doi.org/10.26112/kw.2019.105.01

doi.org/10.26112/kw.2019.105.02

Next to its fundamental artistic and aesthetic properties and functions, perceived as entirely intrinsic and thus developed only through experience that it itself calls into existence, art also serves multiple social purposes. Among the latter, a set of interconnected cognitive, educational and adaptive roles seems to come to the foreground. This article discusses forms in which these functions manifest themselves along with their mutual relationships that may be observed in the field of progressive avant-garde art. It focuses on selected phenomena in the art of experimental cinema, analogue and digital synthesis, as well as contemporary artistic forms that use the techniques of augmented reality and biotechnology, producing a myriad of diversified hybrid constructs.

Key words: media art, new media art, art & science, adaptive function of art, cognitive function of art, educational function of art

Bibliografia

Blast Theory. Our history & approach. http://www.blasttheory.co.uk/our-history-approach/.

Carroll, Joseph. „Adaptacyjna funkcja sztuki – alternatywne hipotezy ewolucyjne”. Tłum. Paweł Zajadacz. Dialogi o Kulturze i Edukacji 1 (2012).

Kluszczyński, Ryszard W. „Avant-garde against avant-garde”. Art Inquiry 19 (2017).

Kluszczyński, Ryszard W. „Can You See Me Now?”. W: Klasyczne dzieła sztuki nowych mediów, red. Piotr Zawojski. Katowice: Instytucja Kultury Katowice – Miasto Ogrodów, 2015.

Kluszczyński, Ryszard W. „Estetyka rozumnej troski”. W: Crude Life. The Tissue Culture & Art Project. Oron Catts & Ionat Zurr, red. Ryszard W. Kluszczyński. Gdańsk: CSW, 2012.

Kluszczyński, Ryszard W. „Metadyskursy w sztuce nowych mediów”. W: Interfejsy sztuki, red. Antoni Porczak. Kraków: Wydawnictwo ASP w Krakowie, 2008.

Kluszczyński, Ryszard W. „Sztuka spotyka naukę”. W: CSW Łaźnia jako dzieło sztuki publicznej, red. Paweł Leszkowicz. Gdańsk: CSW, 2018.

Kluszczyński, Ryszard W., red., Guy Ben-Ary: Nervoplastica. Sztuka bio-robotyczna i jej konteksty kulturowe. Gdańsk: CSW, 2015.

Moholy-Nagy, Laszlo. Painting, Photography, Film. London: Lund Humphries, 1969.

Porczak, Antoni, red., Interfejsy sztuki. Kraków: Wydawnictwo ASP w Krakowie, 2008.

Sturken, Marita. „Exploring the phenomenology of the electronic image”. W: Steina e Woody Vasulka. Video, media e nuove immagini nell’arte contemporanea, red. Marco Maria Gazzano. Roma: Fahrenheit 451, 1995.

Wilson, Edward O. Konsiliencja. Jedność wiedzy. Tłum. Jarosław Mikos. Poznań: Zysk i S-ka, 2002.

doi.org/10.26112/kw.2019.105.03

This article discusses the role of research and academic knowledge in the field of practices that form cultural education in Poland. Cultural education is shown here as a practice strongly embedded in the processes of socio-cultural reproduction and a space structured by the mechanisms of the post-1989 transformation of Poland. Reluctance to an in-depth diagnosis of local communities, ‘offertism’ (production of cultural events for everyone), ghost viewers are just a few most problematic features of contemporary cultural education in Poland, as revealed by studies conducted since 2016. From the first programmes of Polish culture animation, surveys and reports on cultural education to the use of research in practice, the component of knowledge in cultural education is analysed and recognised for its dialectic (based on theory and practice) and critical nature (based on the reflexivity of transformative practice). Moreover, the analysis leads also to questions about the transformative nature of action research and its actual political impact.

Key words: cultural education, transformation, diagnosis of local communities, transitology, action research

Bibliografia

Banaszek, Ewelina, Katarzyna Chajbos, Marta Kosińska, Marcela Kościańczuk, Bogumiła Mateja-Jaworska, Monika Rosińska, Karolina Sikorska, Sylwia Szykowna, Jakub Walczyk, Jadwiga Zimpel. Edukacja kulturowa w Wielkopolsce. Badania w działaniu. Poznań: Centrum Praktyk Edukacyjnych, 2016. https://cpe.ckzamek.pl/artykuly/3890-edukacja-kulturowa-w-wielkopolsce-badania-w-dziaan/.

Chrysochou, Polina. „Inclusive education and critical pedagogy at the intersections of disability, race, gender and class”. Journal for Critical Education Policy Studies 10, 1 (2012).

Czerner, Anna, Elżbieta Nieroba. Diagnoza stanu edukacji kulturowej na Opolszczyźnie. Raport z badań. Opole: BMK, 2016.

Dudkiewicz, Magdalena, Grzegorz Makowski. Współpraca między organizacjami pozarządowymi i administracją samorządową. Problemy, wyzwania i rekomendacje. Warszawa: Biblioteka Pożytku Publicznego, 2011.

Fatyga, Barbara, Magdalena Dudkiewicz, Ryszard Michalski, Paweł Tomanek. „Kultura pod chmurnym niebem”. Dynamiczna diagnoza stanu kultury województwa warmińsko-mazurskiego. Olsztyn: Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie, 2014.

Giroux, Henry A. Pedagogy and the Politics of Hope. Theory, Culture and Schooling. A Critical Reader. Oxford: Westview Press, 1997.

Knaś, Piotr. „Animacja i edukacja kulturowa. Czy kulturowość wypiera kulturalność?”. Centrum Praktyk Edukacyjnych w Poznaniu. 2014. http://cpe.poznan.pl/wp-content/uploads/2014/10/Piotr-Kna%C5%9B-ANIMACJA-I-EDUKACJA-KULTUROWA.-CZY-KULTUROWO%C5%9A%C4%86-WYPIERA-KULTURALNO%C5%9A%C4%86.pdf.

Kocikowski, Michał, Magdalena Ochał. Raport. Edukacja kulturowa w województwie mazowieckim 2017. Miasta powiatowe. Warszawa: Kulturalni Edukatorzy, 2017.

Koschany, Rafał, Agata Skórzyńska, red., Edukacja kulturowa. Poręcznik. Poznań: Centrum Praktyk Edukacyjnych, 2014.

