Biografia agenta. Józef-Josek Mützenmacher (1903-1947)

Date of publication: 06.08.2013
Średni czas czytania 5 minutes
print

Biografia tajemniczej, niezwykłej postaci - działacza przedwojennego ruchu komunistycznego, agenta polskiej policji, człowieka, którego działania przyczyniły się do rozpętania czystki, której ofiarą padło kierownictwo KPP, rzekomo zamordowanego w 1933 roku (morderstwo upozorowała polska policja), a potem prowadzącego drugie życie - w czasie wojny współpracującego z Delegaturą Rządu na Kraj, a zarazem z gestapo. "Autor (...) potrafił wyjaśnić wiele tajemnic związanych z tą zagadkową postacią, odtworzył nieznane wcześniej fakty i elementy życiorysu, sensacyjne wręcz wątki jego życia osobistego, (...) rzucił wiele światła na mechanizmy funkcjonowania (...) służb policyjnych, na tryby stalinowskiej machiny terroru. Jego oryginalne ustalenia stanowią istotny wkład do historiografii" - napisał prof. Paweł Samuś.
 

"... Przez większość piszących na jego temat historyków i dziennikarzy Mützenmacher był i nadal jet obrzucany niewybrednymi epitetami, takimi jak niebywały cwaniak, przebiegły karierowicz, dużego formatu aferzysta, chciwiec i hochsztapler najczystszej wody, człowiek "o stu twarzach", używający trudnej do policzenia ilości fałszywych nazwisk i pseudonimów, prowokator, zdrajca i renegat. Tylko nieliczni, wśród nich Witold Pronobis, uważają, że jest to jedna z najbardziej tajemniczych postaci najnowszych dziejów Polski, że bez względu  na moralną ocenę jego działalności należał on niewątpliwie do ludzi, którzy w odczuwalny sposób wpłynęli na losy kraju, a o którego roli wiedzieliśmy do tej pory tak niewiele. W Polsce Ludowej Józef Mützenmacher (Mietek Redyko) uchodził początkowo za "ofiarnego bojownika sprawy robotniczej", bezkompromisowego komunistę zamordowanego w latach trzydziestych przez polską policję. Wszyscy rządzący po wojnie Polską komuniści byli o tym głęboko przekonani. Prawdziwym szokiem dla niektórych stały się rewelacje ujawnione w 1949 roku przez MBP w trakcie przesłuchiwania jednego z funkcjonariuszy przedwojennego MSW - Stefana Bakalarza. Z wielkim niedowierzaniem ze strony oficerów śledczych spotkały się jego zeznania, przedstawiające Mützenmachera jako konfidenta policyjnego, ktorego śmierć została upozorowana przez policję. Ale kiedy powiadomione o tym kierownictwo partyjne poleciło aparatowi bezpieczeństwa sprawdzenie wiarygodności tych zeznań, przystąpiono do intensywnych czynności dochodzeniowych..."

fragment publikacji
 

 

Recenzje książki Biografia agenta : Józef-Josek Mützenmacher (1903-1947):

"(...) praca Gadomskiego jest niezwykle szczegółowym i dociekliwym studium biografii Mützenmachera. Autor stworzył to, czego przez całe lata nie udało się zrobić wielu historykom. Nawet jeżeli kiedyś w przyszłości, po otwarciu archiwów bezpieki w Moskwie, będzie można ostatecznie zweryfikować jego tezy o prowokacji Kaweckiego, a historycy zajmujący się drugą wojną światową będą w stanie uzupełnić ten okres w biografii Mützenmachera to książka Gadomskiego pozostanie bardzo ważną pozycją w historiografii. Bez cienia przesady można stwierdzić, że to jedna z najlepszych i najciekawszych biografii jakie ukazały się na polskim rynku w ostatnich latach."

Paweł Libera na portalu histmag.org

 

"Tajemnica wysokiej noty „Biografii agenta” tkwi, jak już wspomniałem, w tytanicznej pracy nad materiałami źródłowymi. Pewnych wyobrażeń o ilości materiału dostarcza obszerna bibliografia.
Wydawnictwo Tedson stanęło na wysokości zadania, dzięki czemu następuje synergia wartości merytorycznej i materialnej. Szkoda jedynie, iż okładka występuje w formie miękkiej z zakładkami. Duży plus należy się za liczne ilustracje przedstawiające bohatera książki, dokumenty i inne fotokopie źródeł pisanych."

Jakub Radecki na portalu konflikty.pl