- Stan wojenny był tragicznym doświadczeniem milionów Polaków - wielu straciło przez niego życie, zdrowie, poczucie bezpieczeństwa, nadzieję. Innym przerwał karierę, rozdzielił rodziny. Tysiące osób zostało internowanych, setki tysięcy wyemigrowało. Dziś przywołując tamten czas chcemy opowiedzieć o tych tragicznych doświadczeniach w sposób symboliczny i artystyczny – pobudzający emocje i pamięć. Kwiatowe krzyże były formą protestu, pamięci, hołdu i działaniem wspólnotowym, łączącym Polaków w tym trudnym czasie  – mówi prof. Rafał Wiśniewski, Dyrektor Narodowego Centrum Kultury.

Kwiatowy Krzyż [FOTORELACJA 10.12.2021]

Wystawa jest przypomnieniem szczególnej aktywności społeczeństwa, będącej reakcją na wprowadzenie stanu wojennego w Polsce. Kwiatowe krzyże to wyjątkowa oddolna forma protestu: z jednej strony masowa i jawna, pozwalająca wyrazić uczucia i emocje, z drugiej strony zwalczana przez komunistyczne władze. Układane na placach i ulicach miast kilkumetrowe krzyże z kwiatów, jedliny i zniczy były usuwane przez służby bezpieczeństwa, najczęściej pod osłoną nocy. Pokojowe demonstracje, niosła ze sobą wielowątkowy przekaz religijny, polityczny i artystyczny. Niezwykle ważna była też atmosfera towarzysząca tym manifestacjom. Ludzie gromadzący się wokół krzyży wspólnie modlili się, śpiewali pieśni religijne i patriotyczne. Te wydarzenia dokumentuje zestaw 32 fotografii z Warszawy, Krakowa, Katowic i Częstochowy wykonanych przez dziesięciu autorów, m. in. Chrisa Niedenthala, Erazma Ciołka, Stanisława Markowskiego czy Piotra Augustynka. 

POSŁUCHAJ PODCASTU: „Kwiatowy Krzyż”. Nowa wystawa w Galerii Kordegarda →

Krzyż z kwiatów w swojej kruchości formy i materiału był zaprzeczeniem klasycznej idei pomnika wykonanego z solidnych i trwałych surowców, a jednocześnie spełniał jego funkcje upamiętniające wydarzenia i osoby. Symbolika kwietnego krzyża silnie oddziaływała na artystów. W przestrzeni Kordegardy prezentujemy osiem obrazów znanych twórców podejmujących ten temat: Wiesława Szamborskiego, Marka Sapetto i Jana Dobkowskiego. Prace pochodzą z kolekcji Muzeum Archidiecezji Warszawskiej oraz Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Krzyże kwietne upamiętniały nie tylko społeczny sprzeciw wobec wprowadzenia stanu wojennego, ale również ofiary komunistycznego reżimu. Te wątki podejmują obrazy prezentowane na wystawie: „Krzyż kwietny” z 1983 r. Marka Sapetty, na którym zabity mężczyzna leży na zielonym krzyżu z kwiatów, oraz obraz Andrzeja Bielawskiego pt. „Cień” z 1984 r.

- Motyw  kwietnego krzyża został wykorzystany przez malarzy w reakcji na ten specyficzny protest społeczny. W zaprezentowanych kilku pracach, jak w pigułce, ukazana została twórczość niezależna, reagująca na sytuację społeczno-polityczną i dająca w formie plastycznej wyraz doświadczenia egzystencjalnego ówczesnego czasu. Obrazy kilku artystów zainspirowanych spontanicznie układanymi krzyżami z kwiatów, ukazane są w kontekście zdjęć wybitnych fotografików, którzy ryzykując, podejmowali trud dokumentowania tej formy społecznego oporu.  – mówi kurator wystawy, prof. Tadeusz Boruta.

Kurator: prof. Tadeusz Boruta
Koordynator: Marcin Kuropatwa / NCK
Organizatorzy: Narodowe Centrum Kultury, Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu

Zachęcamy do odwiedzenia galerii w poniedziałek, 13 grudnia br. – jesteśmy otwarci!)