- Jednym z naszych statutowych obowiązków jest popularyzacja wiedzy o polonikach – mówi dyrektor Instytutu POLONIKA, Dorota Janiszewska-Jakubiak. - Staramy się ją przekazywać na różne sposoby, np. przygotowując filmy czy właśnie organizując wystawy. Plenerowa ekspozycja w Warszawie, którą prezentujemy wspólnie z Narodowym Centrum Kultury, opowiada o cmentarzu w Kijowie, a to miasto kryje wiele nieoczywistych polskich śladów. Nekropolia Bajkowa powstała w 1834. Warto od razu zaznaczyć, że jego nazwa nie ma nic wspólnego z bajkami lecz wywodzi się od rosyjskiego generała Siergieja Bajkowa, do którego na początku XIX wieku należały grunty w okolicy dzisiejszego cmentarza. Do dziś zachowało się na nim wiele  kaplic autorstwa znanych architektów kijowskich, m.in. Władysława Horodeckiego. Nagrobków z napisami w języku polskim jest kilkaset. Spoczywa tu m.in. księgarz i wydawca Leon Idzikowski, prawnik Leonard Jankowski, malarz Wilhelm Kotarbiński, fotograf Włodzimierz Wysocki, kolekcjoner Józef Choynowski czy prezydent Kijowa Józef Zawadzki. Leżą tu także znani obywatele Ukrainy, np. poetka Łesia Ukrainka czy konstruktor samolotów Oleg Antonow. Wystawa zdecydowanie przybliża miejsce, które powinniśmy lepiej poznać.

Dr Magdalena Gutowska, która w Instytucie POLONIKA zajmuje się projektami Programu Strategicznego „Popularyzacja” i odpowiada m.in. za realizację wystaw plenerowych, dodaje: Bez wątpienia kijowska nekropolia niektórym wcale nie kojarzy się z naszą historią. Tymczasem w XIX i XX wieku w Kijowie swoje przedstawicielstwa miały znaczące polskie przedsiębiorstwa. Na miejscu działały liczne polskie organizacje, np. Towarzystwo Patriotyczne czy „Sokół” oraz polski teatr. Była też prasa, m.in. „Dziennik Kijowski” oraz „Kłosy Ukraińskie”. Około 1870 roku w tym mieście żyło przeszło 8 tysięcy Polaków. Stanowili nawet 1/10 wszystkich mieszkańców – jak chcą niektóre statystyki. Niektórzy z tych ludzi zdobyli wysoką pozycję, jak np. Józef Zawadzki, założyciel lokalnej giełdy i prezydent Kijowa.

Prof. Rafał Wiśniewski, Dyrektor Narodowego Centrum Kultury podkreśla dużą wartość poznawczą ekspozycji: Nekropolie stanowią ważny element naszego dziedzictwa. Te zlokalizowane poza granicami naszego kraju często są nam zupełnie nieznane, a przecież znajdujące się tam mogiły to interesujące ślady polskiej obecności. Doceniam, że Instytut Polonika dba o takie miejsca i przywraca je naszej pamięci. Ekspozycja plenerowa, prezentująca kijowski cmentarz Bajkowa, podobnie jak wcześniejsze wspólne przedsięwzięcia wystawiennicze, w organizacji których Narodowe Centrum Kultury wspiera zespół Pani Dyrektor Janiszewskiej, ma bez wątpienia walory edukacyjne. Dlatego warto zatrzymać się przy Kordegardzie podczas grudniowych spacerów po Krakowskim Przedmieściu - komentuje prof. Wiśniewski.

Ekspozycję plenerową tworzy 10 plansz ze zdjęciami Norberta Piwowarczyka, które uzupełniają ilustracje archiwalne oraz zdjęcia dokumentacyjne z komentarzem merytorycznym dr Bartłomieja Gutowskiego. Oficjalne otwarcie odbędzie się 7 grudnia, o godzinie 17. Wystawę można oglądać w Warszawie do 4 stycznia 2022 roku. Później będzie pokazywana także w innych miastach Polski oraz poza granicami kraju. Warto wspomnieć, że w roku 2021 na zlecenie Instytutu Polonika przeprowadzono inwentaryzację pomników nagrobnych na cmentarzu Bajkowa (powstałych do końca 1945 roku). Wystawa „Nekropolia na Bajkowej Górze. Polskie ślady na cmentarzu Bajkowa” przy Krakowskim Przedmieściu, podobnie jak planowane na 2022 r. wydanie popularnonaukowej książki o kijowskiej nekropolii, jest pokłosiem tamtych prac.

Patronat medialny nad wystawą przygotowaną wspólnie z Narodowym Centrum Kultury objęły TVP Historia, TVP Kultura, TVP3 Warszawa oraz Artifex.

Ekspozycja „Nekropolia na Bajkowej Górze. Polskie ślady na cmentarzu Bajkowa” została objęta honorowym patronatem Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prof. Piotra Glińskiego.

Ekspozycja została także objęta honorowym patronatem Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prof. Piotra Glińskiego.

Kurator: dr Magdalena Gutowska, Instytut POLONIKA

Organizatorzy: Instytut Polonika, Narodowe Centrum Kultury