym, ale, jak pokazała późniejsza historia, przez kluczowy wkład w powstanie „Solidarności” przyczynił się do obalenia żelaznej kurtyny. 

Organizatorzy wystawy: Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Archiwum Państwowe w Szczecinie

Pomysłodawca i kurator wystawy: Piotr Semka

Autorzy: Piotr Semka, dr Anna Lew-Machniak, dr Janina Kosman, Michał Knitter