Kosińska, Marta. „Polityka edukacji – krytyka kultury. W stronę performatywnej pedagogii krytycznej”. W: Edukacja kulturalna jako projekt publiczny?, red. Marta Kosińska, Karolina Sikorska, Agata Skórzyńska. Poznań: Wydawnictwo Galerii Miejskiej Arsenał, 2012.

Krajewski, Marek. „Uczestnictwo w kulturze”. W: Edukacja kulturowa. Poręcznik, red. Rafał Koschany, Agata Skórzyńska. Poznań: Centrum Praktyk Edukacyjnych, 2014.

Maisuria, Alpesh. Class Consciousness and Education in Sweden. A Marxist Analysis for Revolutionary Strategy in a Social Democracy. New York: Routledge, 2018.

Matyja, Rafał. Wyjście awaryjne. O zmianie wyobraźni politycznej. Kraków: Karakter, 2018.

Maźnica, Łukasz, Dawid Sobolak, Jan Strycharz. Edukacja kulturowa w Małopolsce. Raport z badań ukierunkowanych na diagnozę stanu i perspektyw edukacji kulturowej w województwie małopolskim. Kraków: Małopolski Instytut Kultury w Krakowie, 2016.

Rikowski, Glenn. „Education and the politics of human resistance”. Information for Social Change 23 (2006).

Rodak, Magdalena, Paweł Rodak, współpr. Marcin Niemojewski. „Organizacja kultury”. W: Animacja kultury. Doświadczenie i przyszłość, red. Grzegorz Godlewski, Iwona Kurz, Andrzej Mencwel, Michał Wójtowski. Warszawa: Instytut Kultury Polskiej UW, 2002.

Stępień, Anna, Michał Kocikowski, Magdalena Ochał. Raport. Edukacja kulturowa w województwie mazowieckim 1. Warszawa: Kulturalni Edukatorzy, 2016.

Themelis, Spyros. „Learning, unlearning, relearning with the movements: a study of the greek education movement and its prefigurative potential”. Postcolonial Directions in Education 6, 1 (2017).

Williams, Raymond. Adult Education and Social Change: Lectures and Reminescences in Honour of Tony McLean. Southern District: WEA, 1983.

doi.org/10.26112/kw.2019.105.04

This article is an attempt at an analysis of digital archiving as a process of forming a community of practice. Such community has coalesced around the ELMCIP Knowledge Base developed by the University of Bergen. It is seen not only as a shift in academic pedagogies, where boundaries between professors and students become blurred, but also as a strategy of the humanities aimed at reclaiming the knowledge work in the age of a novel, ‘cool’ and ubiquitous innovation. The latter is often presented as a goal in itself contributing to fundamental digital disruption, supposedly reorganising society and culture at large. Moreover, establishing such communities of practice is seen as a crucial factor to safeguard the sustainability of digital archives that extends beyond purely infrastructural and technical circumstances.

Key words: digital archives, archiving, electronic literature, digital humanities, ELMCIP Knowledge Base

Bibliografia

Borsook, Paulina. Cyberselfish. A Critical Romp Through the Terribly Libertarian Culture of High Tech. New York City: PublicAffairs, 2001.

Electronic Literature Collection. T. 1–3. http://collection.eliterature.org/.

ELMCIP – Electronic Literature Knowledge Base, https://elmcip.net/knowledgebase.

Emerson, Lori. Reading Writing Interfaces: From the Digital to the Bookbound. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2014.

Górska-Olesińska, Monika. „Literary practices and performances in transmedia environments: Introduction to the special issue”. Przegląd Kulturoznawczy 33, 3 (2017).

Grigar, Dene, Stuart Moulthrop. Traversals: The Use of Preservation for Early Electronic Writing. Cambridge MA: MIT Press, 2017.

Lave, Jean, Etienne Wenger. Situated Learning. Legitimate Peripheral Participation. Cambridge: Cambridge University Press, 1991.

Liu, Alan. The Laws of Cool. Knowledge Work and the Culture of Information. Chicago: University of Chicago Press, 2004.

Marecki, Piotr. „Media Archeology Lab: Experimentation, tinkering, probing. Lori Emerson in conservation with Piotr Marecki”. Przegląd Kulturoznawczy 33, 3 (2017).

Miller, Toby. Blow Up the Humanities. Philadelphia: Temple University Press, 2004.

Nussbaum, Martha. Not for Profit. Why Democracy Needs the Humanities. Princeton: Princeton University Press, 2010.

Pawlicka, Urszula. „An essay on electronic literature as platform”. Przegląd Kulturoznawczy 33, 3 (2017).

Rettberg, Scott. „Bootstrapping electronic literature: An introduction to the ELMCIP project”. W: Remediating the Social. Creativity and Innovation in Practice, red. Simon Briggs. Bergen: University of Bergen, 2013.

Rettberg, Scott. Electronic Literature. Cambridge: Polity Press, 2019.

Tabbi, Joseph. „Relocating the literary: In networks, knowledge bases, global systems, material, and mental environments”. W: The Bloomsbury Handbook of Electronic Literature, red. Joseph Tabbi. London: Bloomsbury Academic, 2018.

Wenger, Etienne. Communities of Practice. Learning, Meaning, and Identity. Cambridge: Cambridge University Press, 1998.

doi.org/10.26112/kw.2019.105.05

This article proposes a model of urban space research that is related to processes of consultation and participation, and thus leads to changes. The author refers here to new concepts of knowledge about the city and urban competences, such as Colin McFarlane’s proposal of learning the city. Based on the analysis (adopting the perspective of critical urban studies) of an example of a city centre revitalisation project (Project CENTRE in Poznań), the text calls for changing the research model (scientific, scientific-participatory, diagnostic, consultative), so that it enables the acquisition of anticipatory knowledge through a collaborative process. Anticipatory knowledge is here understood as the knowledge that can be applied not only to address the status quo (conflicts over the rights to the city, economic and demographic conditions), but also to predict and thus consider changes in the future (for example climate change). Learning encompasses the processual, embodied and situated nature of knowledge about the city, which is necessary in today’s conditions of urbanised environment and its ongoing transformation. As such it turns into a political concept where to have the knowledge of the city (finally recognised as a living environment) means to know how to ensure that city management conditions are more just and fair.

Key words: urban learning, research as learning, revitalisation, critical urban studies, educational turn in scientific research

Bibliografia

Amin, Ash, Nigel Thrift. Cities. Reimagining the Urban. Cambridge: Polity Press, 2002.

Bryant, Levi R. The Democracy of Objects. Ann Arbor: Open Humanities Press, University of Michigan Library, 2011.

