Wybory były wynikiem kompromisu. Zawarła go skupiona wokół Lecha Wałęsy, przewodniczącego Solidarności, część demokratycznej opozycji oraz PZPR. Wcześniej odbywały się rozmowy w Magdalence (od września 1988 r.) oraz obrady Okrągłego Stołu (luty-kwiecień 1989). Jednocześnie ponownie zarejestrowano NSZZ Solidarność.

Opozycja pod nazwą Komitet Obywatelski „Solidarność” prowadziła kampanię wyborczą m. in. na łamach „Gazety Wyborczej”. Działało studio wyborcze, w którym pracował popularny komentator sportowy Bohdan Tomaszewski. Czytelnym sygnałem dla wyborców były utrzymane w jednolitej formie plakaty. Przedstawiały Lecha Wałęsę ściskającego dłoń kandydata OK. Do ostatecznej rozprawy z komunizmem nawoływał również westernowy plakat z Garym Cooperem, idącym do wyborów z odznaką „Solidarności”. Kandydatów KO wspierały światowe gwiazdy: Jane Fonda, Yves Montand, Stevie Wonder. Przeciwko nie w pełni demokratycznym wyborom była m. in. Solidarność Walcząca Kornela Morawieckiego.

Główną stawką wyborów było 35% miejsc w Sejmie (161) oraz 100% miejsc w odrodzonym Senacie (100), na które można było oddawać głosy w wolnym głosowaniu. KO zdobyło już w pierwszej turze 160 mandatów poselskich oraz 99 miejsc w stuosobowym Senacie. Tymczasem najwyżsi funkcjonariusze PZPR i satelickich partii (ZSL i SD), którzy mieli bezpiecznie dostać się do parlamentu dzięki Liście Krajowej (m. in. premier Mieczysław Rakowski i szef MON Czesław Kiszczak) – nie dostali się do Sejmu. Odczytano to jako votum nieufności wobec rządów PZRP. I otworzyło to drogę do sformowania pierwszego niekomunistycznego gabinetu w krajach zaliczanych po II wojnie do moskiewskiej strefy wpływów.

Choć opozycja nie w pełni wykorzystała zwycięstwo – m. in. na prezydenta wybrano Wojciecha Jaruzelskiego – dalszą konsekwencją był m. in. upadek berlińskiego muru oraz wszystkich komunistycznych rządów w Europie Środkowo-Wschodniej. Zaczął się polski marsz do pełnego odzyskania niepodległości, członkostwa w NATO i Unii Europejskiej.

Narodziny „S”

Przy okazji rocznicy wyborów czerwcowych przypominamy wydaną przez Narodowe Centrum Kultury publikację. Narodziny „S”  to początki „Solidarności” w Stoczni Gdańskiej przedstawione w czarno-białych zdjęciach Mirosława Stępniaka. Zebrane w albumie fotografie dokumentują przełomowe dla Polski chwile, ukazane z perspektywy jednego człowieka – fotoreportera przeczuwającego, że oto na jego oczach, rodzi się „nowe”.