doi.org/10.26112/kw.2022.118.01

Bibliography

Becker, Howard S. Art Worlds. Berkeley: University of California Press, 1982.

Bourdieu Pierre. Photography: A Middle-brow Art. Cambridge: Polity Press, 1990.

Larsen, Jonas. „Z rodziną najlepiej wychodzi się na zdjęciach: performatywność fotografii turystycznej”. Tłum. Marcin Drabek. W: Badania wizualne w działaniu. Antologia tekstów, red. Maciej Frąckowiak, Krzysztof Olechnicki. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, 2011.

Latour, Bruno. Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Tłum. Aleksandra Derra, Krzysztof Abriszewski. Kraków: Universitas, 2010.

Tagg, John. The Burden of Representation. Essays on Photographies and Histories. London: Macmillan, 1988.

doi.org/10.26112/kw.2022.118.02

The authors of the text paint a picture of Poles’ social relationships based on the visual content from diaries documenting everyday life during the Covid-19 pandemic. Nearly 700 diaries collected in two nationwide competitions in 2020 and 2021 are analysed. The photographs included in the diaries revolve around topics such as emptiness, community building, and individual strategies of survival. The authors confront their conclusions from the analyses of the written and visual content. In terms of relationships, the former tends to focus on: (1) the crisis of meaning and the lack of alternatives to the solidified conditions of life; (2) loneliness in coping with the situation and adaptation to the living conditions, a deficit of trust, and a sense of inequality; (3) the perceived lack of support from the state, with civic duties prevailing over civic rights. According to the authors, the visual material complements the textual diary entries. As a form of self-reflection, the photographs document the diarists’ diagnosis of reality and their reactions to it. The visual content demonstrates that: (1) the feeling of meaninglessness becomes suspended in confrontation with the pandemic crisis; (2) activities intended to maintain the community paradoxically reveal its shortcomings and cracks in relationships; (3) the state manifests its presence mainly through oppression. According to the authors, pandemic photographs capture memories, support communication, build identity, manifest agency, and serve as a tool to critique the reality.

Key words: diaries, Covid-19 pandemic, relationships, social inequality, loneliness

Bibliography

Almpani, Chysa K. „Summary Report of the International Conference on «Risks in the Risk Society: Old and new vulnerabilities in the age of Covid-19»”. Sociológia a Spoloćnost’ 6, 1 (2021).

Collier Jr, John, Malcolm Collier. „Zasady badań wizualnych”. Tłum. Marcin Korzewski. W: Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, red. Małgorzata Bogunia-Borowska, Piotr Sztompka. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2012.

Deutschmann, Marcin, Michał Warnke. „Risk university: Uncertainty of the late modernity coming too early”. Society Register 4, 3 (2021).

Grabher, Gernot, David Stark. „Organizing diversity: Evolutionary theory, network analysis and postsocialism”. Regional Studies 31, 5 (1997).

Hu, Xiaohui, Robert Hassink. „Adaptation, adaptability and regional economic resilience: A conceptual framework”. W: Handbook on Regional Economic Resilience, red. Gillian Bristow, Adrian Healy. Cheltenham & Northampton, MA: Edward Elgar Publishing, 2020.

Konecki, Krzysztof T. „Wizualne wyobrażenia. Główne strategie badawcze w socjologii wizualnej a metodologia teorii ugruntowanej”. Przegląd Socjologii Jakościowej 1, 1 (2005).

Maison, Dominika, Diana Jaworska, Dominika Adamczyk, Daria Affeltowicz. „The challenges arising from the COVID-19 pandemic and the way people deal with them. A qualitative longitudinal study”. PLoS ONE 16, 10 (2021).

Olechnicki, Krzysztof. Antropologia obrazu. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003.

Sztompka, Piotr. Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2015.

Vukosavljević Gvozden, Tatyana, Aleksandar Baucal, Ksenija Krstic, Severina Filipović. „Intolerance of uncertainty and tendency to worry as mediators between trust in institutions and social support and fear of coronavirus and consequences of the pandemic”. Frontiers in Psychology 12 (2021).

Zelner, Jon, Julien Riou, Ruth Etzioni, Andrew Gelman. „Accounting for uncertainty during a pandemic”. Patterns 2, 8 (2021).