Diagnoza strategiczna miasta Poznania. Poznań 2016.

Farías, Ignacio, Thomas Bender, red., Urban Assemblages. How Actor-Network Theory Changes Urban Studies. London: Routledge, 2011.

Gminny program rewitalizacji miasta Poznania. Poznań 2017.

Harvey, David. Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja. Tłum. Agnieszka Kowalczyk, Wiktor Marzec, Maciej Mikulewicz, Maciej Szlinder. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, 2012.

Ingold, Tim. The Perception of the Environment. Essays on the Livelihood, Dwelling and Skill. London: Routledge, 2000.

Jak widzisz przyszłość ścisłego centrum Poznania. Część I: Raport z badania dla właścicieli nieruchomości i przedsiębiorców. Część II: Raport z badania dla mieszkańców i przechodniów. Koncepcja badania i raport pobadawczy: R. Drozdowski. Poznań 2015.

Kowalewski, Jacek, Wojciech Piasek, red., Zwroty badawcze w humanistyce. Konteksty poznawcze, kulturowe i społeczno-instytucjonalne. Olsztyn: Colloquia Humaniorum, 2010.

Marcuse, Peter. „From the critical urban theory to the right to the city”. City 13, 2–3 (2019).

McFarlane, Colin. „Assamblage and critical urbanism”. City 15, 2 (2011).

McFarlane, Colin. Learning the City. Knowledge and Translocal Assamblage. Malden: Wiley-Blackwell, 2011.

McFarlane, Colin. „Learning”. W: Urban Theory. New Critical Perspectives, red. Mark Jayne, Kevin Ward. London: Routledge, 2017.

McFarlane, Colin. „The comparative city: Knowledge, learning, urbanism”. International Journal of Urban and Regional Research 34, 4 (2010).

Nowicka, Paulina. „Święty Marcin jak miejski plac: nowa kostka, drzewa, przystanek... Jak się prezentuje?”. Gazeta Wyborcza, 10 grudnia 2018.

Poznań 2016. Sytuacja społeczno-gospodarcza. Poznań: Miasto Poznań, Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2017.

Skórzyńska, Agata. Praxis i miasto. Ćwiczenie z kulturowych badań angażujących. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2017.

Św. Marcin – raport z badań 2014. Poznań: Urząd Miasta Poznania, Biuro Koordynacji Projektów i Rewitalizacji Miasta, 2015.

„Święty Marcin wieczorem wygląda magicznie. Tak prezentuje się wyremontowana ulica po zmroku”. Głos Wielkopolski, 14 marca 2019.

doi.org/10.26112/kw.2019.105.06

This article offers an introduction to the complex area of media art laboratories which emerged along with the development of the art of new technologies. They came as a response to the need to search for new methods of cooperation that transgresses beyond disciplines, and to explore the potential of the previously impossible encounters of the world of art with the world of science. The art of new media has developed a completely different model of functioning in the world of art, enriching traditional exhibition practices which now include new educational and research formats. The primary aim of this text is to present a critical reflection on the role of contemporary media art laboratories. While analysing selected examples from the past, the author asks questions about the current challenges faced by art as a laboratory whose main task is to study reality and social relations, also in terms of contemporary culture and its technological aspects.

Key words: laboratory, media lab, new media art, art & science, bio-art

Bibliografia

Ascott, Roy. „A Groundcourse for art”. W: Education, Documents of Contemporary Art, red. Felicity Allen. London: Whitechapel Gallery, 2011.

Cubitt, Sean. „The new materialism in media art history”. W: Media Art. Towards a New Definition of Arts in the Age of Technology, red. Valentino Catricalà. Roma: Fondazione Mondo Digitale, 2015.

Filiciak, Mirek, Alek Tarkowski, Agata Jałosińska, red., Medialab. Instrukcja obsługi. Chrzelice: Fundacja Ortus, 2011.

Hiatt, Gina. „We need humanities labs”. https://www.insidehighered.com/views/2005/10/26/we-need-humanities-labs.

Kerbe, Wolfgang, Markus Schmidt. „Splicing boundaries the experiences of bioart exhibition visitors”. Leonardo 48, 2 (2015).

Keulartz, Jozef, Henk van den Belt. „DIY-Bio – economic, epistemological and ethical implications and ambivalences”. https://lsspjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40504-016-0039-1.

Latour, Bruno. „Dajcie mi laboratorium, a poruszę świat”. Tłum. Krzysztof Abriszewski, Łukasz Afeltowicz. Teksty Drugie 1/2 (2009).

Levy, Steven. Hackers: Heroes of the Computer Revolution. Sebastopol, CA: O’Reilly Media, 2010.

O’Neill, Paul, Mick Wilson, „Introduction”. W: Curating and Educational Turn, red. Paul O’Neill, Mick Wilson. London: Open Editions/De Appel, 2010.

Pawlicka, Urszula. „Data, collaboration, laboratory: Bringing concepts from science into humanities practice”. English Studies 98, 5 (2017).

Pawlicka, Urszula. „Humanistyka: pracownia, centrum czy laboratorium?”. Teksty Drugie 1 (2017).

Rogoff, Irit. „Turning”. W: Curating and Educational Turn, red. Paul O’Neill, Mick Wilson. London: Open Editions/De Appel 2010.

Stojanović, Dragana. Eductional turn in art. Turning art into the production of new knowledge. https://scindeks-clanci.ceon.rs/data/pdf/2334-8666/2017/2334-86661705056S.pdf.

The Future of the Lab. Eindhoven: Baltan Laboratories, 2010.

Vesna, Victoria. „Laboratorium naukowe jako pracownia artystów”. W: W stronę trzeciej kultury. Koegzystencja sztuki, nauki i technologii, red. Ryszard W. Kluszczyński. Gdańsk: Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia, 2016.

Vesna, Victoria. „Shifting media contexts: When scientific labs become art studios”. W: Context Providers: Conditions of Meaning in Media Arts, red. Margot Lovejoy, Christiane Paul, Victoria Vesna. Bristol: Intellect 2011.

doi.org/10.26112/kw.2019.105.07

Audience development, or building and developing ongoing relationships with audiences of cultural events, is a quite new perspective in the Polish context. It assumes a permanent dialogue with one’s audience in order to study and diagnose its needs as well as to provide for a greater diversification and a deeper exploration of the very term ‘audience’ along with its interpretation. In Poland many examples may be found of different types of cultural and artistic activity, both institutional and less formal, which try to encourage people in urban and rural areas to be more engaged in community practices. Cultural institutions and places continue to evolve as their environment changes and new paradigms of ‘participation in culture’
are developed. In order to include new groups of viewers – non-professionals whose symbolic/cultural resources might prove insufficient to decode certain works of art – it is necessary to offer them a new language and a programme that will accommodate for new problems and topics. This article presents a critical discussion of ‘audience building/development’, while pointing to differences and similarities between this concept and the idea of neo-institutionalism.

