Settings and search
Płeć powstania warszawskiego
Opierając się na dokumentach historycznych i materiałach biograficznych, Weronika Grzebalska bada politykę płci powstania warszawskiego. Próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak to się stało, że określone pojęcia męskości i kobiecości używane były z jednej strony do mobilizowania zarówno mężczyzn, jak i kobiet do wojennego wysiłku, z drugiej zaś – do jednoczesnego podtrzymywania tradycyjnego obrazu walki jako projektu męskiego.
Choć kobiety stanowiły około 22% uczestników powstania warszawskiego i były zaangażowane niemal we wszystkie sfery podziemnej działalności, ich wysiłek wojenny nie został w pełni zintegrowany z głównonurtową historiografią zrywu. W podręcznikach szkolnych powstanki są całkowicie nieobecne, a w najważniejszych monografiach pojawiają się zazwyczaj w rolach drugoplanowych, niewymagających przywoływania szczegółowych danych biograficznych.
Książka "Płeć powstania warszawskiego" jest próbą przywrócenia kobietom należnego im miejsca w historii powstania warszawskiego, jednak nie tyle przez proste „dodanie” informacji o nich do ogólnie znanej narracji o zrywie, ile przez zmianę kategorii, w jakich jest on opisywany i analizowany.
Weronika Grzebalska – doktorantka w Szkole Nauk Społecznych Polskiej Akademii Nauk, absolwentka socjologii w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego i Podyplomowych Gender Studies im. Marii Konopnickiej i Marii Dulębianki w Instytucie Badań Literackich PAN. Interesuje się historią feministyczną, a przede wszystkim płciowymi aspektami wojen i przemocy politycznej. Za pracę magisterską poświęconą uczestnictwu kobiet w powstaniu warszawskim otrzymała pierwszą nagrodę w konkursie Gender Studies IBL PAN oraz wyróżnienie specjalne w konkursie im. J.J. Lipskiego organizowanym przez Stowarzyszenie „Otwarta Rzeczpospolita”.
Książka „Płeć powstania warszawskiego” ukazała się w ramach serii wydawniczej Lupa Obscura IBL PAN. Współwydawcami są Narodowe Centrum Kultury oraz Instytut Badań Literackich PAN.
Recenzja Olgi Wróbel dostępna na blogu autorki
Autorka prezentuje podejście poststrukturalistyczne i zwraca uwagę na ramy języka, które określają sposób, w jaki jej bohaterki opowiadają o swoich przeżyciach. Drugowojenny dyskurs narodowy umieszcza w kontekście polskiej tradycji narodowowyzwoleńczej, zainspirowana wyraźnie myślą Marii Janion. Pokazuje, jak powiązano męskość z wartościami militarnymi, a wojnę wpisano w schemat wielkiej męskiej przygody. Za pomocą takich figur jak Matka-Polka czy Polonia dowartościowano kobiety symbolicznie, ograniczając jednak ich postulaty emancypacyjne. Grzebalska przekonywająco wykazuje wpływ narodowych wyobrażeń na praktyki codzienne powstańczej armii. Do swoich interpretacji wykorzystuje obszernie ustalenia anglosaskich badaczek zajmujących się płciowymi aspektami militaryzacji i historią mówioną.