Zinn, Jens O. „Recent developments in sociology of risk and uncertainty”. Historical Social Research 31, 2 (2006).

doi.org/10.26112/kw.2022.118.03

When the draft Landscape Act was presented in the Sejm (the lower house of the Polish Parliament) in 2013, social organisations launched a civic campaign ‘Senators, Clean up the Ads!’. As part of the campaign, the Miasto Moje a w Nim Association released a series of the Greetings from Poland postcards with landscape views from Polish mountains, seaside resorts, and cities visually polluted with excessive outdoor advertising. This was not the first case when images of ad-obscured landscapes were used. As early as in 2009, Elżbieta Dymna and Marcin Rutkiewicz published a photo album Polski outdoor [Outdoor Poland] documenting visual pollution in Poland. Similar actions were organised in various cities after the Landscape Act entered into force in 2015. The aim of this article is to analyse the use of photography as a social mobilisation tool intended to, on the one hand, increase social awareness and support changes in the landscape and, on the other hand, put pressure on officials and politicians by reversing this process. The ads or images that went outdoor were now themselves reproduced and disseminated online, at exhibitions, and in publications.

Key words: photography, landscape, advertising, Landscape Act, activism

Bibliography

Bukowiecki, Łukasz, Martyna Obarska, Xawery Stańczyk, red., Miasto na żądanie. Aktywizm, polityki miejskie, doświadczenia. Warszawa: Wydawnictwa UW, 2014.

Dymna, Elżbieta, Marcin Rutkiewicz. Polski outdoor. Reklama w przestrzeni publicznej. Warszawa: Wydawnictwo Klucze, 2009.

Florida, Richard. Narodziny klasy kreatywnej oraz jej wpływ na przeobrażenia w charakterze pracy, wypoczynku społeczeństwa i życia codziennego. Tłum. Tomasz Krzyżanowski, Michał Penkała. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2010.

Landry, Charles. Kreatywne miasto. Zestaw narzędzi dla miejskich innowatorów. Tłum. Olga Siara. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2013.

Lewenstein, Barbara, Agata Gójska, Ewa Zielińska, red., Aktywizmy miejskie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2020.

Offe, Claus. „New social movements: Challenging the boundaries of institutional politics”. Social Research 52, 4 (1985).

Pastuszko, Monika. „Prosty język – jak pisać o konsultacjach, żeby ludzie chcieli się w nie angażować”. W: Konsultacje społeczne. 24 inspiracje z Warszawy, red. Anna Petroff-Skiba. Warszawa: Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy, 2019.

Portella, Adriana. Visual Pollution. Advertising, Signage and Environmental Quality. Farnham: Ashgate, 2014.

Reckwitz, Andreas. Odkrycie kreatywności. O procesie społecznej estetyzacji. Tłum. Katarzyna Kończal, Zofia Sucharska. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2017.

Springer, Filip. Wanna z kolumnadą. Reportaże o polskiej przestrzeni. Wyd. 2. Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2020.

Stańczyk, Xawery, red., Pięć lat ustawy krajobrazowej: raport z monitoringu. Warszawa: Stowarzyszenie Miasto Moje a w Nim, 2020.

Szydłowska, Agata. „Filantropi i apologeci. TypoPolo jako narzędzie dystynkcji społecznej”. Kultura Współczesna 97, 4 (2017).

Zaremba, Łukasz. Obrazy wychodzą na ulice. Spory w polskiej kulturze wizualnej. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, Instytut Kultury Polskiej UW, 2018.

doi.org/10.26112/kw.2022.118.04

This article analyses the activity of Stado Prusa, a group of photography students established at the then Department (currently, Faculty) of Photography at the Magdalena Abakanowicz University of the Arts in Poznań (UAP). The group (Marek Noniewicz, Paweł Kula, Maciej Krych, and others) was active for only three years and did not survive long after its members’ graduation. The author describes their mode of operation as grouping and studies the institutional context (the education system, the master-disciple relationship) behind their activity. This is an interesting case. On the one hand, Stado Prusa represented a critical and anarchistic attitude towards university as educational institution and its artistic aspirations. On the other hand, the group met and was formed at the university whose lecturers also had an influence on its members. The text explores what conditions are necessary for such social and artistic initiatives to survive. The unfolding analysis is based on the memories and archival materials of the Stado Prusa members.

Key words: grouping, UAP Department of Photography, photography-art, photographic education

Bibliography

Andrzejewska, Teresa. „Przestrzeń spotkania i relacji «mistrz – uczeń» oraz wybrane narzędzia badawcze stosowane w jej eksploracji”. Jakościowe Badania Pedagogiczne 3, 1 (2018).