Key words: audience, audience research, audience development, neo-institutionalism

Bibliografia

Adorno, Theodor. „Muzeum Valery Proust”. Tłum. Andrzej J. Noras. W: Muzeum sztuki. Antologia, red. Maria Popczyk. Kraków: Universitas, 2005.

Bourdieu, Pierre. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Tłum. Piotr Biłos. Warszawa: Scholar, 2005.

Bourdieu, Pierre. Męska dominacja. Tłum. Lucyna Kopciewicz. Warszawa: Oficyna Wydawnicza, 2004.

Bourdieu, Pierre, Jean-Claude Passeron. Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania. Tłum. Elżbieta Neyman. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.

Byszewski, Janusz. „Muzeum jako rzeźba społeczna”. W: Edukacja kulturowa. Poręcznik, red. Rafał Koschany, Agata Skórzyńska. Poznań: Centrum Kultury Zamek, 2014.

Clair, Jean. Kryzys muzeów. Globalizacja kultury. Tłum. Jan Maria Kłoczowski. Gdańsk: Słowo/obraz, terytoria, 2010.

Foucault, Michael. Nadzorować i karać. Tłum. Tadeusz Komendant. Warszawa: Aletheia, 2011.

Goffman, Erving. Instytucje totalne. O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych. Tłum. Olena Waśkiewicz, Jacek Łaszcz. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2011.

Lindauer, Margaret. „The Critical Museum Visitor”. W: New Museum. Theory and Practice, red. Janet Marstine. Malden: Blackwell Publishing, 2013.

Lis, Bartek. „Instytucje sztuki jako urządzenia społeczne. O nowym (?) paradygmacie”. W: Sztuka – partycypacja – rewitalizacja. XX lat działalności edukacyjnej CSW Łaźnia, red. Małgorzata Cackowska. Gdańsk: CSW Łaźnia, 2018.

Lokalsi. Poznań: Galeria Miejska Arsenał, 2014.

Mader, Rachel. „How to move in/an institution”. On Curating 21 (2003).

Sikorska, Karolina. „Edukacja artystyczna”. W: Edukacja kulturowa. Poręcznik, red. Rafał Koschany, Agata Skórzyńska. Poznań: Centrum Kultury Zamek, 2014.

Skórzyńska, Agata. Praxis i miasto. Ćwiczenia z kulturowych badań angażujących. Warszawa: Instytut Badań Literackich, 2017.

streirischer herbst, Florian Malzacher, red., Prawda jest konkretna. Artystyczne strategie w polityce. Podręcznik. Tłum. Ewa Majewska, Kuba Szreder. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, 2018.

Te Heesen, Anke. Teorie muzeum. Tłum. Agata Teperek. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2016.

Valéry, Paul. „Problem muzeów”. Tłum. Andrzej J. Noras. W: Muzeum sztuki. Antologia, red. Maria Popczyk. Kraków: Universitas, 2005.

Veblen, Thorstein. Teoria klasy próżniaczej. Tłum. Janina Frentzel-Zagórska. Warszawa: PWN, 1971.

Wala, Katarzyna. „Sensualny Szczepin. Sensualne muzeum”. Summa 1 (2014).

doi.org/10.26112/kw.2019.105.08

This article attempts to look at educational turn in art and its possible consequences from the perspective of contemporary female visual artists. What types of practices will be affected by educational turn? Which entities will actually benefit from it? Basing largely on her own research (in-depth interviews with female artists), the author analyses the artists’ attitudes to educational activities, which they either undertake or reject, and with respect to changes occurring in institutions of modern art that tend to be increasingly more focused on production of knowledge. Seeking to find answers to questions about the relationship between educational and artistic practices, the article also ponders on the feminisation of the sector of art and the visibility of women’s work in it.

Key words: feminisation of art field, educational work of female artists, visibility, production of knowledge, art institutions

Bibliografia

Engster, Daniel. Rozważania na temat teorii opieki: praktyka i obowiązek opieki. Tłum. Małgorzata Maciejewska, Marcin Marszałek. Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego. 2009. http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f00087engster.pdf.

Federici, Sylvia. Prekariat. Perspektywa feministyczna. Tłum. Maria Skóra. Biblioteka Online ThinkTanku Feministycznego. 2010. http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0096federici.

Gromada, Anna, Dorka Budacz, Juta Kawalerowicz, Anna Walewska, oprac., Marne szanse na awanse? Raport z badania na temat obecności kobiet na uczelniach artystycznych w Polsce. Fundacja Katarzyny Kozyry. 2015. https://duszan.com/kozyra/Marne%20szanse%20
na%20awanse%20RAPORT.pdf.

Kopciewicz, Lucyna. Kobiecość, męskość i przemoc symboliczna. Polsko-francuskie studium porównawcze. Kraków: Impuls, 2005.

Kopciewicz, Lucyna (z zespołem badawczym). „Kobiety w akademickiej pedagogice – negocjowanie znaczeń profesjonalizmu i gender”. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja 55, 3 (2011).

Kozłowski, Michał, Jan Sowa, Kuba Szreder, red., Fabryka sztuki. Raport z badań Wolnego Uniwersytetu Warszawy. Warszawa: Wolny Uniwersytet Warszawy, 2014.

Krajewski, Marek, Filip Schmidt, oprac., Wizualne niewidzialne. Sztuki wizualne w Polsce. Stan, rola i znaczenie. Raport końcowy. http://wizualneniewidzialne.pl/wp-content/uploads/2016/05/Wizualne-Niewidzialne-Raport-kon%CC%81cowy-v2017.pdf.

Lenz Kothe, Elsa. „Beyond art waitressing. Meaningful engagement in interactive art galleries”. Art Education 65, 4 (2012).

McRobbie, Angela. „Reflections on precarious work in the cultural sector”. W: Governance der Kreativwirtschaft. Diagnosen und Handlungsoptionen, red. Bastian Lange, Ares Kalandides, Birgit Stöber, Inga Wellmann. Bielefeld: Transcript Verlag, 2009.

O’Neill, Paul, Mick Wilson, red., Curating and the Educational Turn. London: Open Editions/De Appel, 2010.

