PIELĘGNOWANIE, czyli „owijanie w pieluszki”

PIELĘGNOWANIE, czyli „owijanie w pieluszki”
il. Art Group

Formy PIELĘGNOWAĆ, PIELĘGNOWANIE, PIELĘGNACJA, PIELĘGNIARZ i PIELĘGNIARKA to postacie stosunkowo nowe, bo powstałe od końca XVIII w. (PIELĘGNOWAĆ) do początków wieku XX (PIELĘGNIARKA). Polszczyzna znała jednak te słowa już wcześniej, ale pod innymi postaciami. Dawniej (od XVI w.) słowa te wyglądały inaczej: PIELEGOWAĆ, PIELEGOWANIE, później także PIELEGARKA i PIELEGARZ. Czasownik PIELEGOWAĆ pochodzi najprawdopodobniej od rzeczownika PIELEGA – dawnego, mazowieckiego określenia o znaczeniu ‘pielucha’. PIELEGOWAĆ, a następnie PIELĘGOWAĆ (jeszcze bez -n-) oznaczało najpierw ‘doglądać małego dziecka; przewijać niemowlę’. Podobnie słowo PIELĘGARKA było w zasadzie synonimem piastunki. Ponieważ opieka nad obłożnie chorymi przypomina w pewnym sensie opiekę nad dziećmi, znaczenie się rozszerzyło, a następnie – w przypadku słów PIELĘGNIARKA i PIELĘGNIARZ – zawęziło w nowym znaczeniu. Formy z -n- powstały jako upodobnienie od pierwszej z tego szeregu czasownikowej formy PIELĘGNOWAĆ, która została utworzona wtórnie jako niedokonana od jednokrotnego dokonanego czasownika PIELĘGNĄĆ (dziś już nieużywanego). Widocznie formy z -n- brzmiały dla ówczesnych użytkowników polszczyzny lepiej – bardziej elegancko, wytwornie – i jako takie wyparły wcześniejsze, prostsze formy bez -n-.

Źródło:

[SEJP Bor, 429; ESJP, II, 550-551]