Drozdowski, Rafał, Marek Krajewski. Za fotografię! W stronę radykalnego programu socjologii wizualnej. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, 2010.

Dziamski, Grzegorz. „Kultura Zrzuty trzydzieści lat później”. Sztuka i Dokumentacja 7 (2012).

Higgins, Dick. Nowoczesność od czasu postmodernizmu oraz inne eseje. Tłum. Krzysztof Brzeziński. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo / obraz terytoria, 2000.

Jurgenson, Nathan. Fotka. O zdjęciach i mediach społecznościowych. Tłum. Łukasz Zaremba. Kraków: Wydawnictwo Karakter, Warszawa: MSN w Warszawie, 2021.

Kurka, Piotr. „Odpowiedź jest nieszczęściem pytania”. W: W stronę Poznania: fenomen szkoły poznańskiej, red. Sławomir Sobczak. Poznań: Wydział Multimediów UAP, 2017.

Lipiec, Anita. „Iluzja blasku”. W: Wracając do źródeł. Absolwenci fotografii UAP, red. Marianna Michałowska, Anita Lipiec. Poznań: Galeria Miejska Arsenał w Poznaniu, Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, 2014.

Noniewicz, Marek. Stado Prusa – obecność uzasadniona [licencjacka praca dyplomowa]. Promotor Marianna Michałowska. Poznań: Archiwum prac dyplomowych UAP, 1999.

Olechnicki, Krzysztof. Fotoblogi, pamiętniki z opcją przekazu. Fotografia i fotoblogerzy w kulturze konsumpcyjnej. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2009.

Pasja fotografii. O miłośnikach i miłośniczkach. 8. Biennale Fotografii, 15.11–15.12.2013, Poznań. Poznań: Galeria Miejska Arsenał w Poznaniu, 2013.

Sholette, Gregory. Dark Matter. Art and Politics in the Age of Enterprise Culture. New York: Pluto Press, 2011.

Sobota, Adam. „Kultura Zrzuty – suplement do tematu”. Sztuka i Dokumentacja 7 (2012).

Sontag, Susan. O fotografii. Tłum. Sławomir Magala. Warszawa: Wydawnictwo WAiF, 1986.

Villi, Mikko. Visual Mobile Communication. Camera phone photo messages as ritual communication and mediated presence. Jyväskylä: Aalto University, 2010.

Wójtowicz, Ewa. „Dwie dekady intersubiektywnej narracji”. W: W stronę Poznania: fenomen szkoły poznańskiej, red. Sławomir Sobczak. Poznań: Wydział Multimediów UAP, 2017.

doi.org/10.26112/kw.2022.118.05

This article uses the example of Zero-61, a photographic group in Toruń, to show that the analysis of the phenomenon of artistic groups, conducted from the perspective of the biographically oriented sociology of art, can be enriched with a microsociological dimension for the description of operational mechanisms in primary groups. The latter are discussed in accordance with Howard Becker’s concept of art as a collective action. In addition to the group’s relationship with the community, the role of the historical context, and the unique aspects of Toruń for the formation of Zero-61, the article also presents the group’s principles and artistic dynamics: recruitment methods, internal hierarchy, division of responsibilities, and specialisations. Particular focus is put on the exploration of the processes of individual transformation, development, cooperation, and competition among the group members, as well as on the group identity building based on shared artistic and photographic practices, social bonds, and friendship. Zero-61’s strength – visible in the group’s impact on the artistic development of its members and, at times, even constituting the process of becoming an artist and expressing oneself through art – lay in the group’s general importance for the life of its members, its community-based character, collective pursuits of alternative reality, and social confirmations of action and solidarity with the external world.

Key words: photography, sociology of art, artistic group, primary group, Zero-61

Bibliography

Becker, Howard S. „Art as collective action”. American Sociological Review 39, 6 (1974).

Becker, Howard S. Art Worlds. Berkeley: University of California Press, 1982.

Czartoryska, Urszula. „Identyfikacja zakwestionowana. O grupie Zero-61 z lat sześćdziesiątych”. W: Fotografia – mowa ludzka. Perspektywy historyczne, red. Leszek Brogowski. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo / obraz terytoria, 2006.

Elias, Norbert. Mozart. Portret geniusza. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2006.

Ferenc, Tomasz. „Ambiwalencja kategorii «sukcesu» na przykładzie opowieści polskich artystów emigrantów”. Sztuka i Dokumentacja 11 (2014).