Sadura, Przemysław. Państwo, szkoła, klasy. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2017.

Sikorska, Karolina. „Potrzeba widoczności. Tryby pracy współczesnych artystek wizualnych”. Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej 21 (2018).

Skuza, Piotr. „Feminizacja nie jest feminizmem”. Recykling Idei. 11 lutego 2005. http://recyklingidei.pl/skuza-feminizacja-nie-jest-feminizmem.

Stojanović, Dragana. „Educational turn in art. Turning art into the production of a new knowledge”. Zbornik Radova Akademije Umetnosti 5 (2017).

doi.org/10.26112/kw.2019.105.09

The aim of this article is to analyse the concept of educational turn and its impact on everyday museum practices. It seeks to explore whether educational turn can effectively change the relations of power in a museum. The text studies how such model of comprehending and producing art affects the relationship between curators and educators. The discussion of problems related to the implementation of projects reveals that the chances for developing alternative, mainly dialogue-based, ways of producing knowledge in a museum are higher once the experience and competence of curators and educators are combined.

Key words: educational turn, museum, museum educator, museum education, curator

Bibliografia

Aguirre, Peio. „Education with innovations: beyond art-pedagogical projects”. W: Curating and Educational Turn, red. Paul O’Neill, Mick Wilson. London: Open Editions/De Appel, 2010.

Birchall, Michael. „Situating participatory art between process and practice”. ARKEN Bulletin 7 (2017).

Cachia, Amanda. „Disability, curating, and the educational turn: the contemporary condition of access in the museum”. On-Curating.org 24 (2014). http://www.on-curating.org/issues.html.

Farquharson, Alex. „Bureaux de change”. Frieze 101 (2006). https://frieze.com/article/bureaux-de-change.

Fisher, Michelle M. „Museum education and the pedagogic turn”. Artwrit 7 (2011). http://www.artwrit.com/article/museum-education-and-the-pedagogic-turn/.

Krauss, Annette, Emily Pethick, Marina Vishmidt. „Spaces of unexpected learning 2”. W: Curating and Educational Turn, red. Paul O’Neill, Mick Wilson. London: Open Editions/De Appel, 2010.

Mörsch, Carmen. „Alliances for unlearning: on the possibility of future collaboration between gallery education and institutions critique”. Afterall. A Journal of Art, Context, and Enquiry 26 (2011).

O’Neill, Paul, Mick Wilson. „Introduction”. W: Curating and Educational Turn, red. Paul O’Neill, Mick Wilson. London: Open Editions/De Appel, 2010.

Phillips, Andrea. „Education aesthetics”. W: Curating and Educational Turn, red. Paul O’Neill, Mick Wilson. London: Open Editions/De Appel, 2010.

Podesva, Kristina Lee. „A pedagogical turn: brief notes on education as art”. Fillip – Magazine 6 (2007). https://fillip.ca/content/a-pedagogical-turn.

Rogoff, Irit. „Turning”. e-Flux Journal 00 (2008). https://www.e-flux.com/journal/00/68470/turning/.

Sternfeld, Nora. „Unglamorous tasks: what can education learn from its political traditions?”. e-Flux Journal 14 (2010). https://www.e-flux.com/journal/14/61302/unglamorous-tasks-what-can-education-learn-from-its-political-traditions/.

Tallant, Sally. „Experiments in integrated programming”. W: Curating and Educational Turn, red. Paul O’Neill, Mick Wilson. London: Open Editions/De Appel, 2010.

Witcomb, Andrea. Re-Imagining the Museum. Beyond the Mausoleum. London: Routledge, 2003.

doi.org/10.26112/kw.2019.105.10

The Mazovian Programme of Cultural Education is an initiative that aims to raise the profile of cultural education, improve access to it, emphasise its importance for social development, and provide support to cultural managers and educators. In this article the programme is presented in the context of contemporary theories on cultural and educational activities, and their significance for development in its broadest sense. Involved directly in the implementation of the programme, the authors of the article discuss its tools and methods, conclusions from the programme applications in practice, as well as the approach and values adopted as guidelines throughout the programme.

Key words: cultural education, cultural policy, culture and development, education and crisis, community

Bibliografia

Bendyk, Edwin, oprac., Jak jest? Mapa kultury w Polsce, Kongres Kultury 2016, http://www.kongreskultury2016.pl/wp-content/uploads/2016/10/Diagnoza_Synteza-1.pdf.

Campbell, Joseph. Bohater o tysiącu twarzy. Tłum. Andrzej Jankowski. Kraków: Nomos, 2013.

Dworakowska, Zofia. „W podróży”. W: Twórcze społeczności. Notatki z terenu, red. Zofia Dworakowska, Joanna Kubicka. Warszawa: Instytut Kultury Polskiej, 2012.

Fatyga, Barbara. „Teoria żywej kultury: źródła i powody jej powstania”. Kultura i Rozwój 4, 3 (2017).

Godlewski, Grzegorz. „Animacja i antropologia”. W: Animacja kultury. Doświadczenie i przyszłość, red. Grzegorz Godlewski, Iwona Kurz, Andrzej Mencwel, Michał Wójtowski. Warszawa: Instytut Kultury Polskiej, 2002.

Hausner, Jerzy, Izabela Jasińska, Mikołaj Lewicki, Igor Stokfiszewski, red., Kultura i rozwój. Analizy, rekomendacje, studia przypadków. Warszawa: Instytut Studiów Zaawansowanych, Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej, 2016.

Hausner, Jerzy, Anna Karwińska, Jacek Purchla, red., Kultura a rozwój. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2013.

Holden, John. The Ecology of Culture. Arts and Humanities Research Council. 2015. http://www.ahrc.ac.uk/documents/project-reports-and-reviews/the-ecology-of-culture/.

Krajewski, Marek. „Uczestnictwo w kulturze”. W: Edukacja kulturowa. Poręcznik, red. Rafał Koschany, Agnieszka Skórzyńska. Poznań: Centrum Praktyk Edukacyjnych, 2014.

Krajewski, Marek. „W kierunku relacyjnej koncepcji uczestnictwa w kulturze”. Kultura i Społeczeństwo 1 (2013).

Rakowski, Tomasz. „Etnografia/Animacja/Sztuka. Wprowadzenie”. W: Etnografia/Animacja/Sztuka. Nierozpoznane wymiary rozwoju kulturalnego, red. Tomasz Rakowski. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2013.

Sadura, Przemysław. Państwo, szkoła, klasy. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2017.

