Ustawienia i wyszukiwarka
Dziś 110. rocznica urodzin Stanisława Jerzego Leca
6 marca przypada 110. rocznica urodzin Stanisława Jerzego Leca, poety, aforysty, autora „Myśli nieuczesanych”.
Tak naprawdę nazywał się Stanisław Jerzy de Tusch Letz, miał tytuł barona, pochodził z uszlachconej rodziny żydowskiej. Nazwisko spolszczył. Lec po hebrajsku oznacza błazna, wesołka.
We Lwowie zdał maturę. W 1927 podjął studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza, pierwszy rok polonistykę, a następnie prawo. Studia ukończył w 1933 roku. Już jako student debiutował na łamach poczytnego „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” wierszem „Wiosna”. Później był związany z prasą lewicową i pisał cykliczny felieton w „Przeglądzie Popularnym”. Komunizował. Założone przez niego pismo „Tryby” (1931) zawieszono po pierwszym numerze.
Lata II wojny światowej to najciemniejszy politycznie okres w życiu Leca. Podpisał się pod deklaracją popierającą przyłączenie tak zwanej Zachodniej Ukrainy do radzieckiej Ukrainy. Został członkiem Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy. W wierszach wysławiał Stalina i Armię Czerwoną. O tym okresie Leca pisał Jacek Trznadel w „Kolaborantach” (1998).
Gdy rozpoczęła się hitlerowska okupacja, przebywał dwa lata w obozach śmierci we Lwowie i Tarnopolu, skąd uciekł w niemieckim mundurze. Był wtedy członkiem Polskiej Partii Robotniczej, żołnierzem Gwardii Ludowej i Armii Ludowej. Brał udział w bitwie pod Rąblowem w maju 1944 r. Połączone siły AL, AK, BCh i radzieckie pokonały wtedy przeważające liczebnie oddziały Niemców. W Ludowym Wojsku Polskim dosłużył się stopnia majora.
W czasach stalinowskich wyemigrował do Izraela. Po dwóch latach powrócił w 1952 r., co było polityczną sensacją. Objęto go jednak zapisem cenzury.
Opus magnum Leca są przełożone na kilkanaście języków aforyzmy – zebrane w 1957 r. pod tytułem „Myśli nieuczesane”, drukowane najpierw w „Przeglądzie Kulturalnym” i miesięczniku „Dialog”. Próbkę stylu dają m. in. „Ciemno w tym państwie, gdzie łotry na świeczniku” i „Czy wśród ludożerców są jarosze?”. W 1964 r. ukazały się „Myśli nieuczesane nowe”. Oba tomy zostały uzupełnione zapiskami z notesów i serwetek.
Lec wydał też tomy wierszy m. in. „Rękopis jerozolimski” (1956), „Do Kabla i Kaina” (1961), „List gończy” (1963).
Zmarł 7 maja 1966 r. Na płycie nagrobnej wyryto jego aforyzm „Niełatwo jest żyć po śmierci. Czasem trzeba na to stracić całe życie”.