Garztecki, Juliusz. „Fenomen Zero-61”. W: Grupa fotograficzna ZERO-61. Katalog wystawy w Muzeum Okręgowym w Toruniu, 5.XII.1986–5.I.1987. Toruń: [b.w.], 1986.

Garztecki, Juliusz. „Nonkonformizm zorganizowany”. W: Grupa fotograficzna ZERO-61. Katalog wystawy w Muzeum Okręgowym w Toruniu, 5.XII.1986–5.I.1987. Toruń: [b.w.], 1986.

Golka, Marian. Socjologia sztuki. Warszawa: Wydawnictwo Difin, 2008.

Kotłowski, Jan, red., Toruńska grupa fotograficzna „Zero-61”: przypomnienie. Toruń: Wydawnictwo UMK, 2001.

Lechowicz, Lech. Grupa ZERO-61 (1961–1969). Łódź: Wydawnictwo PWSFTviT, 2016.

Mucha, Janusz. Cooley. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1992.

Różycki, Andrzej. [Wywiad]. W: Krzysztof Jurecki, Krzysztof Makowski. Słowo o fotografii. Łódź: ACGM Lodart, 2003.

Szczepański, Jan. Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.

Szmatka, Jacek. Małe struktury społeczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989.

Sztompka, Piotr. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2003.

Ślęzak, Izabela. „Grupa odniesienia”. W: Słownik socjologii jakościowej, red. Krzysztof Konecki, Piotr Chomczyński, Anna Kacperczyk, Dominika Byczkowska. Warszawa: Wydawnictwo Difin, 2012.

Zero-61. Realizacja Andrzej Różycki. TVP S.A. Oddział w Bydgoszczy: 2001.

doi.org/10.26112/kw.2022.118.06

Throughout its long history, animal photography has taken many forms: from studio photographs of various species to landscape compositions with stuffed exhibits and camera hunting to wildlife photography in the aesthetics decided and promoted by „National Geographic”. One of its most distinctive formulas in Polish culture was developed by Włodzimierz Puchalski. His ‘bloodless hunt’ has inspired generations of professionals and enthusiasts in Poland. The aim of this article is to present this approach to photography and partially reconstruct the world of a man who created it. Particular focus is put on Puchalski’s photography-mediated bilateral relations with non-human animals, especially birds, inhabiting the wetlands and forests. ‘Bloodless hunt’ is analysed both as an important point of reference in the study of Polish photographic communities and the key to the understanding and denaturalisation of a model in which the cognitive and social relations in the more-than-human world are based on the naturalised logic of the reversed panopticon and the dissociation of the see/being seen dyad.

Key words: wildlife photography, bloodless hunt, visual economies, Włodzimierz Puchalski

Bibliography

Angutek, Dorota. Kulturowe wymiary krajobrazu. Antropologiczne studium recepcji przyrody na prowincji: od teorii do empirii. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2013.

Berger, John. „Po cóż patrzeć na zwierzęta?”. Tłum. Sławomir Sikora. W: John Berger. O patrzeniu. Warszawa: Fundacja Aletheia, 1999.

Brower, Matthew. Developing Animals. Wildlife and Early American Photography. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2011.

Burt, Jonathan. Animals in Film. London: Reaktion Books, 2002.

Gomóła, Anna. Jan Michał Witort – wprowadzenie do antropologii pokolenia „ludzi naukowych”. Poznań: Wydawnictwo Exemplum, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2011.

Kosowska, Ewa. Antropologia literatury: teksty, konteksty, interpretacje. Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2003.

Lippit, Akira M. Electric Animal: Toward a Rhetoric of Wildlife. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2000.

McCommons, James. Camera Hunter. George Shiras III and the Birth of Wildlife Photography. Albuquerque: University of New Mexico Press, 2019.

Miskowiec, Marta. „Sceny rodzajowe ze śnieżną panterą. O fotografii zwierząt”. Polska Sztuka Ludowa – Konteksty 4 (2009).

Poole, Deborah. Vision, Race, and Modernity: A Visual Economy of the Andean Image World. New Jersey: Princeton University Press, 1997.

Puchalski, Włodzimierz. Bezkrwawe łowy. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1954.

Rancew-Sikora, Dorota. Sens polowania. Współczesne znaczenia tradycyjnych praktyk na przykładzie analizy dyskursu łowieckiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2009.

Sikora, Sławomir, „Po cóż patrzeć na zwierzęta? – Nénette”. Polska Sztuka Ludowa – Konteksty 3–4, 314–315 (2016).