Stokfiszewski, Igor. „Wokół kultury społecznej”. Polish Theatre Journal 2 (2016).

Tarkowska, Elżbieta. „Temporalny wymiar przemian zachodzących w Polsce”. W: Kulturowy wymiar przemian społecznych, red. Aldona Jawłowska, Marian Kempny, Elżbieta Tarkowska. Warszawa: IFiS PAN, 1993.

doi.org/10.26112/kw.2019.105.11

This article attempts to define a new field of creative practice: theatre pedagogy. Operating at the intersection of education and theatre, it is a new sphere that combines artistic activity with promoting culture. The author outlines the framework of practice in Polish theatre pedagogy, referring both to its Polish precursors and places (sources) where 21st-century theatre pedagogues can look for knowledge and practical inspiration. So far not many articles have been published that would address this topic. However, as the idea continues to spread in Poland, it is high time to fill this gap by studying this phenomenon more thoroughly.

Key words: theatre pedagogy, audience development, education through art, more than a viewer, creative activity of the audience

Bibliografia

Byrski, Tadeusz. W pogoni za teatrem. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2015.

Czarnota, Justyna, Alicja Morawska-Jakubczak, Dorota Ogrodzka, Anna Rochowska, Justyna Sobczyk, Igor Stokfiszewski, Magdalena Szpak. „Daleki punkt dojścia”. Dialog 7–8 (2016).

Czarnota-Misztal, Justyna, Magdalena Szpak, red., Pedagogika teatru. Kierunki, refleksje, perspektywy. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2018.

Dowsilas, Iwona, oprac., Jan Dorman – pedagog teatru. Będzin: Fundacja im. Jana Dormana, 2017.

Iskra, Małgorzata, Magdalena Helis-Rzepka, red., Teatr Byrskich: refleksje, dokumenty, wspomnienia. (Wybór). Kielce: Oficyna Wydawnicza Domu Środowisk Twórczych, 1992.

Kowalkowska, Dorota. „Bieg długodystansowca, czyli pedagog teatru na etacie”. Dialog 7–8 (2016).

Kowalkowska, Dorota, Justyna Sobczyk, Sebastian Świąder. „Projektowanie sytuacji [rozmowa Piotra Morawskiego]”. Dwutygodnik.pl 12, 253 (2018).

Nix, Christoph. „Nauka stawiania pytań”. Dialog 7–8 (2016).

Odziomek, Marta, red., Jan Dorman i jego teatr. Będzin: Teatr Dzieci Zagłębia im. Jana Dormana w Będzinie, 2013.

Ogrodzka, Dorota. „Pedagogika teatru jako sztuka”. Dialog 7–8 (2016).

Ogrodzka, Dorota. „Teatr Empatii. O pedagogice teatru i performatywnych praktykach sztuki ze społecznością”. W: Sztuka ze społecznością, red. Jaśmina Wójcik, Igor Stokfiszewski, Izabela Jasińska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2018.

Osiński, Zbigniew. Nazywał nas bratnim teatrem. Przyjaźń artystyczna Ireny i Tadeusza Byrskich z Jerzym Grotowskim. Gdańsk: Słowo/obraz, terytoria, 2005.

Rochowska, Anna. „TR 2.0 – więcej niż widz!”. Dialog 7–8 (2016).

Szpak, Magdalena. „Doświadczaj”. Dialog 7–8 (2016).

Tomaszewska, Ewa. Jan Dorman: własną drogą. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, 2012.

doi.org/10.26112/kw.2019.105.12

The author of this article offers an analysis of and a self-reflection on selected actions that accompanied photo exhibitions co-organised by the Foundation for Film and Photography. As their co-author as well as a researcher, she presents the sources, assumptions and goals of the discussed projects, placing them in the context of research on contemporary animation of culture and education in photography.

Key words: photography, new humanities, media education, animation of culture

Bibliografia

Belting, Hans. Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie. Tłum. Mariusz Bryl. Kraków: Universitas, 2007.

Bourdieu, Pierre. „Społeczna definicja fotografii”. Tłum. Joanna Andrzejewska. W: Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, red. Małgorzata Bogunia-Borowska, Piotr Sztompka. Kraków: Znak, 2012.

Budzik, Justyna H. „Spotkanie z fotografią – spotkanie z Innym. Inscenizowane portrety z cyklu White power Anny Bedyńskiej”. W: Człowiek i medium. Terapia – rozwój – (auto)narracja, red. Agnieszka Ogonowska. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne, 2016.

Chéroux, Clément. „Ekspert i użytkownik. Wszechobecność fotografii amatorskiej”. Tłum. Tomasz Swoboda. W: Clément Chéroux, Wernakularne. Eseje z historii fotografii. Warszawa: Fundacja Archeologia Fotografii, 2014.

Kanicki, Witold. „Pomiędzy muzeum a white cube’em. Fotografia jako przestrzeń ekspozycyjna”. Kultura Współczesna 82, 2 (2014).

Karpiel, Agnieszka. Pomiędzy słowem a obrazem (Krzysztof Szlapa: W zasięgu wzroku). Opcje 1.1. 19 lipca 2017. http://opcje.net.pl/agnieszka-karpiel-pomiedzy-slowem-a-obrazem-krzysztof-szlapa-w-zasiegu-wzroku/.

Michałowska, Marianna. „Czego mogą nauczyć warsztaty fotograficzne? Próba autodiagnozy”. Kultura Współczesna 92, 5 (2016).

Michałowska, Marianna. „Uczyć fotografii, uczyć fotografią”. Zeszyty Artystyczne 30, 2 (2017).

Nycz, Ryszard. Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2017.

Stiegler, Bernd. Obrazy fotografii. Album metafor fotograficznych. Tłum. Joanna Czudec. Kraków: Universitas, 2009.

Szlapa, Krzysztof, Justyna H. Budzik, Katarzyna Stolarska. W zasięgu wzroku. Album artystyczno-edukacyjny. Katowice: grupakulturalna.pl/Fundacja dla Filmu i Fotografii, 2017.

Żuk, Grzegorz. „Twórcze aspekty działalności muzeów”. W: Twórczość w szkole. Rzeczywiste i możliwe aspekty zagadnienia, red. Barbara Myrdzik, Małgorzata Karwatowska. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2011.

doi.org/10.26112/kw.2019.105.13

This article presents an excerpt from a qualitative study conducted as part of a research project on cultural education models within formal education. The method of document analysis was used in the study to analyse documents in the form of essays created especially for the study purposes. A total of 33 graduates of Creative Activity Classes aged from 19 to 26 years participated in the study. This article proposes some conclusions about the value of cultural education offered as a planned formal education activity. They are drawn based on the statements of the group of students who attended educational courses enriched with cultural practices.

