Settings and search
Zasada pomocniczości
Zgodnie z zasadą pomocniczości, w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej kompetencji, Unia podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa Członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym, i jeśli ze względu na rozmiary lub skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii (art. 5 ust.3 TFUE).
Umiejscowienie w systemie prawnym
Prawo Unii
Rozwój zagadnienia w świecie i w kraju
Zasada pomocniczości (subsydiarności) została wprowadzona do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską przez Traktat z Maastricht z 1992 r., jako podstawowa zasada rządząca wykonywaniem przez WE kompetencji w obszarach, w których kompetencje należą zarówno do UE jak i do jej państw członkowskich.
Opis
Zasada pomocniczości (subsydiarności) ma zastosowanie do kompetencji niewyłącznych Unii Europejskiej, w tym kompetencji uzupełniających wspierających i koordynujących, do których należy kultura. Zasada ta zapewnia, aby decyzje były podejmowane jak najbliżej obywatela oraz umożliwia kontrolę, czy działania na poziomie UE są uzasadnione w świetle możliwości dostępnych na szczeblu regionalnym i narodowym. W szczególności, zasada ta powoduje, że UE nie może podejmować działań (z wyjątkiem dziedzin podlegających jej wyłącznej kompetencji) w sytuacji, gdy działania te mogą zostać efektywnie przeprowadzone na poziomie krajowym lub regionalnym. Zasada pomocniczości odgrywa szczególną rolę w dziedzinach takich jak kultura, w których Unia jedynie wspiera działania państw członkowskich, formy działania charakteryzują się zdecentralizowanym i koordynacyjnym charakterem.
Zgodnie z Protokołem dotyczącym stosowania zasad subsydiarności i proporcjonalności, każdy akt prawa Unii musi być formalnie uzasadniony z punktu widzenia tych zasad. Traktat z Lizbony wprowadził mechanizm kontroli prewencyjnej ze strony parlamentów krajowych poszanowania zasady pomocniczości w procesie stosowania prawa. Przyznał również parlamentom krajowym możliwość pośredniego inicjowania postępowania w sprawie kontroli zgodności przyjętego aktu legislacyjnego z zasadą pomocniczości przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Prawo skargi na nieważność aktu prawa Unii uzyskał również Komitet Regionów. Naruszenie zasady pomocniczości może stanowić podstawę unieważnienia aktu instytucji.
Aktualny stan prawny
Art. 5 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Protokół w sprawie stosowania zasady pomocniczości i proporcjonalności
Protokół w sprawie roli parlamentów narodowych
Bibliografia:
D. Chalmers, G. Davies, G. Monti, European Union Law, Cambridge 2010
J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska, Instytucje i prawo Unii Europejskiej, Warszawa 2010
Autor: Izabela Skomerska-Muchowska
Doktor nauk prawnych Izabela Skomerska-Muchowska, specjalista w dziedzinie prawa europejskiego i międzynarodowego publicznego, adiunkt w Katedrze Europejskiego Prawa Konstytucyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego.