Verran, Hellen, David Turnbull. „Science and other indigenous knowledge systems”. W: Handbook of Science and Technology Studies, red. Sheila Jasanoff, Gerald E. Markle, James C. Peterson, Trevor Pinch. Thousand Oaks: Sage, 1995.

doi.org/10.26112/kw.2022.118.07

The aim of this article is to conduct a critical analysis of the human-bonding and community-building functions of photography. While photography has contributed to social integration in many ways, it is also partially responsible for the shrinking of the intersubjective community based on shared social values and meanings. More often than on similarities photography is increasingly focusing on differences, deviations, and exceptions. This is what it is mostly valued for and considered worthy of interest. However, knowing that photography can also lead to social disintegration, some people are beginning to approach it with a growing distrust and try to marginalise it, both symbolically and functionally. Between these two extremes there emerges another position. It includes using photography to build weak and shallow communities that are not particularly demanding of their members. While they support general integration, the downside is that this process is largely concentrated on secondary or even tertiary issues.

Key words: crisis of photography, orientation to differences, disintegration, shallow communities

Bibliography

Barthes, Roland. Mitologie. Tłum. Adam Dziadek. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2000.

Flusser, Vilém. Ku filozofi i fotografii. Tłum. Jacek Maniecki. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2015.

Frąckowiak, Maciej. Kruche medium. Rozmowy o fotografii. Poznań: Fundacja Pix.house, 2017.

Górski, Przemysław. „O lomografii – konteksty funkcjonowania ruchu lomograficznego”. Kultura i Społeczeństwo 1 (2013).

Granovetter, Mark. „The strength of weak ties: A network theory revisited”. Sociological Theory 1 (1983).

Leśniak, Kamila. „Pamięć katastrofy i mit uniwersalnego języka. Monumentalne wystawy fotograficzne jako narracje o człowieku”. Rocznik Historii Sztuki 41 (2016).

Piotrowska, Monika. Życie alternatywne. Amatorzy i zawodowcy w fotografii poznańskiej od 1839 do 1945 roku. Poznań: Fundacja Pix.house, 2019.

Sontag, Susan. O fotografii. Tłum. Sławomir Magala. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1986.

Świat. Fotografie dzieci z Jasionki i Krzywej. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2002.

The Family of Man created by Edward Steichen for the Museum of Modern Art. New York: Museum of Modern Art, 1955.

doi.org/10.26112/kw.2022.118.08

Photography emerging from the documentary tradition has continued to evolve over the recent years, nearing the scientific practices applied in the study of the social and community-based dimensions of culture. Photographers conduct experiments in the social space, reflect on the interactions and dependencies that they intentionally create, and construct languages of communication subordinated to the interpersonal relationships in which they operate. As authors of their art-based research, they are in charge of both methodology of analysis (by adapting the tools employed by the humanities and social sciences) and the ways in which their results are presented and included in the social mainstream as artistic interventions, collective practices, and photography publications. Given that the latter are the subject of this article, it focuses on three selected publications and identifies engagement as a central category for methods used by artists to establish a relationship with the studied social reality, influence it, and create knowledge about it. Engagement, in both its versions – as an attempt to have an impact on the studied social reality and as a method of intentional relationship building within a community, carries a significant learning potential, allowing us to look anew at the role of photography in qualitative social research.

Key words: photography, art-based research, engagement, photo book, visual anthropology

Bibliography

Brelińska-Garsztka, Paulina, Zofia Małkowicz-Daszkowska, Zofia Reznik. „Rozruchy badawczo-artystyczne w sztukach performatywnych: zbliżenie na taniec, ruch i choreografię”. Didaskalia. Gazeta Teatralna 165 (2021).

Culhane, Dara, Denielle Elliott, red., A Different Kind of Ethnography: Imaginative Practices and Creative Methodologies. Toronto: University of Toronto Press, 2016.

Daszkowski, Krystian, Wiktor Wolski, Zofia Małkowicz-Daszkowska, red., Miejsca codzienności. Poznań: Galeria Miejska Arsenał, 2020.

Grimshaw, Anna, Amanda Ravetz, red., Visualizing Anthropology: Experimenting with Image-based Ethnography. Bristol: Intellect Books, 2005.

Jurczak, Jan. Life Goes On. Kraków, Poznań: Fundacja Sztuk Wizualnych, Fundacja Pix.house, 2019.

Kosińska, Marta. „Między autonomią a epifanią. Art based research, badania jakościowe i teoria sztuki”. Sztuka i Dokumentacja 14 (2016).