Key words: education, pedagogy from culture, educational turn in culture, Creative Activity Classes

Bibliografia

Babbie, Earl. Badania społeczne w praktyce. Tłum. Witold Betkiewicz, Marta Bucholc, Przemysław Gadomski i in. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003.

Janion, Maria. „Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś”. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 1996.

Jaworska-Witkowska, Monika. Ku kulturowej koncepcji pedagogiki. Kraków: Impuls, 2009.

Krajewski, Marek, Agata Skórzyńska, red., Diagnoza w kulturze. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2017.

Maliszewski, Krzysztof. Ciemne iskry. Problem aktualizacji pedagogiki kultury. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2013.

Markowski, Michał P., Ryszard Nycz. Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy. Kraków: Universitas, 2006.

Mayntz, Rene, Kurt Holm, Peter Hübner. Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985.

Melosik, Zbyszko, Tomasz Szkudlarek. Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń. Kraków: Impuls, 2010.

Olbrycht, Katarzyna. „Miejsce edukacji kulturalnej w uczeniu się wartościowania w kulturze. Pytania i dylematy”. W: Kryteria wyboru i wartościowania w kulturze, red. Joanna Winnicka-Gburek, Bogusław Dziadzia. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe „Katedra”, 2017.

Witkowski, Lech. „Jaka kultura? (Tezy, dopowiedzenia i podsumowanie)”. W: Edukacja, moralność, sfera publiczna, red. Joanna Rutkowiak, Dariusz Kubinowski, Marian Nowak. Lublin: Oficyna Wydawnicza „Verba”, 2007.

Witkowski, Lech. Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia, teoria, krytyka. Kraków: Impuls, 2013.

doi.org/10.26112/kw.2019.105.14

Changes in the area of museum education take multiple directions. While some of them are a result of discussion on transformations observed in social life and their impact on the shape and role of contemporary museums, others may be related to growing numbers of museum visitors recruiting from ever wider circles of people. Irrespective of the causes behind this metamorphosis of education offered by museums, many of these institutions simply ask: Who and what are museums for nowadays? ‘A Multitude of Realities’ is an experimental research and educational project of the Józef Piłsudski Museum in Sulejówek which has already provided a lot of material to answer these two questions.

Key words: museum education, visual education, potential audience, local community, performative tools

Bibliografia

Bishop, Claire. Sztuczne piekła. Sztuka partycypacji i polityka widowni. Tłum. Jacek Staniszewski. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, 2015.

Byszewski, Janusz, Maria Parczewska. Muzeum jako rzeźba społeczna. Warszawa: Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, 2012.

Charewicz, Karolina. „Performatywne ramy obrazów. O pewnym nieuniknionym aliansie zwrotów w humanistyce i kulturoznawczej perspektywie w tle”. Kultura i Edukacja 75, 1 (2010).

Hooper-Greeenhill, Eilean. Museum and Their Visitors. London: Routledge, 1994. Kłosowski, Wojciech, red., Kierunek kultura. W stronę żywego uczestnictwa w kulturze. Warszawa: Mazowiecki Instytut Kultury, 2011.

Kolektyw Badawczy. „Badanie wśród osób odwiedzających wystawę «Wielość rzeczywistości» realizowaną przez Muzeum Józefa Piłsudskiego”. Warszawa, 30 listopada 2018. https://muzeumpilsudski.pl/wp-content/uploads/2019/02/Wielość-Rzeczywistości-RAPORT.pdf.

Kwiatkowski, Piotr T., Beata Nessel-Łukasik. Muzeum w społeczności lokalnej. Raport. Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. https://nimoz.pl/files/articles/212/Raport%20Publiczność%20muzeów%20w%20Polsce%202018.pdf.

Kwiatkowski, Piotr T., Beata Nessel-Łukasik. Publiczność muzeów w Polsce. Badania pilotażowe. Raport. Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. https://www.nimoz.pl/files/articles/187/Raport%20Publiczność%20muzeów%20w%20Polsce%202017.pdf.

Lord, Gail D. „How museums build communities”. Muse 17, 4 (2000).

Nessel-Łukasik, Beata. „Publiczność poza muzeum”. Muzealnictwo 58 (2017).

Nieroba, Elżbieta. Pomiędzy dobrem wspólnym a elitarnością. Współczesny model muzeum. Opole: Uniwersytet Opolski, 2016.

Nowe lokowanie instytucji publicznych w miejskich ekosystemach kultury w Polsce. Raport z projektu. Poznań: Związek Miast Polskich, 2016.

Sfera publiczna – przestrzeń – muzeum. O zmieniającej się roli instytucji kultury. Opole: Uniwersytet Opolski, 2016.

Silverman, Lois H. The Social Works of Museums. New York: Routledge, 2000.

Simon, Nina. The Participatory Museum. http://www.participatorymuseum.org/read/.

doi.org/10.26112/kw.2019.105.15

Contemporary reality brings an abundance of changes. Some of them may be also observed with respect to forms of participation in culture. New models arise which follow the ideas of deinstitutionalisation, privatisation and self-sufficiency of viewers of culture. On the basis of these transformations, non-institutional actors appear who enter the role of educators, such as for example culture bloggers. Their activity features characteristics typical of educational turn in culture. They play a significant role in shaping cultural capital, while education remains an immanent quality of blogging about culture.

Key words: bloggers, self-sufficiency, (non-)participation, deinstitutionalisation

Bibliografia

Bachórz, Agata, Karolina Ciechorska-Kulesza, Sławomir Czarnecki, Martyna Grabowska, Jakub Knera, Lesław Michałowski, Cezary Obracht-Prondzyński, Krzysztof Stachura, Stanisław Szultka, Piotr Zbieranek. Punkty styczne: między kulturą a praktyką (nie)uczestnictwa. Gdańsk: Instytut Kultury Miejskiej, 2014.

Cultural Bloggers Interviewed. Amsterdam: LabforCulture, 2010.

Czajka-Kominiarczuk, Katarzyna. „Ale chroń mnie Panie od pogardy” czyli dwie kultury i jeden koszmarnie zawstydzony zwierz. Zwierz popkulturalny, 2 listopada 2013. http://zpopk.pl/ale-chron-mnie-panie-od-pogardy-czyli-dwie-kultury-i-jeden-koszmarnie-zawstydzony-
zwierz.html#axzz5hNmQY5or.

