Wraz z rozpoczęciem polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej społeczeństwo polskie jest obserwatorem interesujących imprez towarzyszących temu wydarzeniu. Jedną z nich była odbywająca się w dniach 18-20 lipca br. w Warszawie międzynarodowa konferencja pt. „Kompetencje w kulturze” zorganizowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowe Centrum Kultury. Zaznaczmy, iż hasło tytułowe jest jednym z kluczowych pojęć dla współczesnego rozumienia kultury i mechanizmów nią rządzących. Co więcej w ramach obrad poszczególnych paneli termin „kompetencje kultury” występował w szerszym kontekście nośnych obecnie kategorii takich jak między innymi: kapitał intelektualny, ludzki (infra)strukturalny, społeczny, a także kreatywność, twórczość i innowacyjność. Podczas dyskusji nad rozwojem kultury europejskiej nowego wymiaru nabrały znane każdemu pojęcia uczestnictwo w kulturze oraz edukacja, ze szczególnym podkreśleniem roli edukacji kulturalnej i artystycznej w kształtowaniu kompetencji kulturowych, jak i budowie kapitału intelektualnego Europy. Wymienione powyżej terminy nie były tylko pustymi sloganami, ale poparte przykładami przedstawianymi przez zaproszonych gości z krajów UE mającymi swe realizacje w obszarze życia społecznego a ujawniające się w konkretnych postawach.

Konferencja pomyślana jako spotkanie eksperckie ze środowiskiem kulturalno-artystycznym zorganizowana była jako zestaw paneli tematycznych zogniskowanych wokół trzech obszarów: kultury, audiowizualności i praw autorskich.
Najistotniejszym dokonaniem było doprecyzowanie rozumienia terminu „kompetencje kulturowe” i jego znaczenia sensu largo. Jak zaznaczyła Minister Monika Smoleń nie są to tylko zdolności, czy możliwości, ale przede wszystkim myślenia oraz działanie wraz z konkretnymi postawami realizującymi się w aktywności ludzkiej zarówno w sferze kultury, jak i w życiu codziennym, co ma swe znaczenie w budowaniu ogólnie pojętego kapitału kulturowego.

Dla polskich uczestników konferencji ważne były wspomniane przykładowe projekty krajów UE, które pokazały zarówno rozwiązania praktyczne, jak i teoretyczne założenia leżące u podstaw studiów przypadków.
Obecnie istotny jest proces aktywizacji społeczeństwa do działań kreatywnych a także pobudzanie twórczego myślenia, przechodząc od indywidualizmu do wspólnych inicjatyw. Jednym z przykładów dobrych praktyk zaprezentowanych podczas konferencji jest wykorzystanie dramy jako skutecznego narzędzia wspomagającego procesy komunikacji i uczenia się, nabywanie świadomości kulturowej oraz przedsiębiorczości, a tym samym interesujących nas kompetencji interpersonalnych, międzykulturowych, społecznych i obywatelskich (http://www.dramanetwork.eu/educational_drama.html). Przedstawiane w trakcie obrad badania nad znaczeniem kultury i sztuki w procesie edukacji, prowadzone w krajach Wspólnoty Europejskiej, i ich wyniki otwierają możliwości dla takich subdyscyplin jak edukacja medialna (wątki poruszone w panelu poświęconym sprawom audiowizualnym dotyczące ochrony małoletnich w środowisku cyfrowym) wspomniane już edukacja kulturalna oraz artystyczna, ale też obszaru wciąż mało znanego w polskiej rzeczywistości i niewykorzystanego, a stwarzającego szanse na wzbudzanie uczestnictwa w kulturze, kreatywność oraz wzmacniające proces inkluzji. Mam na myśli fenomen animacji społeczno-kulturowej z jej odmianami takimi jak: teatralna, muzyczna, literacka (czytelnictwa dzieci i młodzieży), językowa, ale także animacja sieci i wiele innych, które są traktowane jako między innymi metody pracy w środowiskach lokalnych między innymi w Niemczech, Francji i Włoszech.

Nadzieję dla kultury budzą wypowiedzi uczestników obrad podkreślających twórczą rolę działań artystycznych w rozwoju człowieka oraz zapowiadających zaangażowanie w pozyskiwanie funduszy na działania w tym obszarze.

Autor:

dr Agnieszka Sojka
Wydział Filozoficzny UJ
Zakład Pedagogiki Kultury i Historii Idei Pedagogicznych IP