Ogrodzka, Dorota, Tomasz Rakowski, Ewa Rossal. „Odsłonić nowe pola kultury: projekt etnografii twórczej i otwierającej”. Kultura i Rozwój 3 (2017).

Rewers, Ewa. „Sztuka podstawą nowej kultury naukowej”. W: Patricia Leavy. Metoda spotyka sztukę. Praktyki badawcze oparte na sztuce. Tłum. Katarzyna Stanisz, Justyna Kucharska. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2018.

Schneider, Arnd, Christopher Wright, red., Anthropology and Art Practice. London: Routledge, 2013.

Schneider, Arnd, Christopher Wright, red., Contemporary Art and Anthropology. Oxford, New York: Berg, 2006.

Wąsowska, Katarzyna, Marianne Wąsowska. Klimaks. Gdynia: Muzeum Emigracji w Gdyni, 2021.

doi.org/10.26112/kw.2022.118.09

This article focuses on the development of photography and the constantly improving practices of surveillance culture. Photography is shown as a tool used by public agencies to ensure community security in all its variations. The discussion starts with Bruno Latour’s ideas about the impact of technology on society and culture. The construction of the camera is presented as an innovation in the advancement of the 19th-century police methods of investigation and a reference is made to a publication by visual culture researcher Jonathan Finn. The paper also explores the surveillance culture practices adopted by the Security Department of communist Poland. It studies How to Look Natural in Photos, a book that adopts the perspective of observers and voyeurs to depict the life of a community in photographs. The article refers to works by Michel Foucault and Dorota Sajewska and try to define what the album How to Look Natural in Photos is about and what material it actually presents.

Key words: photography, community, surveillance studies, visual culture, surveillance

Bibliography

Bartecka, Beata, Łukasz Rusznica. How to Look Natural in Photos. Wrocław, London: Ośrodek Postaw Twórczych & Palm Studios, 2021.

Bauman, Zygmunt, David Lyon. Płynna inwigilacja. Rozmowy. Tłum. Tomasz Kunz. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2013.

Bourdieu, Pierre. Reprodukcja. Tłum. Elżbieta Neyman. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.

Domosławski, Artur. Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana. Warszawa: Wielka Litera, 2021.

Finn, Jonathan. Capturing the Criminal Image. From Mug Shot to Surveillance Society. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2009.

Foucault, Michel. Bezpieczeństwo, terytorium, populacja. Tłum. Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2014.

Foucault, Michel. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Tłum. Tadeusz Komendant. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2020.

Hilberg, Raul. Sprawcy. Ofiary. Świadkowie. Zagłada Żydów 1933–1945. Tłum. Jerzy Giebułtowski. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady, 2007.

Latour, Bruno. „Technologia jako utrwalone społeczeństwo”. Avant 1 (2013). https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Avant_pismo_awangardy_filozoficzno_naukowej/Avant_pismo_awangardy_filozoficzno_naukowej-r2013-t4-n1/Avant_pismo_awangardy_filozoficzno_naukowejr2013-t4-n1-s17-48/Avant_pismo_awangardy_filozoficzno_naukowej-r2013-t4-n1-s17-48.pdf.

Niziołek, Grzegorz. Polski teatr Zagłady. Warszawa: Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2013.

Sajewska, Dorota. „Nekroperformans. O sprawczym oddziaływaniu szczątków w polskiej pamięci kulturowej”. Teksty Drugie 6 (2016).

Schumpeter, Joseph A. Capitalism, Socialism, and Democracy. New York: Harper Perennial Modern Classics, 2008.

Sekula, Allan. „Ciało i archiwum”. W: Allan Sekula. Społeczne użycia fotografii. Tłum. Krzysztof Pijarski. Warszawa: Wydawnictwa UW, 2010.

Wronka-Pośpiech, Martyna. „Innowacje społeczne – pojęcie i znaczenie”. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 212 (2015).