Czajka-Kominiarczuk, Katarzyna. Domykanie klamry czyli Zwierz kończy 9 lat. Zwierz popkulturalny, 2 marca 2018. http://zpopk.pl/9-lat.html#axzz59pDtqEs8.

Czajka-Kominiarczuk, Katarzyna. To zajęło tylko dziesięć lat. Zwierz popkulturalny, 2 marca 2019. http://zpopk.pl/dziesiec-lat-bloga.html#axzz5hNmQY5or.

Czajka-Kominiarczuk, Katarzyna. Zwierza nieporadnik blogowy czyli z prelekcji do notki: Jak blogować o kulturze. Zwierz popkulturalny, 15 września 2013. http://zpopk.pl/zwierza-nieporadnik-blogowy-czyli-z-prelekcji-do-notki-jak-blogowac-o-kulturze.html#axzz5hNmQY5or.

Czarnecki, Sławomir, Maciej Dzierżanowski, Martyna Grabowska, Jakub Knera, Lesław Michałowski, Cezary Obracht-Prondzyński, Krzysztof Stachura, Stanisław Szultka, Piotr Zbieranek. Poszerzenie pola kultury. Diagnoza potencjału sektora kultury w Gdańsku. Gdańsk: Instytut Kultury Miejskiej, 2012.

Hatalska, Natalia. Rola blogerów i youtuberów we współczesnym świecie. Raport. Gdańsk: Blog Forum Gdańsk, 2016.

Kosińska, Olga. Kapitan Ameryka czy Thorin Dębowa Tarcza? Wyobraźnia organizacyjna w krakowskich organizacjach pozarządowych. Praca magisterska. Kraków: Instytut Kultury Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.

Krajewski, Marek. Incydentologia. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, 2017.

Rifkin, Jeremy. Społeczeństwo zerowych kosztów krańcowych. Tłum. Anna D. Kamińska. Warszawa: Wydawnictwo Studio Emka, 2016.

Stunża, Grzegorz D., Radosław Bomba, Piotr Siuda, Krzysztof Stachura. Dwa zero czy zero? Blogi o tematyce kulturalnej a przemiany kultury uczestnictwa. Gdańsk: Instytut Kultury Miejskiej, 2015.

doi.org/10.26112/kw.2019.105.16

Rakoczy, Marta. Polityki pisma. Szkice plenerowe z pajdocentrycznej nowoczesności [The politic of literacy. Field sketches from paidocentric modernity]. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2018.

Key words: childhood studies, paidocentrism, politics of writing, agency, literacy, Marta Rakoczy

doi.org/10.26112/kw.2019.105.17

Wiśniewski, Rafał, red., Eseje o Niepodległej [Essays on Independent Poland]. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2018.

Key words: culture, homeland, patriotism, nation, 100th anniversary of Poland regaining independence, Rafał Wiśniewski

doi.org/10.26112/kw.2019.105.18

Key words: cultural rights, intercultural competence, education

Bibliografia

Cultural Rights. Fribourg Declaration 2007. www.unifr.ch/iiedh.

Dyczewski, Leon. „Naród podmiotem kultury”. W: Tożsamość polska i otwartość na inne społeczeństwa, red. L. Dyczewski. Lublin: KUL, 1996.

Ehrlich, Ludwig, red., Pisma wybrane Pawła Włodkowica. T. 1. Warszawa: PAX, 1968.

Jaskuła, Sylwia. „Dialog w edukacji międzykulturowej”. W: Mosty nadziei. Jagiellońskie inspiracje dialogu międzykulturowego, red. Leszek Korporowicz, Paweł Plichta. Kraków: Biblioteka Jagiellońska, 2016.

Jaskuła, Sylwia. Ewaluacja społeczna w edukacji. Kraków: Impuls, 2018.

Jaskuła, Sylwia. „Jagiellonian inspirations in inter-cultural education”. W: Jagiellonian Ideas Towards Challenges of Modern Times, red. Leszek Korporowicz, Sylwia Jaskuła, Małgorzata Stefanowicz, Paweł Plichta. Kraków: Jagiellonian Library, 2017.

Korporowicz, Leszek. „Bezpieczeństwo kulturowe w rozwoju zrównoważonym”. Edukacja Międzykulturowa 9, 2 (2018).

Korporowicz, Leszek. „Komunikacja międzykulturowa w perspektywie praw kulturowych”. Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis. Studia Sociologica 2 (2015).

Korporowicz, Leszek. „Ku zintegrowanej teorii przestrzeni międzykulturowej”. Relacje Międzykulturowe 1 (2017).

Korporowicz, Leszek, Sylwia Jaskuła. „Kultury narodowe w procesie wirtualizacji”. Politeja 31, 1 (2014).

Korporowicz, Leszek, Paweł Plichta, red., Mosty nadziei. Jagiellońskie inspiracje dialogu międzykulturowego. Kraków: Biblioteka Jagiellońska, 2016.

Łucyszyn, Józef. Polska tradycja tolerancji w kontekście kształtowania nowego społeczeństwa. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II, 2014.

Nikitorowicz, Jerzy. „Problemy poszukiwania tożsamości w zmiennej i dynamicznej przestrzeni wielokulturowości”. Politeja 20, 2 (2012).

Ozdowski, Sev. „Australia. Immigration and multiculturalism”. Krakowskie Studia Międzynarodowe 4 (2016).

Ozdowski, Sev. „Importance of heritage languages to Australia’s social and economic future”. W: Jagiellonian Ideas Towards Challenges of Modern Times, red. Leszek Korporowicz, Sylwia Jaskuła, Małgorzata Stefanowicz, Paweł Plichta. Kraków: Jagiellonian Library, 2017.

Ożóg, Kazimierz. Uczeni w monarchii Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława Jagiełły (1384–1434). Kraków: PAU, 2004.

Ryden, Edmund, SJ. Finding Truth in Life: A Philosophy of Human Rights. New Taipei City: Fu Jen Catholic University, 2012.

Wielgus, Stanisław. „Teoria ius gentium w średniowiecznej Polsce. Geneza, historia, twórcy, oryginalność, główne problemy”. Człowiek w Kulturze 8 (1996).

Wielgus, Stanisław. The Medieval Polish Doctrine of the Law of Nations: Ius Gentium. Lublin: University Press of the Catholic University of Lublin, 1989.

Wielgus, Stanisław. Z badań nad średniowieczem. Lublin: KUL, 1995.