Zuboff, Shoshana. Wiek kapitalizmu inwigilacji. Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy. Tłum. Alicja Unterschuetz. Poznań: Zysk i S-ka, 2020.

doi.org/10.26112/kw.2022.118.10

This text is a continuation of and a supplement to Małgorzata M. Grąbczewska’s Adam Jerzy Czartoryski w obiektywie Nadara [Adam Jerzy Czartoryski in the lens of Nadar], an article published in Blok-Notes in 2009. It presented the history of the prince’s unique photo session from 1856 and was inspired by a photograph of Adam Jerzy Czartoryski discovered in the Polish Library in Paris. Convinced of the value of this find, Grąbczewska, the then curator of the photography collection, searched the Parisian records for other photographs of Czartoryski taken by Nadar, one of the best photographers in 19th-century Paris. She found only one negative from the said photo session, at the Musée d’Orsay in Paris, and only six positive prints from two portrait shots of the prince. Unbeknown to her, however, other photos from that session ended up in Konstanty Zamoyski’s collection of photographs in Kozłówka. As it turns out, Nadar took not two but four photographs of Czartoryski. Based on this discovery, it was my intention to reconstruct the 1856 photo session in its entirety and share the results of my work and observations. The research was conducted on the Polish collections and documents of prince Czartoryski’s family. The collected material confirmed that the series of his portraits in Kozłówka is likely to be the only such extant collection.

Key words: Nadar, portrait photographs, collections of photographs, Kozłówka

Bibliography

Grąbczewska, Małgorzata M. „Adam Jerzy Czartoryski w obiektywie Nadara”. Blok-Notes 14 (2009).

Grąbczewska, Małgorzata M. „Książę Adam Jerzy Czartoryski w paryskim atelier Nadara”. Spotkania z Zabytkami 8 (2006).

Handelsman, Marceli. Adam Czartoryski. Tom 2. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 1949.

Kaczmarzyk, Dariusz. Władysław Oleszczyński. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1962.

Kukiel, Marian. Czartoryski a jedność Europy 1770–1861. Tłum. Jerzy M. Kłoczowski. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2008.

Lechowicz, Lech. Historia fotografii, część 1, 1839–1919. Łódź: Wydawnictwo PWSFTviT, 2012.

Potocka, Joanna Z., Zofia B. Potocka. Peczara. Dziennik 1914–1919. Moje własne wspomnienia. Łomianki: Wydawnictwo LTW, 2014.

Widelska, Magdalena. Konstanty Zamoyski w kręgu rodziny – kolekcja fotografii I ordynata kozłowieckiego z Muzeum Zamoyskich w Kozłówce [rozprawa doktorska]. Katolicki Uniwersytet Lubelski, 2018.

Zamoyska, Jadwiga. Wspomnienia. Opr. Maria Czapska. Londyn: B. Świderski, 1961.

Zamoyski, Jan. Dziennik z 1859 roku. Nr inw. MPK/A/3, k. 19, 22.

[Zamoyski, Władysław]. Jenerał Zamoyski. Tom 3. Poznań: Nakładem Biblioteki Kórnickiej, 1914.

[Zamoyski, Władysław]. Jenerał Zamoyski. Tom 5. Poznań: Nakładem Biblioteki Kórnickiej, 1922.

doi.org/10.26112/kw.2022.118.11

The intention of photography as a medium is to faithfully represent the reality (Barthes). However, given the advancement of photographic processes, particularly in the digitisation age, camera users are frequently reduced to involuntary executives of the will of algorithms whose opus operandi is no longer within our comprehension (Flusser). Alternative photography-focused movements are emerging that try to go beyond this mainstream. Their rebellion-inspired activities revolve around the search for the forgotten paths, both in the analogue photographic processes (e.g. paper negative, daguerreotype, talbotype) and optical systems reduced to a minimum (e.g. camera obscura). Their works are to provoke the viewer to focus on the surface of the photography rather than treat it as a transparent medium. This phenomenon is analysed in terms of post-tourism defined in opposition to the practices of mass tourism industry. The photographic projects discussed in this article (Decyk, Klupś, Krawiec, Sternak) reveal the potential of the ‘Antiquarian Avant-Garde’ (Rexer) in shifting the accents from must-sees and selfies to mindfulness-mediated personal travel experiences.

Key words: photography, medium, alternative techniques of photography, travel, tourism

Bibliography

Flusser, Villèm. Ku filozofii fotografii. Tłum. Jacek Maniecki. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2015.

Kanicki, Witold. [bez tytułu]. W: Jarosław Klupś. Photography is Photography. Między egzekucją a reprezentacją. Leszno: Galeria MBWA, 2013.

Krawiec, georgia. dezORIENTacja. Łódź: Galeria FF, 2007.

Nietzsche, Fryderyk. Wędrowiec i jego cień. Tłum. Konrad Drzewiecki. Kraków: Wydawnictwo Etiuda, 2013.

Rexer, Lyle. Photography’s Antiquarian Avant-garde. The New Wave in Old Processes. New York: Harry N. Abrams, 2002.

Salwa, Mateusz. „Camera obscura – obiektywność utracona”. Dagerotyp 16 (2007).

Sternak, Wojciech. „Czekając na Słońce. XIX-wieczna fotografia podróżnicza w technice negatywu papierowego a przypadek podróży skandynawskiej w 2017 roku”. W: Kulturowe historie podróżowania, red. Jakub Dziewit, Marek Pacukiewicz, Adam Pisarek. Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2020.

Sternak, Wojciech. „Hipermodalność fotografii – niedokończony projekt medium. W: Fotografia jako medium, intermedium, postmedium 1839–2019, red. Janusz Musiał. Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk, 2021.

Tomaszczuk, Zbigniew. „Aparat Melquiadesa w interpretacji Jarosława Klupsia”. W: Jarosław Klupś. Photography is Photography. Między egzekucją a reprezentacją. Leszno: Galeria MBWA, 2013.

Urry, John. Spojrzenie turysty. Tłum. Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.

Wiesing, Lambert. Sztuczna obecność. Studia z filozofii obrazu. Tłum. Krystyna Krzemieniowa. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2012.

doi.org/10.26112/kw.2022.118.12

This article discusses female stereo(types) functioning in culture and social awareness. It analyses Cindy Sherman’s series of photographs, highlighting film as one of its sources. Hollywood productions did not only create but also consolidated several female images whose network of beliefs, views, and fantasies about women continues until today. Exploring the female types generated by cinema, the artist changes her outfits-costumes, hairstyles, make-up, and set design not only to present the multitude of the types but also to encourage self-reflection. Another important aspect of the article is identity. Using Untitled Film Stills to provide context, the author of the text analyses the complexity and amalgamation of female identity based as much on women’s own choices as on what seems personal but is in fact effected by visual culture. This leads the author to the discussion of stereotypes embedded in our awareness through which we are able to recognise what the photographs communicate. The same stereotypes also format our perception of reality, distorting and inhibiting our processes of learning and reflection. The point of both Sherman’s series and this article is to expose these stereotypes and activate our defence mechanisms to negate them.

Key words: feminist photography, stereotype, type, woman, feminism

Bibliography

Berger, Karol. Potęga smaku. Tłum. Anna Tenczyńska. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo / obraz terytoria, 2008.

Brewińska, Maria. Kanibalizm? O zawłaszczeniach w sztuce. Zachęta, marzec–maj 2015.

Campany, David. Art and Photography. London, New York: Phaidon 2003.

Dybel, Paweł. „Refleksje wokół diagramu różnicy seksualnej Jacques’a Lacana”. W: Krytyka feministyczna. Siostra teorii i historii literatury, red. Grażyna Borkowska, Liliana Sikorska. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2000.

Galassi, Peter. „Komentarz”. Tłum. Barbara Kopeć. W: Cindy Sherman. The Complete „Untitled Film Stills”. (Fotosy bez tytułu). Warszawa: Centrum Sztuki Współczesnej, 1998.

Gaylord, Kristen. Cindy Sherman. MoMA. https://www.moma.org/artists/5392.

Molesworth, Helen. „The comfort of objects”. Frieze 36 (1997). https://www.frieze.com/article/comfort-objects.

Olechnicki, Krzysztof. Antropologia obrazu. Fotografia jako metoda, przedmiot i medium nauk społecznych. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003.

Reckitt, Helena, Peggy Phelan. Art and Feminism. London, New York: Phaidon, 2001.

Skrzypczak, Magdalena. „Fermentacja codzienności w doświadczeniu podmiotu twórczego. Rekonesans”. Zagadnienia Rodzajów Literackich 60, 1 (2017).

Sontag, Susan. O fotografii. Tłum. Sławomir Magala. Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2009.

doi.org/10.26112/kw.2022.118.13

Michałowska, Marianna. Przewrotne przyjemności obrazu. Eseje o fotografii w kulturze popularnej [The Perverse Pleasures of the Image. Essays on Photography in Popular Culture]. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, 2020.

Key words: pleasure, photography, image, popular culture, Marianna Michałowska

doi.org/10.26112/kw.2022.118.14

Kisielewska, Alicja. Antropologia telewizji. Telewizja w życiu codziennym w Polsce [The Anthropology of Television. Television in Everyday Life in Poland]. Białystok: Wydawnictwo UwB, 2021.

Key words: Alicja Kisielewska, anthropology, television, TV series, cultural practices